WHO tiết lộ nguyên nhân hàng đầu gây t.ử von.g và tàn tật

Theo ước tính y tế toàn cầu, năm 2019 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) được công bố mới đây cho thấy, các bệnh không lây nhiễm hiện chiếm 7 trong số 10 nguyên nhân gây t.ử von.g hàng đầu trên thế giới. Trong khi đó, con số này là 4/10 vào năm 2000.

Các ước tính cho thấy, xu hướng trong 2 thập kỷ qua về tỷ lệ t.ử von.g và tỷ lệ mắc bệnh do bệnh tật và thương tích gây ra, nhấn mạnh sự cần thiết phải tăng cường tập trung vào việc phòng ngừa và điều trị các bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường và các bệnh hô hấp mạn tính, cũng như giải quyết các chấn thương ở tất cả các khu vực trên thế giới, như đã được đề ra trong Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc.

TS. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc WHO cho biết: Những ước tính mới này là một lời nhắc nhở chúng ta cần nhanh chóng đẩy mạnh công tác phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị các bệnh không lây nhiễm và nêu bật tính cấp thiết của việc cải thiện mạnh mẽ hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu một cách công bằng và toàn diện. Chăm sóc sức khỏe ban đầu là nền tảng quan trọng trong việc chống lại các bệnh không lây nhiễm và quản lý đại dịch toàn cầu.

Bệnh tim mạch vẫn là kẻ hại chế.t người số 1

Bệnh tim vẫn là nguyên nhân gây t.ử von.g hàng đầu ở cấp độ toàn cầu trong 20 năm qua. Số ca t.ử von.g do bệnh tim tăng hơn 2 triệu người kể từ năm 2000, lên gần 9 triệu người vào năm 2019. Bệnh tim hiện chiếm 16% tổng số ca t.ử von.g do mọi nguyên nhân.

Bệnh đái tháo đường và sa sút trí tuệ lọt vào top 10

Bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác hiện nằm trong số 10 nguyên nhân gây t.ử von.g hàng đầu trên toàn thế giới, đứng thứ 3 ở cả châu Mỹ và châu Âu vào năm 2019. Trên toàn cầu, 65% trường hợp t.ử von.g do bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác là phụ nữ.

T.ử von.g do bệnh đái tháo đường tăng 70% trên toàn cầu từ năm 2000 đến 2019, với tỷ lệ t.ử von.g ở nam giới tăng 80%.

Bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây t.ử von.g.

Các bệnh truyền nhiễm giảm, nhưng vẫn là thách thức lớn

Năm 2019, viêm phổi và các bệnh nhiễ.m trùn.g đường hô hấp dưới khác là nhóm bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất và cùng được xếp hạng là nguyên nhân gây t.ử von.g thứ 4. Tuy nhiên, so với năm 2000, nhiễ.m trùn.g đường hô hấp dưới đã giảm so với trước đây. Số ca t.ử von.g trên toàn cầu giảm gần nửa triệu người.

Mức giảm này phù hợp với sự sụt giảm tỷ lệ phần trăm t.ử von.g chung trên toàn cầu do các bệnh truyền nhiễm gây ra. Ví dụ, HIV/AIDS giảm từ nguyên nhân thứ 8 gây t.ử von.g vào năm 2000 xuống thứ 19 trong năm 2019.

Sự giảm này phản ánh thành công của những nỗ lực ngăn ngừa lây nhiễm, xét nghiệm virus và điều trị căn bệnh này trong 2 thập kỷ qua. Mặc dù nó vẫn là nguyên nhân gây t.ử von.g đứng thứ 4 ở châu Phi, nhưng số người chế.t đã giảm hơn 1 nửa, giảm từ hơn 1 triệu người vào năm 2000 xuống còn 435.000 người vào năm 2019.

Bệnh lao cũng không còn nằm trong top 10 toàn cầu, rơi từ vị trí thứ 7 vào năm 2000 xuống thứ 13 vào năm 2019, với tỷ lệ t.ử von.g toàn cầu giảm 30%.

Tuy nhiên, nó vẫn nằm trong số 10 nguyên nhân gây t.ử von.g hàng đầu ở các khu vực châu Phi và Đông Nam Á với nguyên nhân đứng thứ 8 và 5 tương ứng. Châu Phi đã chứng kiến sự gia tăng tỷ lệ t.ử von.g do bệnh lao sau năm 2000, mặc dù con số này đã bắt đầu giảm trong vài năm gần đây.

Các ước tính mới cũng nhấn mạnh con số mà các bệnh truyền nhiễm vẫn còn ở các nước thu nhập thấp: 6 trong số 10 nguyên nhân t.ử von.g hàng đầu ở các nước thu nhập thấp vẫn là các bệnh truyền nhiễm, bao gồm sốt rét (thứ 6), lao (thứ 8) và HIV/AIDS (thứ 9).

Tuổ.i thọ cao nhưng nhiều khuyết tật hơn

Các ước tính khẳng định xu hướng tăng tuổ.i thọ: Năm 2019, con người sống lâu hơn 6 năm so với năm 2000, với mức trung bình toàn cầu là hơn 73 tuổ.i vào năm 2019 so với gần 67 năm 2000. Nhưng trung bình, chỉ có 5 năm trong số những năm bổ sung đó con người được sống trong tình trạng khỏe mạnh.

Thật vậy, tình trạng khuyết tật đang gia tăng. Ở một mức độ lớn, các bệnh tật và tình trạng sức khỏe gây ra nhiều ca t.ử von.g nhất là những bệnh gây ra số năm sống khỏe mạnh bị mất đi nhiều nhất.

Thương tật là một nguyên nhân chính khác gây tàn tật và t.ử von.g: Thương tích giao thông đường bộ đã gia tăng đáng kể ở khu vực châu Phi kể từ năm 2000, với mức tăng gần 50% cả về số người chế.t và số năm sống khỏe mạnh bị mất. Trên toàn cầu, tỷ lệ t.ử von.g do ta.i nạ.n giao thông đường bộ là 75% nam giới.

Ở châu Mỹ, sử dụng m.a tú.y đã nổi lên như một yếu tố góp phần đáng kể vào cả tàn tật và t.ử von.g. Số ca t.ử von.g do rối loạn sử dụng m.a tú.y đã tăng gần gấp 3 lần ở châu Mỹ từ năm 2000 đến năm 2019.