Việt Nam đối mặt với nhiều bệnh không lây nhiễm gia tăng
Việt Nam đang phai đối mặt với sự gia tăng ngay cang trâm trong của các bệnh không lây nhiễm. Gánh nặng của các bệnh không lây nhiễm đang chiếm tới 70% tổng gánh nặng bệnh tật và t.ử v.ong toan quôc.
Báo động t.ử v.ong do đái tháo đường, tim mạch, ung thư…
Việt Nam đang phải đối mặt với sự gia tăng ngay cang trâm trong của các bệnh không lây nhiễm chủ yếu là các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và bệnh phổi mạn tính… Những bệnh này chiếm tới 70% tổng gánh nặng bệnh tật và 77% các trường hợp tư vong hằng năm.
Trong năm năm 2016 cả nước có khoảng 549.000 ca t.ử v.ong các loại thì có tới 77% là tư vong là do bệnh không lây nhiễm, chủ yếu la cac bệnh tim mạch (31%), ung thư (19%), đái tháo đường (4%) và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (6%).
Mỗi năm tại Việt Nam ghi nhận khoảng 125.000 ca mắc ung thư mới. Ảnh: H.Hải
Tại Việt Nam hiện có khoảng 12,5 triệu người mắc tăng huyết áp (chiếm 20% người trưởng thành), trên 3 triệu người bị bệnh đái tháo đường (chiếm khoảng 4,5% người trưởng thành), trên 2 triệu người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản và mỗi năm có khoảng 125.000 ca mắc mới ung thư. Các BKLN là bệnh mạn tính, kéo dài suốt đời và gây tàn phế nặng nề.
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây tai biến mạch m.áu não, nhồi m.áu cơ tim và các bệnh tim mạch khác làm cho hàng trăm ngàn người bị liệt, tàn phế và mất sức lao động mỗi năm. Đái tháo đường nằm trong 10 nguyên nhân gây tan phê hang đâu ơ ca nam va nư giơi, gây các biến chứng về tim mạch, tổn thương thần kinh, suy thận, n.hiễm t.rùng và gây tổn thương bàn chân có thể dẫn đến phải cắt cụt chi.
Theo các chuyên gia, với xu hương toàn cầu hoa, đô thị hóa, thay đổi môi trường và thói quen sống, cac yêu tô nguy cơ bênh không lây nhiêm đang ơ mưc cao va co chiêu hương gia tăng. Điển hình là thói quen hút t.huốc l.á (45,3% nam giới vẫn hút thuốc), rượu bia (77% nam giới uống rượu, bia và gần một nửa (44%) nam giới uống ở mức nguy hại; hơn một nửa số người trưởng thành ăn thiếu rau/trái cây và người dân ăn muối nhiều gấp hai lần so với mức khuyến nghị của WHO; khoảng 1/3 dân số hiện nay thiếu hoạt động thể lực.
Điều tra của Bộ Y tế cho thấy hiện vẫn còn 1/3 lười tập thể dục. Ảnh: Hữu Nghị.
Các hành vi nguy cơ sẽ dẫn đến thừa cân béo phì, tăng huyết áp, rối loạn đường m.áu, mỡ m.áu và tiến triển thành các bệnh không lây nhiễm.
Các BKLN đã và đang làm quá tải tại các bệnh viện, gây ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế, xã hội của đất nước do phải điều trị suốt đời làm tăng chi phí y tế, giảm năng xuất lao động và sản phẩm xã hội, ảnh hưởng tơi sưc khoe cộng đồng.
Phải quản lý ngay được từ cơ sở
Video đang HOT
Trong khi các bệnh không lây nhiễm là bệnh mạn tính, dùng thuốc suốt đời, đòi hỏi bệnh nhân được phát hiện sớm, quản lý, chăm sóc lâu dài tại địa phương thì nay, tỷ lệ bệnh nhân mắc các bệnh không lây nhiễm được quản lý còn rất thấp.
Điều tra năm 2015 cho thấy gần 60% người mắc tăng huyết áp và gần 70% người đái tháo đường chưa được phát hiện bệnh, mới có 31% số phụ nữ 30-49 t.uổi được sàng lọc ung thư cổ tử cung, chỉ có 14% bệnh nhân tăng huyết áp, 29% bệnh nhân đái tháo đường và 29% người có nguy cơ tim mạch được quản lý, dự phòng và dùng thuốc theo quy định. Đối với một số loại ung thư, thống kê cho thấy có tới trên 70% số ca bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn làm cho kết quả điều trị không mang lại hiệu quả cao.
Nguyên nhân của tình trạng này là do thiếu các dịch vụ phát hiện sớm và quản lý điều trị tại tuyến y tế cơ sở, đặc biệt là tại trạm y tế xã. Tuyến y tế cơ sở, đặc biệt là ở hầu hết các trạm y tế xã, chưa triển khai các dịch vụ dự phòng, phát hiện sớm, quản lý điều trị lâu dài – là yêu cầu đặc biệt quan trọng đối với bệnh không lây nhiễm.
Đến hết năm 2015, quản lý bệnh tăng huyết áp mới chỉ thực hiện ở khoảng 12% số trạm y tế xã, quản lý đái tháo đường thì vẫn chưa được triển khai ở tuyến xã trong khi quản lý điều trị ung thư và bệnh phổi mạn tính chủ yếu thực hiện ở các cơ sở khám, chữa bệnh tuyến tỉnh của một số địa phương. Đây cũng là lý do chính làm cho số người mắc bệnh được phát hiện và được quản lý điều trị còn ít.
Ngày 02/9/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1092/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình sức khỏe Việt Nam nhằm kết nối và thực hiện đồng bộ các đề án, chương trình về bảo vệ, nâng cao sức khỏe và tầm vóc người Việt Nam, gắn với phát triển y tế cơ sở, phòng chống các yếu tố nguy cơ và dự phòng bệnh không lây nhiễm.
Tuy nhiên, công tác phòng chống bệnh không lây nhiễm vẫn còn những khó khăn nhất định. Trong đó liên quan đến kinh phí. Dù bệnh không lây nhiễm chiêm gần 70% ganh năng bênh tât va tư vong nhưng vân chưa được xác định ưu tiên đúng mức trong đầu tư, phân bổ kinh phí. Từ giai đoạn 2012-2015, ngân sách nhà nước cho BKLN chủ yếu từ Chương trình Mục tiêu Quốc gia y tế, luôn trong tình trạng được phân bổ rất ít và bị giảm liên tục qua các năm.
Với Chương trình sức khỏe Việt Nam sẽ tập trung tăng cường phát hiện sớm người mắc các bệnh không lây nhiễm (tăng huyết áp, đái tháo đường, nguy cơ tim mạch) ngay từ tuyến y tế cơ sở, thông qua theo dõi các chỉ số khối cơ thể (BMI), đo huyết áp, xét nghiệm đường m.áu tối thiểu 1 lần/năm, phát hiện sớm một số ung thư phổ biến qua khám sàng lọc tại y tế cơ sở và cộng đồng; quản lý, chăm sóc liên tục và lâu dài tại y tế cơ sở và tại cộng đồng…
Hồng Hải
Theo Dân trí
Cảnh báo béo phì, bệnh tật gia tăng vì người Việt lười vận động
Các chuyên gia cảnh báo, người Việt đang bị thiếu vận động thể lực, từ đó kéo theo một loạt nguy cơ mắc phải các bệnh không lây nhiễm do béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường...
Gần 30% dân số lười vận động thể lực
TS Trương Đình Bắc, Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, con số khoảng gần 30% dân số thiếu hoạt động thể lực, kèm theo thói quen ăn muối quá nhiều, ăn rau xanh quá ít, ăn nhiều đồ ăn nhanh... là một trong những căn nguyên làm gia tăng các bệnh không lây nhiễm tại như béo phì, tiểu đường, huyết áp... tại Việt Nam.
Theo đó, có đến 1/3 dân số Việt thiếu hoạt động thể lực so với khuyến cáo của WHO (có hoạt động thể lực cường độ trung bình ít nhất 150 phút 1 tuần hoặc tương đương). Cùng với đó, là sự gia tăng của tình trạng thừa cân, béo phì ở cả hai giới là trên 15,6%, tăng hơn gần 3% so với kết quả điều tra năm 2010. Trong đó, thừa cân béo phì ở thành thị là 21,3%, vùng nông thôn là 12,6%.
Trong khi đó, thiếu hoạt động thể lực là yếu tố nguy cơ đứng hàng thứ tư của t.ử v.ong, gây mắc các bệnh tim mạch, đái tháo đường và một số loại ung thư.
Chương trình Sức khỏe Việt Nam vừa được Thủ tướng phê duyệt đề ra mục tiêu tăng cường vận động thể lực cho người Việt.
Tại Việt Nam, báo cáo điều tra quốc gia STEPS năm 2015 cho thấy cứ 5 người trưởng thành Việt Nam thì có 1 người bị tăng huyết áp và cứ 20 người thì có một người bị đái tháo đường. Như vậy ước tính hiện nay Việt Nam có khoảng 12 triệu người tăng huyết áp, khoảng 3 triệu người đái tháo đường.
Số liệu của Tổ chức Y tế thế giới công bố năm 2016, cho thấy bệnh tim mạch là căn nguyên gây ra 31% ca t.ử v.ong, có gần 22.000 người c.hết do các nguyên nhân có liên quan đến đái tháo đường, tương đương với khoảng 60 ca tử vong/ngày. Căn bệnh này là nguyên nhân gây t.ử v.ong đứng thứ tư trong số các bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam, chỉ sau bệnh lý tim mạch, ung thư và bệnh phổi mãn tính.
Theo các chuyên gia đ.ánh giá, hiện mô hình bệnh tật của người Việt Nam đang chuyển tiếp từ các bệnh lây nhiễm là chủ yếu sang các bệnh không lây nhiễm do thói quen lười vận động, ăn nhiều thịt, ít rau, ăn nhiều muối...
Không chỉ người lớn, việc thiếu vận động thể lực ở t.rẻ e.m cũng rất đáng báo động. Ths.BS Trần Khánh Vân, Phó trưởng Khoa Vi chất dinh dưỡng (Viện Dinh dưỡng) cho biết, tình trạng béo phì ở t.rẻ e.m thành phố là rất cao. Hiện nay, tỉ lệ trẻ nhẹ cân, thấp còi ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP Hồ Chí Minh hiện thấp, chỉ dưới 5%, trong khi đó tình trạng thừa cân, béo phì đang ở mức báo động.
Một điều tra nhỏ của Viện Dinh dưỡng về hoạt động thể lực của t.rẻ e.m trong 3 ngày (có cả ngày đi học bình thường, ngày ở nhà, bằng việc đeo máy đo bước chân) cho thấy hoạt động thể lực của các em chỉ ở mức trung bình.
"Hoạt động thể lực trong trường học chúng tôi không đ.ánh giá được trong suốt học kì, nhưng qua 3 ngày kiểm soát bằng thiết bị cho thấy hầu hết các cháu hoạt động mức độ nhẹ, chỉ là chuyển động đơn thuần còn hoạt động thể dục thể thao gần như không tham gia. Trong phiếu hỏi về các hoạt động thể dục thể thao cũng cho thấy phần lớn trẻ không tham gia", BS Vân nói.
Một kết quả khác, kết quả điều tra toàn cầu về sức khỏe học sinh dựa vào trường học ở Việt Nam năm 2013 cho thấy tỷ lệ học sinh dành từ 3 tiếng trở lên/ngày trong một ngày thông thường cho các công việc ngồi một chỗ là 42% lứa t.uổi từ 13 - 17 t.uổi.
Trong khi đó, các nghiên cứu cho thấy rằng nếu trẻ hoạt động thể lực ở mức độ nhẹ, trung bình, ngủ dưới 8 tiếng ngày sẽ có nguy cơ gây thừa cân, béo phì gần gấp 3 lần với trẻ hoạt động thể lực nhiều, ngủ đủ, ngồi màn hình máy tính ít hơn.
Hãy tập thể dục mỗi ngày
Theo PGS .TS Phạm Mạnh Hùng, Viện trưởng Viện Tim mạch quốc gia (BV Bạch Mai), vận động thể lực đúng cách là một trong những biện pháp hữu hiệu phòng ngừa các bệnh không lây nhiễm, trong đó có bệnh lý tim mạch nguy hiểm.
"Vận động là một trong những biện pháp thể lực giúp giảm nguy cơ bệnh lý tim mạch. Vì vận động giảm mỡ m.áu, giảm dung nạp đường huyết, tăng sức chịu đựng của cơ tim...", PGS Hùng nói.
Các chuyên gia tim mạch trên thế giới cũng khuyến cáo thời gian vận động là nên vận động hàng ngày từ 30 - 60 phút. Phương pháp đi bộ nhanh, hoặc bơi, tập erobic (với cường độ vừa phải), hay tập yoga là những biện pháp được khuyến khích tốt nhất cho tim mạch.
Từ t.rẻ e.m đến người lớn cần tăng cường vận động mỗi ngày.
"Đặc biệt, đi bộ nhanh là một trong những phương pháp tập luyện tốt nhất cho tim mạch. Nhưng nhớ đừng đi bộ "nhàn nhã" như đi dạo với một người bạn vì nó sẽ mang hiệu quả thấp. Vận động phải đạt cường độ vừa đến mạnh như nói ở trên thì mới tốt cho tim mạch. Còn đi bộ "nhàn nhã" chỉ mang tính thư giãn", TS Hùng nói.
Theo đó, hãy đi bộ nhanh, khi bạn thấy rất khó để theo kịp một cuộc trò chuyện ổn định là tốc độ thích hợp. Khi đi bộ, từ bắp chân, mông đến toàn bộ cơ thể đều được vận động, sẽ rất lợi cho hệ tim mạch.
TS Hùng cũng khuyến cáo, bệnh lý tim mạch có thể xảy ra ở bất cứ ai và ngày càng trẻ hóa. Vì thế, hãy duy trì một thói quen sinh hoạt lành mạnh bằng cách hạn chế hút thuốc, không ăn nhiều đồ mỡ, ăn nhiều rau xanh, trái cây, đi khám sức khỏe định kỳ để phòng bệnh lý tim mạch nguy hiểm. Đặc biệt hãy duy trì chế độ vận động mỗi ngày như khuyến cáo trên sẽ giúp phòng bệnh tim mạch, tiểu đường, béo phì, cao huyết áp... một cách hữu hiệu.
Cục Y tế dự phòng khuyến cáo, tăng cường vận động thể lực sẽ làm giảm nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm. Cục Y tế dự phòng đã phối hợp các cục vụ đơn vị để làm các mô hình giáo dục tăng cường thể lực, bài giảng, mô hình các câu lạc bộ sức khoẻ, cung cấp thiết bị, hướng dẫn...nhằm vận động, kêu gọi người dân tăng cường tập thể dục.
BS Vân khuyến cáo ngay với các cháu lứa t.uổi tiểu học cần vận động thể dục thể thao 1 - 2 tiếng/ngày. Để làm được điều này hãy tắt ti vi, cất điện thoại, ipad để đẩy trẻ ra ngoài vận động cùng bố mẹ. Hãy kiên trì từng chút một cho quá trình luyện tập, đầu tiên chỉ 5 - 10 phút đạp xe, đi bộ rồi tăng dần theo từng ngày, đạt mức 60 phút mỗi ngày tập luyện đều đặn là rất lý tưởng.
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chương trình Sức khỏe Việt Nam với mục tiêu từ năm 2018 - 2030 sẽ tập trung vào 11 lĩnh vực, trong đó tập trung nâng cao sức khỏe, bảo đảm dinh dưỡng hợp lý, tăng cường vận động thể lực.
Theo đó hỗ trợ người dân tăng cường vận động thể lực theo khuyến cáo, bằng cách phát động phong trào 10.000 bước chân mỗi ngày để vận động, khuyến khích, hỗ trợ người dân tham gia và duy trì thói quen vận động thể lực bằng hình thức đi bộ.
Huy động, cung cấp, tạo điều kiện cho người dân có đường đi bộ an toàn, thân thiện, tiếp cận sử dụng không gian cộng cộng, cơ sở luyện tập thể dục...
Tổ chức các chương trình, mô hình vận động thể lực tại cộng đồng dân cư gắn với các sinh hoạt cộng đồng... Tổ chức hình thức vận động thể lực, thể dục giữa giờ phù hợp cho người lao động tại nơi làm việc, đặc biệt cho người làm việc văn phòng.
Với học sinh, sinh viên tổ chức tốt các chương trình giáo dục thể chất trong trường học, tổ chức đa dạng các loại hình vận động thể lực ngoại khóa, tăng cường vận động thông qua các hoạt động vui chơi, giải trí... bảo đảm mỗi học sinh được vận động thể lực tối thiểu 60 phút một ngày.
Hồng Hải
Theo Dân trí
Rét lạnh, nhiều bệnh nhân phổi tắc nghẽn mãn tính nhập viện vì cơn kịch phát, phải thở máy PGS.TS Chu Thị Hạnh, Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp (BV Bạch Mai) cho biết, trong một tuần qua, lượng bệnh nhân nặng nhập viện đa phần phải thở máy, tăng 15 - 20% so với ngày thường. Thời tiết lạnh là một tác nhân gây nên những cơn khởi phát nguy hiểm của bệnh nhân. Ngày 15/12, PGS Hạnh cho biết,...
