29,5 điểm trượt đại học: Vì sao nhà tuyển dụng trầm tư?

Giáo dục Việt Nam hiện vẫn thiên về dạy lấy bằng, lấy chứng chỉ, chưa dạy lấy nghề, làm nghề.

Ông Phạm Ngọc Hưng – Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP.HCM nói như vậy và cho rằng đó là lý do doanh nghiệp khi tuyển dụng lao động luôn phải mất nhiều thời gian, kinh phí để đào tạo lại.

Nhiều thí sinh học chỉ để lấy bằng. Ảnh minh họa

Trước những lùm xùm hàng trăm thí sinh đạt điểm cao gần như tuyệt đối (29,5 điểm) nhưng vẫn không đỗ nguyện vọng nào, không đỗ đại học, đứng từ góc độ nhà tuyển dụng, ông Hưng cho biết, ông không quá quan tâm tới việc này.

Căn cứ để doanh nghiệp nhìn vào khi tuyển dụng là chất lượng thí sinh sau khi tốt nghiệp. Có những trường lấy điểm số đầu vào thấp nhưng lại có phương pháp đào tạo hay thì vẫn được chọn và ngược lại.

Ông lấy ví dụ, trước kia, có những trường tuyển sinh hàng nghìn sinh viên nhưng đến khi tốt nghiệp chỉ còn được vài trăm sinh viên. Nghĩa là, trong quá trình đào tạo, họ đã sàng lọc rất tốt, những sinh viên không có năng lực, không đáp ứng được yêu cầu thực tế đều bị rớt lại. Kết quả đào tạo của trường khiến doanh nghiệp rất yên tâm khi làm tiêu chuẩn tuyển dụng.

Mặc dù vậy, ông cũng không phủ nhận uy tín, danh tiếng của những trường top trên đôi khi vẫn là “bảo chứng” cho những sinh viên trường này khi ra trường. Vì ai cũng cho rằng, khi có đầu vào cao, chất lượng ra trường sẽ tốt. Việc này cũng giống một nhà máy có nguồn nguyên liệu chất lượng tốt thì sản phẩm tạo ra sẽ tốt.

“Đó là phải với những trường thực hiện việc tuyển chọn sinh viên nghiêm ngặt, chặt chẽ, có tính phân loại cao, hướng tới những yêu cầu, tiêu chuẩn riêng cũng như ưu tiên phát triển những khả năng vượt trội của từng thí sinh. Nếu có được những trường như vậy thì nhà tuyển dụng vẫn ưu tiên tuyển dụng nguồn lực từ các trường này”, ông Hưng nói thêm.

Ông lấy ví dụ, có hai sinh viên cùng theo học ngành tài chính, thì các nhà tuyển dụng bao giờ cũng hướng tới tuyển chọn những sinh viên các trường chuyên về kinh tế thay vì tuyển chọn một sinh viên khoa kinh tế của trường kỹ thuật hay văn hóa.

Tuy nhiên, theo ông Hưng, nhìn chung, khi tuyển chọn đầu vào dễ, đầu ra cũng dễ, mà quá trình đào tạo lại không phù hợp với thực tế thì bằng cấp, chứng chỉ chỉ là một yếu tố để doanh nghiệp căn cứ để tuyển dụng. Và thực tế là trong nhiều năm nay, dù tuyển chọn sinh viên ở trường nào, tốt nghiệp với bằng cấp loại ưu hay loại giỏi, hầu hết doanh nghiệp đều phải mất ít nhất 2 năm để đào tạo lại.

“Đã có nhiều sinh viên học rất giỏi, tốt nghiệp loại xuất sắc nhưng khi vào làm việc thực tế lại không đáp ứng được. Điều này cho thấy, học giỏi chưa chắc đã làm giỏi. Muốn làm giỏi phải có trải nghiệm, thực hành thực tế. Nếu chỉ đào tạo kiểu đọc chép, lý thuyết suông thì không bao giờ đáp ứng được”, ông Hưng nói.

Ngược lại, ngay tại doanh nghiệp của mình, ông Hưng từng nhận một sinh viên kế toán tốt nghiệp trường cao đẳng nhưng quá trình làm việc lại thể hiện rất tốt năng lực của mình.

Theo đó, chỉ sau vài năm làm việc tại doanh nghiệp, người này đã lên làm kế toán trưởng của công ty, rồi chuyển sang làm kế toán trưởng của một tổng công ty lớn của nhà nước.

“Rõ ràng, đầu vào các trường đại học chỉ là một phần, quan trọng là khi ra trường anh làm như thế nào mới là quan trọng”, ông Hưng nhận định.

Đào tạo để lấy bằng

Trở lại câu chuyện điểm thi cao chót vót nhưng vẫn không đỗ đại học đang gây nhiều băn khoăn, ông Hưng lý giải, dư luận băn khoăn vì họ đang nhìn vào điểm số, và có một thực tế là dạy lấy bằng, lấy điểm, chưa dạy lấy nghề.

Theo ông Hưng với những ngành nghề ứng dụng, ở các nước sinh viên năm thứ 3 nhà trường đã phải có sự kết hợp với doanh nghiệp để cho sinh viên làm việc trực tiếp.

Ở Đức, họ còn kết hợp luôn môi trường đào tạo sinh viên ngay tại xưởng. Tức là quá trình học lý thuyết trên trường cũng là thời gian thực hành tại doanh nghiệp. Chính vì thế, khi ra trường sinh viên đã có thể làm việc được ngay.

Còn quy trình giảng dạy tại Việt Nam từ cấp tiểu học, trung học cho tới đại học vẫn là đọc chép, học thuộc, thi xong nhận bằng và ra trường.

“Vấn đề đầu tiên của ngành giáo dục Việt Nam đang gặp chính là nặng bằng cấp, chứng chỉ, chưa coi trọng kỹ năng, thực hành.

Tiếp theo, chất lượng đào tạo chưa phù hợp, thiếu liên kết giữa nhà trường với doanh nghiệp.

Và vấn đề nữa là cách thức tuyển dụng, bố trí việc làm thiếu linh hoạt, máy móc. Tuyển dụng mới dựa trên bằng cấp, chưa dựa trên năng lực.

Chính thực trạng này dẫn tới hiện tượng sinh viên đi học chỉ vì mục đích lấy bằng, bằng mọi cách có được bằng chứ không phải đi học để lấy tri thức, kiến thức, kỹ năng. Từ đó, đã tạo ra một nguồn lực chất lượng thấp, rất đáng ngại”, ông Hưng nói.

Tuyển sinh thế nào?

Ông Hưng vẫn cho rằng, tuyển sinh đầu vào chỉ là một yếu tố để các trường dựa vào, điều quan trọng nhất là các trường phải thay đổi phương thức tuyển sinh cũng như thay đổi chương trình đào tạo.

Ông lấy ví dụ, những năm trở về trước, thí sinh muốn theo học ngành luật, chỉ cần có bằng tú tài là tới ghi danh, đăng ký nguyện vọng theo ngành nghề mình thích và vào học.

Tuy nhiên, quá trình đào tạo để hoàn thành được từng chứng chỉ thí sinh phải vượt qua những kỳ thi sát hạch, sàng lọc rất khó khăn, chặt chẽ.

Song song với đó, đến năm thứ 3 là sinh viên đã được thực hành, thực tập tại các văn phòng luật dưới sự hướng dẫn của các luật sư kinh nghiệm. Vì điều này, khi sinh viên ra trường là có thể được làm việc ngay tại các văn phòng luật đó hoặc cũng có đủ kinh nghiệm để xin việc ở những nơi khác.

Ông Hưng cho rằng, việc để thí sinh tự ghi danh là một cách thức giúp thí sinh chủ động lựa chọn lĩnh vực ngành nghề phù hợp hơn với năng lực, trình độ của mình. Trường hợp không đáp ứng được, sẽ bị loại trong quá trình đào tạo. Việc này cũng giúp thí sinh phải cân nhắc kỹ lưỡng khi thực hiện ghi danh.

Bên cạnh đó, siết lại công tác đào tạo tại các trường, mở đầu vào nhưng siết chặ.t đầ.u ra, kết hợp với doanh nghiệp để đán.h giá, phân loại chất lượng đầu ra. Làm được như vậy chắc chắn sẽ có được nguồn lao động chất lượng tốt hơn.

“Việc tổ chức các kỳ thi tuyển hiện nay quá phức tạp, tốn kém mà gây áp lực lớn cho xã hội. Quan trọng hơn, mục đích chính của kỳ thi là tuyển chọn nguồn lực tốt thì đã không đạt được, vì điều này nên chăng cần thay đổi, bỏ bớt các kỳ thi để tiết kiệm chi phí, tốn kém cho ngân sách chung?”, ông Hưng đề xuất.