Xét nghiệm HIV tại nhà có chính xác không?

Xét nghiệm HIV tại nhà là một trong những phương pháp xét nghiệm sàng lọc tại cộng đồng đơn giản nhất để phát hiện nhiễm HIV.

Tuy nhiên, không ít người thắc mắc về độ chính xác của hình thức xét nghiệm này.

Xét nghiệm HIV tại nhà có ưu, nhược điểm gì?

Xét nghiệm HIV tại nhà có thể là tự xét nghiệm hoặc yêu cầu dịch vụ lấy mẫu xét nghiệm tại nhà. Theo Quyết định 2674/QĐ-BYT ngày 27 tháng 4 năm 2018, tự xét nghiệm HIV là quá trình người được xét nghiệm tự thực hiện tất cả các bước của việc xét nghiệm HIV bao gồm: Tự lấy mẫu, tự làm xét nghiệm và tự đọc kết quả.

Như vậy, xét nghiệm HIV tại nhà mang lại nhiều thuận tiện cho người cần xét nghiệm, đặc biệt với những người không có phương tiện đi lại hoặc ở xa cơ sở xét nghiệm. Bên cạnh đó, xét nghiệm HIV tại nhà trả kết quả sau 20 phút giúp người thực hiện sàng lọc cơ thể có bị phơi nhiễm HIV hay không. Điều này rất quan trọng trong việc điều trị thành công HIV và ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm bệnh cho người khác.

Tuy nhiên, xét nghiệm HIV tại nhà chỉ là phương thức sàng lọc, không được sử dụng để chẩn đoán nhiễm HIV. Theo TS. Hoàng Thị Thanh Hà – Trưởng Phòng tham chiếu Quốc gia về Huyết thanh học HIV – Khoa HIV/AIDS, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, những trường hợp tự xét nghiệm tại nhà dương tính với HIV, nên tới các trung tâm, cơ sở y tế để được xét nghiệm khẳng định HIV theo quy định tại cơ sở y tế và có các bước điều trị thích hợp.

Xét nghiệm HIV tại nhà là bước sàng lọc quan trọng đối với những trường hợp có nguy cơ cao.

Xét nghiệm HIV tại nhà như thế nào?

Xét nghiệm HIV tại nhà có độ chính xác cao nếu người xét nghiệm thực hiện đúng quy trình. Theo Quyết định 2674/QĐ-BYT ngày 27 tháng 4 năm 2018, quy trình đúng trong việc thu thập mẫu bệnh phẩm về lấy dịch miệng và lấy máu đầu ngón tay như sau:

Lấy dịch miệng

Không ăn hoặc uống trước 15 phút, không sử dụng sản phẩm chăm sóc răng miệng trước 30 phút.

Kiểm tra ngày hết hạn, tính nguyên vẹn của thanh xét nghiệm và các dung dịch đi kèm.

Lấy thanh xét nghiệm ra khỏi túi bảo vệ. Khi lấy thanh ra khỏi túi tránh chạm tay vào phần bông thu thập mẫu.

Kiểm tra túi giữ ẩm đi kèm trong túi đựng thanh xét nghiệm, nếu túi đựng thanh xét nghiệm không có túi giữ ẩm, loại bỏ thanh xét nghiệm và sử dụng thanh mới.

Đặt phần bông vào vùng thấp của má và phần nướu răng (lợi) quét nhẹ nhàng 1 vòng quanh nướu răng cả hàm trên và hàm dưới. Tránh quét xuống phía dưới vòm họng, bên trong má hoặc lưỡi. Cả hai mặt của phần bông thu thập mẫu đều có thể sử dụng để lấy mẫu.

Lấy dịch miệng là một trong những biện pháp xét nghiệm HIV tại nhà.

Lấy máu đầu ngón tay

Chuẩn bị dụng cụ: Kim/lưỡi chích dùng một lần có lẫy (lancet) chuyên dụng, ống mao quản có thể tích phù hợp, găng tay, bông thấm nước vô trùng, cồn 70 độ hoặc cồn I ốt, băng cá nhân, thùng đựng chất thải theo quy định.

Lấy máu đầu ngón tay xét nghiệm HIV tại nhà.

Chuẩn bị lấy máu: Người thực hiện xét nghiệm cần điền đầy đủ thông tin cá nhân, ngày lấy mẫu trên phiếu xét nghiệm và trên thanh xét nghiệm (trong trường hợp cần thiết), rửa tay và đeo găng tay.

Tiến hành lấy máu:

Người được làm xét nghiệm làm ấm bàn tay bằng cách xoa hai tay với nhau hoặc rửa tay bằng nước ấm;

Xác định vị trí chích máu: Vị trí chích máu tốt nhất là mặt bên (trái hoặc phải của ngón tay thứ 3 – ngón giữa hoặc thứ 4 -ngón áp út);

Người được làm xét nghiệm duỗi bàn tay xuống phía dưới;

Sát khuẩn vị trí lấy máu bằng cồn 70 độ và để khô trong vòng 30 giây;

Để kim/lưỡi chích một cách vuông góc với mặt da đầu ngón tay ấn lẫy nhanh, mạnh dứt khoát. Đảm bảo giữ kim chích đúng góc và không làm nghiêng;

Lau bỏ giọt máu đầu tiên (vì giọt máu đầu tiên thường chứa dịch tổ chức có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm, tế bào kẽ không đủ lượng máu cho xét nghiệm);

Đợi cho đến khi máu chảy thành giọt lớn, dùng ống mao quản hút đủ thể tích yêu cầu (không bóp nặn vùng chích máu để tiết ra dịch tổ chức mô xung quanh sẽ ảnh hưởng đến chất lượng mẫu);

Bỏ kim/lưỡi chích vào hộp đựng các vật sắc nhọn và ống mao quản dùng đã hút mẫu máu vào hộp đựng rác thải y tế;

Sát trùng lại vị trí đã lấy máu bằng cồn 70 độ và băng lại;

Mẫu sau khi lấy cần tiến hành xét nghiệm theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Sau khi thực hiện đúng các quy trình lấy mẫu trên, người thực hiện xét nghiệm tiếp tục làm xét nghiệm theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất và đợi kết quả trong 20-30 phút.

Nếu que thử HIV có 2 vạch rõ nét ở chữ C và T là trường hợp dương tính với HIV, nếu xuất hiện vạch rõ ở chữ C, vạch mờ tại chữ T nghĩa là có khả năng cao dương tính với HIV.

Trường hợp chỉ hiện vạch ở chữ C mà không hiện vạch ở chữ T là âm tính với HIV. Trường hợp không xuất hiện vạch thì cần thực hiện lại xét nghiệm bằng bộ test mới và lặp lại quy trình lấy mẫu ở trên để đảm bảo tính chính xác.