Xem đờn ca tài tử giữa miệt vườn

Mất hơn 1 tiếng đồng hồ từ Bến xe miền Đông là đã tới Tiền Giang. Từ thành phố Mỹ Tho, xuống thuyền chạy dọc sông Tiền, rồi chuyển sang ghe nhỏ đi vào những kênh rạch chằng chịt.

Phàm là sông thì ở đâu chẳng giống nhau, cũng là nước đục lờ, mênh mông trải dài đôi bờ cây cối, nhưng kênh rạch thì chỉ nơi này mới vậy.

Cưỡi xuồng xem tour

Xem phim trên tivi đâm ra mơ mộng, thấy có ngày mình ngồi trên chiếc xuồng trôi giữa 2 bờ dừa nước nơi miền Tây Nam bộ. Ghe trước cách ghe sau một quãng. Cô gái mặc áo bà ba, thắt khăn rằn, đội nón lá nhẹ nhàng vươn mình trên mỗi nhịp chèo, bỗng đâu văng vẳng tiếng hò trên kênh da diết. Giờ đã đúng là như vậy.

Con kênh xanh xanh êm ả lúc nửa trưa, nước nâu gằn chứ chẳng xanh, nhưng tươi rợp cây cối rậm rì và biếc xanh bầu trời vùng châu thổ. Kênh nhỏ hẹp, những rặng bần, môn, tĩnh lặng đến độ tiếng khỏa nước từ mái chèo thuyền gỗ nghe rõ từng nhịp. Chỉ hiềm nỗi người chèo ghe ấy thường là một chị trung niên già trước tuổi, cũng vẫn nón lá nhưng mặc bộ đồ vải Trung Quốc cọc cạch, áo hoa nâu, quần lại hoa tím, chân đi dép lê.

Ghe nào trên kênh cũng chở tới 3-4 ông bà du lịch luôn có nhu cầu giảm cân, sức đâu mà còn hò câu vọng cổ. Khách đi ghe thường hối hả chụp ảnh, ghe nọ chụp với sang ghe kia, chụp xong cũng ngồi im thít giống chị chèo ghe mà lơ láo ngắm nhìn những cây cầu khỉ. Yên tĩnh quá nơi này, nỡ nào mà nói chuyện ầm ào như đi thuyền trên suối Yến để vào lễ chùa Hương.

Khắp miền sông nước Nam Bộ kênh rạch chằng chịt, nên ngó đâu cũng chẳng thể vắng bóng cây cầu tre vắt vẻo như làm xiếc, cầu ván gỗ ọp ẹp gai người. Người mẹ mới ru con: “Ví dầu cầu ván đóng đinh. Cầu tre lắt lẻo gập ghềnh khó đi”. Người con trai Cần Thơ thì hò: “Cầu tre lắt lẻo anh thắt thẻo ruột gan”.

Du khách ấn tượng khi ngồi ăn trái cây giữa vườn trĩu quả và thưởng thức đờn ca tài tử

Xuồng trôi qua những cù lao đầy hoa trái. Miệt vườn là đây. Từ thuở đi khai hoang mở đất, người miền Tây đã nhận ra lợi ích của vườn cao hơn nhiều lợi ích từ ruộng. Và chỉ những vùng ven sông Tiền, sông Hậu như Cần Thơ, Mỹ Tho, Sa Đéc, Vĩnh Long mới đích thị miệt vườn. Trai trưởng thành, có vườn tược ấy cầm chắc là người sung túc, trung lưu. Gái miệt vườn ắt vô cùng có giá, tấp nập trai phương xa đến tán tỉnh, đưa rước: “Ghe ai đỏ mũi xanh lườn/ Phải ghe Gia Định xuống vườn thăm em?”.

Người về già, sống giữa điền viên cũng là mang mệnh số sung sướng, nhàn tản. Làm ruộng cực nhọc hơn làm vườn. Làm vườn tất sang trọng hơn cày ruộng. Thời xưa thế, còn kỷ nguyên công nghệ, vườn cũng chẳng bớt giá đi chút nào. Vườn, ngoài lợi tức sinh cây trái bán lấy lãi thì còn là nơi làm du lịch.

Ghe thả chúng tôi vào một vườn cây ăn trái khổng lồ ở Vĩnh Long, lối đi ngoắt ngoẻo xen giữa những xanh um chồi lá. Các cư dân trên cù lao ẩn hiện sau những khu vườn sai trĩu quả. Mục đích của chuyến du lịch sinh thái này cũng chỉ có vậy, chiêm ngưỡng nền văn minh sông nước và miệt vườn đã tồn tại gần 4 thế kỷ nay. Chúng tôi được dẫn vào một sảnh lớn lợp lá. Chủ vườn đã bày sẵn những đĩa trái cây ngon lành trên bàn: mùi mít ngào ngạt, bưởi tép nhỏ ngọt lịm, thanh long thơm mát. Mỗi tội những đĩa trái cây nhỏ xíu giống như “mồi”. Khách muốn ăn thêm thì vào vườn hái lên… cân. Tour này không “bao ăn” trái cây trong vườn.

Đầu tháng năm, cây trái Nam bộ đang vào mùa, sum suê ứa nước miếng. Ngoài sản phẩm trái chín cây thì còn có rượu lên men từ các loại hoa quả đóng trong chai Lavie mà ông chủ vườn nhiệt tình tiếp thị, mời khách nếm thử, song rút cục chẳng bán được chai nào. Trong vườn có nhiều nếp nhà phên lá dành cho khách Tây muốn ở homestay. Nội thất bên trong đơn sơ hệt thuở đất rừng Phương Nam vẫn còn hoang vu nhiều cá sấu như trong tiểu thuyết của Đoàn Giỏi, nhưng không thể thiếu một vật thiết yếu là cái mùng (màn). Chỉ Tây ở thôi, người Việt thì sẽ vào khách sạn trong phố ở chứ đã quá ngán ngẩm “đặc sản muỗi” ở miệt vườn.

Chạnh lòng vọng cổ

Trước mắt chúng tôi có một “sân khấu nhỏ”, là hai ghế đẩu đặt trên sàn lát gạch đỏ, đằng sau có chiếc phản gỗ láng bóng, võng treo ở trên, có lẽ là nơi nghỉ ngơi, hóng mát của chủ nhà những lúc vắng khách. Đó là sân khấu nhạc thính phòng dành cho những show diễn đờn ca tài tử phục vụ khách đến thăm vườn. Hai nhạc công ngồi ghế đệm đàn kìm (nguyệt cầm) và đàn ghi ta, thêm hai nữ tài tử mặc áo bà ba và một nam tài tử chít khăn rằn, quần xắn gối ca bản “Dạ cổ hoài lang” và “Tình anh bán chiếu”.

Tây đến xứ Việt, đi đâu cũng được nghe nhạc. Ra Bắc hướng dẫn viên bắt nghe quan họ, vô Nam ép nghe đờn ca tài tử, lửng lơ khúc giữa miền Trung nghe nhã nhạc cung đình, mà lên mạn Tây Nguyên lại ầm ì tiếng cồng chiêng. Chưa kể đến địa phương nào có ngay chiếu nhạc nơi ấy. Chỉ vài ba chiếc ghế đã thành sân khấu và bảo tàng trưng bày di sản phi vật thể.

Ngồi giữa vườn cây um tùm lá, ngoài kia là bờ kênh, nhưng không thấy mát mẻ hơn chút nào, trái lại vẫn nóng bức đến phát điên. Nghe nhạc giữa trưa vã mồ hôi thế này thực kỳ khôi. Vọng cổ thì ủ ê, não nề. Nhưng ấy mới đúng là không khí Nam Bộ. Người sinh ra ở đất Phương Nam ít khi nào cảm thấy nóng, chắc thế.

Tôi đoán vậy vì đi khắp từ Sài Gòn qua các tỉnh đồng bằng Nam bộ đều bắt gặp những chiếc quạt treo tường lờ đờ quay bên nọ bên kia. Lắm lúc ngồi tiệm ăn, nóng nực bực bội quá mới gắt với chủ quán, rằng sao không kiếm cái quạt nào công suất lớn hơn, quạt như này chỉ đủ để… hút gió nóng từ ngoài vào. Tôi tư vấn cho họ rằng quạt ở hàng quán miền Bắc to hơn cái mâm, công suất lớn đến mức Marilyn Monroe mà mặc áo ba-đờ-xuy thì cũng bị quạt thổi cho bay thốc lên. Những cô bán hàng chỉ cười cười ngạc nhiên như muốn bảo “trời thanh thế này, quạt mát làm vậy sao lại kêu nóng”.

Hai nữ tài tử miệt vườn trang điểm rất đậm, khiến càng tăng độ nóng nực về mặt thị giác, họ say sưa ca những giai điệu có tuổi đời gần thế kỷ. Lần đầu tiên được nghe vọng cổ ở cự li gần và đơn sơ đến vậy, bỗng dưng dấy lên một cảm giác gần gũi và thân thiết vô cùng với miệt vườn.

Nhưng cũng như những bận ngồi xem các ca sĩ Philippines lưu lạc sang xứ Việt để biểu diễn vài bài nhạc sôi động trong những nhà hàng, resort, giữa lúc thực khách đang hối hả ăn uống, lại không khỏi chạnh lòng. Âm nhạc và nghệ thuật cứ ra khỏi sân khấu lớn là thương da diết những người nghệ sĩ. Bảy ngày trong tuần, từ sáng đến tối, họ đã cười, đã diễn, đã ca hết show nọ đến show kia trong khắp các nhà vườn Vĩnh Long, Cần Thơ, Tiền Giang…

Còn gì khác ngoài mưu sinh? Mồ hôi lấm tấm trên khuôn mặt đầy phấn trắng của nữ tài tử mặc áo bà ba màu thiên thanh khi nàng nức nở, đau thương với khúc “Dạ cổ hoài lang”, trong khi nữ tài tử áo hồng đang ngồi trên phản gỗ đằng sau chờ đợi. Dẫu sao cũng khó mà quên được cảm xúc ngồi ăn trái cây giữa vườn trĩu quả và chiêm ngưỡng đờn ca tài tử cây nhà lá vườn.

Theo anninhthudo.vn