Xôi lúa

Chẳng hiểu do đâu mà có tên gọi là xôi lúa, mặc dù đã là xôi thì đương nhiên phải có gạo nếp (lúa nếp) là chất liệu chính. Lại nữa: Xôi lúa có sự góp mặt của ngô nếp . Đó là thứ xôi có sự pha trộn giữa gạo nếp, cộng với ngô nếp và đỗ xanh đồ chín.

Để món xôi mềm, dẻo mà không nát, ăn vừa béo vừa bùi lại thơm ngon thì người nấu xôi phải chuyên tâm lựa chọn, khéo léo chế biến từng khâu. Gạo nếp cái hoa vàng phải được ngâm, vo kỹ mới đem đồ cùng với ngô nếp, mà ngô nếp phải được ngâm nước vôi trong cho ra hết đầu mày thì khi đồ chín hạt ngô vừa mềm, dẻo, vừa thơm vị đặc trưng của ngô nếp. Đỗ xanh để làm xôi phải là đỗ xanh ruột vàng được đem xay vỡ, ngâm nước, đãi vỏ sau đó người làm xôi mới đồ chín, giã nhuyễn, thái nhỏ rồi thái, rắc lên bát xôi. Để tạo sự béo, bùi cho xôi không thể không kể đến hành khô phi mỡ tưới lên. Hành phải giống như loại hành phi khô rắc trên bánh cuốn . Nghệ thuật làm xôi lúa là sự khéo léo pha trộn những thứ kể trên.

Đúng nhất, xôi lúa phải gói bằng lá sen, chứ không phải bất cứ thứ gì khác. Lá chuối, giấy, túi ni lông… đều không “chuẩn”. Tuy nhiên, hiện nay không dễ kiếm được lá sen nên những người bán xôi lúa ở thành phố đã lạm dụng túi ni- lông để gói cho khách.

Mỗi người có khẩu vị riêng. Nhưng xôi lúa được rất nhiều thực khách ưa chuộng. Đó là món quà chỉ phù hợp với ăn sáng. Ít khi người ta ăn xôi lúa trừ bữa hoặc ăn đêm. Bởi vậy mà loại xôi này thường chỉ bán vào buổi sáng. Người bán hay đi rong hoặc ngồi một chỗ nào đó, chứ không có cửa hàng, cửa hiệu như các quán cơm, phở hoặc nhiều món ăn khác.

Là một món bình dân, chỉ 10.000đ là đã có một xuất ăn sáng, thậm chí với học sinh, sinh viên chỉ cần 5.000 đồng là cũng đủ bữa sáng nên xôi lúa rất được người lao động nghèo tìm đến. Hương vị thơm của gạo nếp, ngô nếp cùng với mùi hành phi trộn mỡ tạo cho món xôi này ngầy ngậy, dịu thơm rất thú vị.

Những người xa Tổ quốc, khi được hỏi trong những món xôi thì nhớ nhất xôi gì, đã trả lời: xôi lúa. Vâng, cả hai thứ đều là nếp (gạo nếp, ngô nếp), lại cộng với đỗ xanh giã nhuyễn cùng hành khô phi mỡ đã tạo nên một hương vị không thể quên. Xôi lúa gắn với quê kiểng, với những gì Việt Nam, bình dị nhất mà lại đậm đà hương vị là như thế.n