5 loại xét nghiệm nhất định bạn phải biết
Xét nghiệm máu, viêm gan C, mật độ xương, đái tháo đường và chụp CT toàn thân là những xét nghiệm thường gặp khi bạn khám sức khỏe định kỳ. Vậy những xét nghiệm này dành cho đối tượng nào và có ý nghĩa ra sao?
Công thức máu (CBC) sẽ đánh giá các thành phần trong máu, chẳng hạn như số lượng hồng cầu và bạch cầu; một bảng chuyển hóa sẽ kiểm tra mức độ các chất như enzym, chất điện giải, protein và lượng đường trong máu.
Tại sao cần thực hiện: Để đảm bảo các mức độ bình thường. Công thức máu kiểm tra nhiễm trùng hoặc các tình trạng như thiếu máu. Bảng chuyển hóa kiểm tra chức năng của các cơ quan như thận và gan.
Dành cho: Không có chống chỉ định nào cho việc thực hiện thường quy những xét nghiệm này ở người khỏe mạnh. Chúng có thể được sử dụng cho những người có tình trạng đông máu; những người bị bệnh mãn tính, như bệnh tiểu đường, thận, hoặc bệnh gan; để kiểm tra các tác dụng phụ của thuốc; hoặc trước khi phẫu thuật lớn.
Kết quả: Nếu mức độ giảm, bác sĩ có thể gợi ý những thay đổi trong việc quản lý bệnh mạn tính hoặc thuốc, hoặc thử nghiệm thêm để tìm nguyên nhân của các triệu chứng không giải thích được. Sàng lọc mà không có nguyên nhân rõ ràng – thường được thực hiện trong khám sức khỏe định kỳ – có thể ghi nhận những biến động vô hại dẫn đến xét nghiệm theo dõi không cần thiết.
Chụp CT toàn thân
Sử dụng nhiều lần chụp X quang để tạo ra hình ảnh cơ thể và các cơ quan nội tạng.
Tại sao cần thực hiện: Xét nghiệm này thường được tiếp thị như một cách để phát hiện các dấu hiệu sớm của bệnh ung thư, bệnh tim và các tình trạng bệnh khác.
Dành cho: Hội Y khoa Mỹ, cùng với nhiều tổ chức chuyên môn khác, không khuyên thực hiện xét nghiệm này ngoại trừ trong một số ít trường hợp, và không dành cho người khỏe mạnh. Những trường hợp hiếm hoi này có thể bao gồm những người bị ung thư có thể đã di căn hoặc những người bị thương nặng trong tình huống cấp cứu.
Kết quả: Nếu hình ảnh chụp phát hiện khối u hoặc bất thường, bạn có thể cần các xét nghiệm và điều trị khác. Việc chụp này thường tìm thấy những bất thường (trung bình 3 bất thường/người) mà hầu như luôn là vô hại, theo một phân tích năm 2013. Một phần ba số người phải làm những xét nghiệm theo dõi không cần thiết khiến họ bị phơi nhiễm nhiều hơn với tia xạ.
Một xét nghiệm máu để kiểm tra nhiễm vi-rút này.
Tại sao cần thực hiện: Viêm gan C có thể lưu lại trong cơ thể, không triệu chứng, trong nhiều năm. Một nửa số người nhiễm không biết mình bị nhiễm. Phát hiện và điều trị sớm ngăn ngừa các biến chứng như tổn thương gan, ung thư và thậm chí tử vong.
Dành cho: Bất cứ ai sinh trong khoảng thời gian năm 1945 đến năm 1965, đã được truyền máu trước năm 1992, hoặc sử dụng các loại ma túy đường tĩnh mạch.
Kết quả: Nếu xét nghiệm dương tính, một xét nghiệm máu khác (ARN vi-rút viêm gan C) là cần thiết để xác định chẩn đoán. Vi-rút sẽ tự hết ở khoảng 15 đến 25% số trường hợp. Đối với những người khác, thuốc kháng vi-rút chữa khỏi cho hơn 90% số trường hợp.
Tầm soát mật độ xương
Chụp X-quang liều thấp này (gọi là chụp DEXA) đo mật độ xương ở xương hông và cột sống.
Tại sao cần thực hiện: Để tầm soát tình trạng loãng xương (mật độ xương thấp) và rỗ xương (xương yếu, giòn).
Video đang HOT
Dành cho: Hầu hết phụ nữ ở tuổi 65, nhưng sớm hơn – xung quanh thời điểm mãn kinh – đối với phụ nữ có yếu tố nguy cơ loãng xương như tiền sử gia đình hoặc hút thuốc lá. Đối với nam giới, xem xét tầm soát ở khoảng 80 tuổi, hoặc sớm hơn nếu có nguy cơ gãy xương cao hơn (do các yếu tố như hút thuốc lá và sử dụng steroid lâu dài).
Kết quả: Đối với loãng xương, tập thể dục và chế độ ăn giàu vitamin D và canxi thường được khuyến nghị. Tầm soát lại trong ba đến năm năm. Nếu quá trình chụp phát hiện rỗ xương, có thể cần dùng thuốc để ngăn ngừa gãy xương và tầm soát lại trong hai năm. Nếu kết quả bình thường, xét nghiệm lại trong 10 năm.
Tầm soát đái tháo đường týp 2 (đường huyết)
Hai xét nghiệm máu thường được sử dụng. Xét nghiệm đường huyết lúc đói sẽ đo lượng đường trong máu sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ và xét nghiệm A1C xác định chỉ số đường huyết trung bình trong ba tháng vừa qua.
Tại sao cần thực hiện: Chỉ số cao có thể biểu hiện bệnh đái tháo đường. Chỉ số tăng nhẹ cho thấy tiền tiểu đường, làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường toàn phát.
Dành cho: Những người dưới 45 tuổi bị thừa cân và có ít nhất một yếu tố nguy cơ khác – chẳng hạn như huyết áp hoặc cholesterol cao, tiền sử gia đình đái tháo đường, hoặc lối sống ít vận động – nên được tầm soát. Nếu kết quả bình thường, xét nghiệm lại sau mỗi ba năm; với đường huyết cao trong giới hạn (tiền đái tháo đường), cứ 1-2 năm một lần. Một điểm mà các chuyên gia chưa nhất trí: Đối với những người từ 45 tuổi trở lên không có yếu tố nguy cơ, ADA khuyến nghị nên sàng lọc nhưng USPSTF nói rằng không cần thiết. TS. David Nathan, giảng viên y khoa tại Trường Y Harvard và là giám đốc Trung tâm Đái tháo đường tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts, đề nghị tuân theo khuyến cáo của ADA. “Khám sàng lọc đái tháo đường rất đơn giản, an toàn và rẻ tiền,” ông lưu ý.
Kết quả: Nếu kết quả cho thấy đái tháo đường, bạn sẽ cần xét nghiệm lại để xác nhận, bởi vì nhiều yếu tố, bao gồm thuốc và căng thẳng, có thể ảnh hưởng đến lượng đường huyết. Nếu bệnh đái tháo đường hoặc tiền đái tháo đường được chẩn đoán, bạn sẽ cần thực hiện thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục. Đối với bệnh đái tháo đường, bạn cũng cần dùng thuốc.
Cẩm Tú
Theo Dân trí
Các triệu chứng viêm gan C ở phụ nữ
Viêm gan C là bệnh do vi-rút mà nếu không điều trị, có thể gây tổn thương gan lâu dài. Trong khi bệnh xảy ra ở cả hai giới, thì nó có thể gây ra các triệu chứng và biến chứng khác nhau ở phụ nữ.
Người mẹ có thể truyền viêm gan C sang con trong khi sinh. Do đó phát hiện viêm gan C là đặc biệt quan trọng ở phụ nữ.
Phụ nữ bị viêm gan C cũng có thể phải đối mặt với các vấn đề khác với. Dưới đây là một số khác biệt chính, cũng như những lựa chọn điều trị cho phụ nữ.
Lây truyền
Các triệu chứng của viêm gan C có thể bao gồm mệt mỏi và buồn nôn.
Viêm gan C là một vi-rút có thể lây truyền thông qua tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh. Một người có thể bị nhiễm vi-rút do dùng chung kim tiêm với người bị viêm gan C.
Một số trường hợp bị nhiễm vi-rút do quan hệ giao hợp không dùng bảo vệ nếu tiếp xúc với máu, bao gồm cả máu kinh nguyệt.
Tuy nhiên, tỷ lệ lây truyền từ hoạt động giao hợp thấp hơn so với việc dùng chung kim tiêm, theo Hội Sản phụ khoa Mỹ (ACOG).
Một trong những khác biệt chính giữa lây truyền ở nam và nữ là phụ nữ có thể truyền vi-rút viêm gan C sang em bé trong khi sinh.
Theo ACOG, khoảng 4% phụ nữ bị viêm gan C truyền bệnh sang con trong khi sinh. Khả năng này tăng lên nếu người mẹ cũng có HIV hoặc có lượng vi-rút viêm gan C cao trong máu.
Trước năm 1992, nguồn máu truyền ở Mỹ chưa có quy định về phát hiện viêm gan C. Hậu quả là, theo ước tính của Dự án Hỗ trợ Viêm gan C, có khoảng 250.000 phụ nữ Mỹ phải truyền máu khi mổ đẻ bị nhiễm virus viêm gan C.
Bất cứ ai từng được truyền máu trước năm 1992 nên hỏi bác sĩ về xét nghiệm viêm gan C.
Phụ nữ không thể truyền viêm gan C sang cho con thông qua việc cho con bú hoặc sang cho người khác qua tiếp xúc như ôm.
Đào thải vi-rút
Khi một người đầu tiên bị nhiễm vi-rút viêm gan C, họ sẽ bị nhiễm trùng cấp tính. Nhiễm trùng cấp tính có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng và có thể gây ra triệu chứng với mức độ nặng khác nhau.
Một số người sẽ "đào thải" vi-rút ra khỏi cơ thể và không có thêm các dấu hiệu viêm gan C. Phụ nữ có nhiều khả năng đào thải hết vi-rút hơn.
Tuy các bác sĩ chưa biết rõ lý do, nhưng đó có thể là do nồng độ estrogen cao hơn ở phụ nữ.
Tiến triển
Những hậu quả của viêm gan C nặng, như xơ gan hoặc ung thư gan, có xu hướng tiến triển chậm hơn ở phụ nữ so với nam giới.
Sự tiến triển bệnh cũng có thể phụ thuộc vào các yếu tố như người phụ nữ phát hiện ra bệnh khi nào và có bị đồng nhiễm HIV hay không.
Triệu chứng viêm gan C ở phụ nữ
Viêm gan C hiếm khi biểu hiện triệu chứng cho đến khi bệnh tiến triển muộn hơn. Thông thường, người bệnh có thể không biết mình bị viêm gan C cho đến khi làm xét nghiệm máu vì một tình trạng bệnh nào đó khác và phát hiện ra men gan cao hơn bình thường.
Tuy nhiên, một số triệu chứng của viêm gan C có thể bao gồm:
mệt mỏi
ngứa
yếu cơ
buồn nôn
đau bụng
vàng da vàng mắt
Những triệu chứng này là không đặc hiệu, nghĩa là có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể dẫn đến chúng. Điều này làm cho viêm gan C khó chẩn đoán hơn.
Chẩn đoán
Các bác sĩ chẩn đoán viêm gan C bằng xét nghiệm máu. Trước tiên, họ có thể xét nghiệm các kháng thể vi-rút viêm gan C, có thể cho biết liệu một người đã từng nhiễm vi-rút hay chưa, ngay cả khi họ đã sạch vi-rút.
Bác sĩ cũng sẽ xét nghiệm các dấu hiệu hoạt động của vi-rút. Họ có thể lượng vi-rút, tức là có bao nhiêu vi-rút hiện diện trong cơ thể của một người.
Nếu người phụ nữ xét nghiệm dương tính với viêm gan C và có con, bác sĩ thường sẽ khuyên nên xét nghiệm vi-rút cho đứa con khi được ít nhất 18 tháng tuổi. Xét nghiệm trước tuổi này không phải lúc nào cũng cho kết quả chính xác.
Điều trị
Hiện không có cách chữa khỏi viêm gan C, nhưng một số thuốc có thể giúp nhiều người loại bỏ vi-rút.
Ví dụ về các thuốc này bao gồm sofosbuvir hoặc velpatasvir (Epclusa) và ledipasvir hoặc sofosbuvir (Harvoni).
Tuy nhiên, một số týp viêm gan C, chẳng hạn như giai đoạn muộn hoặc một kiểu gen cụ thể, không đáp ứng với những thuốc này và có thể gây tổn thương gan.
Gan là cơ quan chính của cơ thể để đào thải các chất, chẳng hạn như độc tố trong rượu hoặc thuốc mà bạn dùng. Gan phá vỡ các chất này thành những phần nhỏ hơn để cơ thể có thể loại bỏ chúng.
Do đó, các bác sĩ sẽ khuyến bất kỳ ai bị tổn thương gan đều tránh sử dụng rượu, ma túy và thuốc lá. Họ cũng có thể xem xét thuốc mà bạn dùng, bao gồm cả vitamin và thực phẩm chức năng.
Phòng viêm gan C như thế nào?
Có vắc-xin viêm gan A và viêm gan B, nhưng hiện không có vắc-xin viêm gan C.
Do đó, chúng ta cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa khác, như:
không dùng chung kim tiêm hoặc các dụng cụ khác, kể cả thiết bị theo dõi đường huyết, với những người khác
hỏi về kỹ thuật và thực hành vô trùng khi xăm hoặc xỏ lỗ trên cơ thể
tuân thủ các biện pháp phòng ngừa an toàn như vứt bỏ tất cả các vật sắc nhọn đúng cách, đặc biệt là ở các cơ sở chăm sóc sức khỏe
sử dụng hàng rào bảo vệ để ngăn ngừa lây truyền máu-máu trong khi quan hệ giao hợp
hạn chế dùng chung các vật dụng cá nhân tiếp xúc với máu, như dao cạo râu, bàn chải đánh răng, cắt móng tay và bông tai
làm sạch tất cả các vết máu thật cẩn thận bằng hỗn hợp thuốc tẩy và nước, vì ngay cả máu khô có chứa vi-rút viêm gan C cũng có thể lây sang người khác
Tóm lại
Phụ nữ ít có khả năng bị các biến chứng viêm gan C đe dọa tính mạng, nhưng vẫn có thể bị các biến chứng liên quan đến gan. Phụ nữ cũng có thể truyền vi-rút sang con trong khi sinh.
Phòng ngừa và điều trị viêm gan C là rất quan trọng. Nếu một người phụ nữ có các yếu tố nguy cơ nhiễm vi-rút thì nên cân nhắc đi khám bác sĩ để được xét nghiệm.
Cẩm Tú
Theo MNT
Xét nghiệm tìm ra ung thư trong 10 phút Các nhà nghiên cứu ở Australia áp dụng phương pháp xét nghiệm mới trên 200 mô và mẫu máu, phát hiện tế bào ung thư chính xác 90%. Theo CNN, các nhà nghiên cứu Australia cho biết phương pháp xét nghiệm này có thể phát hiện các tế bào ung thư trong 10 phút. Việc phát hiện sớm và chính xác ung thư...