Viện kiểm sát tham gia làm án sớm để chống nhục hình, oan sai
Ngay từ giai đoạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm đã xảy ra những trường hợp bức cung, dùng nhục hình dẫn đến chết người, oan sai… Cảnh báo vấn đề này, UB Tư pháp của QH đề nghị VKS tham gia “làm án” ngay từ đầu.
Báo cáo về những vấn đề còn ý kiến khác nhau liên quan đến luật Tổ chức VKSND sửa đổi tại UB Thường vụ Quốc hội sáng nay, 23/9, UB Tư pháp của Quốc hội tập trung vào nội dung quy định về phạm vi chức năng thực hành quyền công tố của VKSND (Điều 3).
Cơ quan thẩm tra dự án luật khái quát, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành với dự thảo luật. Tuy nhiên, có nhiều ý kiến đề nghị quy định thời điểm bắt đầu thực hiện quyền công tố sớm hơn so với dự thảo, cụ thể là ngay từ khi có hành vi tội phạm xảy ra; có ý kiến đề nghị thực hành quyền công tố ngay từ khi Cơ quan điều tra thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm; có ý kiến đề nghị thực hành quyền công tố ngay từ khi khởi tố vụ án hoặc áp dụng biện pháp ngăn chặn đối với người tình nghi thực hiện tội phạm.
Ý kiến khác đề nghị phạm vi chức năng thực hành quyền công tố được thực hiện từ khi khởi tố bị can.
Chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Văn Hiện tại phiên họp của UB Thường vụ Quốc hội.
Chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Văn Hiện nhận định, ngay từ giai đoạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm thì cơ quan có thẩm quyền đã tiến hành một số hoạt động xác minh, điều tra như lấy lời khai, khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi và áp dụng một số biện pháp hạn chế quyền con người, quyền công dân như: bắt, tạm giữ người trong trường hợp khẩn cấp, phạm tội quả tang; gia hạn tạm giữ, thu giữ, tạm giữ các đồ vật, tài liệu… Kết quả giám sát thời gian qua cho thấy, trong giai đoạn này đã xảy ra những trường hợp bức cung, dùng nhục hình dẫn đến chết người, oan, sai; việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm còn tiềm ẩn nguy cơ bỏ lọt tội phạm.
Những hoạt động này được tiến hành trước khi khởi tố vụ án nên UB Tư pháp cảnh báo, nếu chỉ quy định VKS thực hành quyền công tố từ khi khởi tố vụ án hoặc từ khi khởi tố bị can thì không ràng buộc được trách nhiệm của VKS, không đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, yêu cầu chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm. Vì vậy, thường trực UB Tư pháp đề nghị tiếp thu ý kiến góp ý, sửa đổi Điều 3 để quy định thời điểm thực hành quyền công tố ngay từ khi giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm.
Nêu nguyên tắc chung về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đặt vấn đề, quy định đặt ra như vậy liệu có khắc phục được tình trạng bức cung, nhục hình? Theo Chủ tịch Quốc hội, việc kiểm sát viên có mặt từ đầu trong quá trình làm án sẽ có ý nghĩa, để tránh trường hợp, Công an vừa bắt người, đưa vào nơi tạm giam, tiến hành điều tra đã làm người ta chết nhưng người chết lại được thông tin là… tự tử.
Tiếp lời, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu hỏi lại, đã có thể yên tâm với quy định giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm ngay từ đầu sẽ chống được oan sai, bức cung, nhục hình và những sai phạm lâu nay?
Vấn đề mở rộng thẩm quyền của Cơ quan điều tra của VKSND tối cao so với quy định hiện hành (Điều 20), có một số ý kiến khác nhau.
Cụ thể, có ý kiến cho rằng CQĐT của VKSND tối cao có thẩm quyền điều tra một số loại tội phạm xảy ra trong hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc cơ quan tư pháp, người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp. Có ý kiến đề nghị cơ quan này có thẩm quyền điều tra các vụ án khi Viện trưởng VKSND tối cao xét thấy cần thiết, đảm bảo thực hiện hiệu quả chức năng thực hành quyền công tố. Ý kiến khác lại đề nghị giao thêm cho cơ quan này quyền điều tra tất cả các tội phạm về tham nhũng.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị giữ thẩm quyền điều tra của cơ quan này như luật hiện hành tức điều tra một số loại tội phạm xảy ra trong hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc cơ quan tư pháp.
Video đang HOT
Nêu quan điểm về vấn đề này, UB Tư pháp cho rằng, nếu CQĐT của VKSND tối cao chỉ có thẩm quyền “điều tra một số loại tội xâm phạm hoạt động tư pháp mà người phạm tội là cán bộ thuộc các cơ quan tư pháp” thì qua thực tiễn cho thấy việc làm rõ hành vi phạm tội xâm phạm hoạt động tư pháp sẽ gặp khó khăn do cơ quan này không đồng thời được điều tra hành vi phạm tội khác mà hành vi đó là nguyên nhân trực tiếp làm phát sinh hành vi phạm tội xâm phạm hoạt động tư pháp (như nhận hối lộ để làm sai lệch hồ sơ vụ án, ra bản án, quyết định trái pháp luật dẫn đến oan, sai).
Ngoài ra, kết quả giám sát cũng cho thấy, ngoài cán bộ thuộc các cơ quan tư pháp thì người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp (như giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, tiến hành một số hoạt động điều tra) cũng có hành vi xâm phạm hoạt động tư pháp (như nhục hình, làm sai lệch thông tin tội phạm, bắt giữ người trái pháp luật…).
Vì vậy, để bảo đảm chống tội phạm trong hoạt động tư pháp có hiệu quả, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, phù hợp với chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của VKS, tiếp thu các ý kiến góp ý, UB Tư pháp đề nghị chỉnh lý Điều 20 dự thảo theo hướng quy định cơ quan này có thẩm quyền điều tra một số loại tội phạm xảy ra trong hoạt động tư pháp theo quy định của luật mà người phạm tội là cán bộ, công chức thuộc Cơ quan điều tra, Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án hoặc người có thẩm quyền tiến hành hoạt động tư pháp.
Đối với ý kiến đề nghị giao thêm cho cơ quan này điều tra tất cả các tội phạm về tham nhũng hoặc điều tra các vụ án khi Viện trưởng VKSND tối cao thấy cần thiết, UB Tư pháp đề nghị không tiếp thu vì không khả thi, không bảo đảm chặt chẽ khi áp dụng dẫn đến chồng chéo thẩm quyền điều tra.
Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng góp ý, mở rộng thẩm quyền điều tra của CQĐT – VKSND tối cao thì cần ghi rõ là đối với tội phạm tham nhũng vì nếu áp dụng với mọi tội phạm khác thì sợ đơn vị này… không kham nổi.
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cũng nhận xét, có rất nhiều hành vi tham nhũng khác nhau mà giao toàn bộ cho VKS điều tra thì Viện sao gánh nổi. Chủ tịch đồng ý hướng quy định, với những vụ tham nhũng mà cơ quan điều tra của công an làm rồi nhưng VKS thấy cần làm lại thì giao lại… trọn gói. Đó chính một việc thể hiện chức năng giám sát hoạt động tư pháp.
Chốt lại nội dung này, Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu – người điều hành phiên thảo luận – thống nhất quan điểm quy định, tội phạm tham nhũng do người trong cơ quan tư pháp thưc hiện thì CQĐT của VKSND tối cao có quyền điều tra.
P.Thảo
Theo dantri
Chủ tịch Quốc hội "truy" án oan từ Nguyễn Thanh Chấn tới Huỳnh Văn Nén
"Vụ ông Chấn cũng là trả hồ sơ đi trả hồ sơ lại mấy lần mà vẫn kết tội người ta", "vụ Huỳnh Văn Nén, có dấu chân tại hiện trường, kích cỡ lệch nhau mà toà vẫn xử, để xảy ra oan sai, tù tội hơn 14 năm nay với một con người"...
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng lật lại 2 vụ án oan liên tiếp được phát hiện thời gian qua để truy vấn lãnh đạo các cơ quan tư pháp tại phiên thảo luận về dự thảo luật tổ chức TAND sửa đổi tại UB Thường vụ Quốc hội sáng 23/9.
Báo cáo án nghĩa là "án bỏ túi"
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng tại phiên họp UB Thường vụ Quốc hội.
Báo cáo giải trình, chỉnh lý luật Tổ chức TAND của UB Thường vụ Quốc hội nhấn mạnh vấn đề cơ chế tổ chức, quản lý của toà án để đảm bảo tính độc lập trong xét xử.
UB Thường vụ khái quát, quá trình thảo luận, đa số ý kiến nhất trí với quy định của dự thảo Luật giao TAND tối cao quản lý các Tòa án về tổ chức. Tuy nhiên, các ý kiến này cho rằng dự thảo Luật chưa làm rõ cơ chế quản lý như thế nào để bảo đảm nguyên tắc độc lập xét xử; chưa làm rõ cơ chế TAND tối cao phối hợp với HĐND quản lý Tòa án như thế nào.
Có ý kiến đề nghị thành lập Hội đồng tư pháp Quốc gia để quản lý Tòa án. Ý kiến khác đề nghị giao Chính phủ quản lý Tòa án, bảo đảm cho Tòa án độc lập.
UB Thường vụ tán thành với ý kiến của đa số đại biểu Quốc hội là tiếp tục giao TAND tối cao quản lý các toà án. Còn Việc thành lập Hội đồng tư pháp Quốc gia để quản lý Tòa án được đánh giá là vấn đề mới, chưa được nghiên cứu, Việt Nam chưa có kinh nghiệm về tổ chức và vận hành cơ chế này. Thường vụ Quốc hội chỉ đề nghị nghiên cứu, quy định cụ thể để tách bạch hoạt động quản lý về tổ chức với hoạt động xét xử để bảo đảm quản lý không ảnh hưởng đến tính độc lập xét xử của Tòa án các cấp.
Chưa thông ở điểm này, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý đề nghị rà soát các quy định để hoạt động xét xử phải đảm bảo thẩm phán độc lập, ngay cả về vấn đề tổ chức. Toà án có phải là tổ chức theo hệ thống từ trên xuống dưới?
Dẫn quy định của Hiến pháp về nhiệm vụ của TAND tối cao giám đốc việc xét xử, bảo đảm áp dụng thống nhát pháp luật... ông Lý khẳng định, không có nội dung nào hàm ý biến toà tối cao thành cơ quan quản lý cả hệ thống toà. Tách các chức năng như vậy, theo ông Lý, là để giải thoát cho toà án các cấp và cả toà tối cao khỏi các ràng buộc, chi phối, trách nhiệm để chỉ tập trung vào công việc xét xử của mình.
Tuy nhiên, trong Điều 3 dự thảo luật vẫn đưa ra những khái niệm toà án tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương - như vậy là lại tổ chức theo cấp hành chính, trái với nguyên tắc đề ra tại Điều 5, toà án tổ chức theo thẩm quyền xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính, độc lập giữa các toà...
Ông Lý cũng "quy tội" các hình thức báo cáo án, báo cáo nghiệp vụ với Chánh án toà, Chánh án toà cấp trên... hiện nay đều là một dạng của "án bỏ túi", làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguyên tắc xét xử độc lập, chỉ tuân theo pháp luật.
Hướng quan tâm về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đặt một loạt câu hỏi, Chánh án tối cao có kiểm tra xem cả nước có trường hợp nào mà thẩm phán xử lại phải báo cáo án với Chánh án toà cấp trên như dư luận phản ánh không? Khi chưa thấy đủ điều kiện để đảm bảo nguyên tắc tranh tụng thì có mở toà không? Người bị can bị cáo có quyền im lặng cho tới lúc có luật sư?
"Nếu không đảm bảo những điều đó thì toà không thể công bằng, không thể là người bảo vệ công lý được" - Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Chưa dám quy định quyền im lặng của bị can, bị cáo
Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Hoà Bình.
Chánh án TAND tối cao Trương Hoà Bình trả lời, khi toà án nhận hồ sơ truy tố từ VKS chuyển sang, nếu thấy không đảm bảo thì vẫn có quyền trả hồ sơ yêu cầu điều tra lại, điều tra bổ sung. Tuy nhiên, nhiều trường hợp, qua 2 lần trả hồ sơ vẫn không bổ sung được gì thì toà phải đưa ra xử nhưng như thế, dù có dấu hiệu phạm tội nhưng không đủ chứng cứ chứng minh tội phạm, toà có thể tuyên vô tội. Khi đó, các cơ quan tố tụng trước đó phải chịu trách nhiệm.
Cũng vì mục đích đảm bảo tính độc lập, công tâm trong xét xử, Chánh án TAND tối cao đề nghị quy định toà có quyền kiểm soát trong việc các cơ quan tố tụng áp dụng các biện pháp ngăn chặn tác động đến quyền con người, quyền công dân như biện pháp bắt tạm giam, tạm giữ.
Về sự độc lập của thẩm phán trong xét xử, xác định đây là một nguyên tắc Hiến định nhưng Chánh án Trương Hoà Bình cũng giải thích, ngoài ra còn có nguyên tắc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong hoạt động của toà án. 2 nguyên tắc này phải thể hiện sao cho hài hoà với nhau.
Trả lời thêm các câu hỏi của Chủ tịch Quốc hội, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Hoà Bình khẳng định, những nội dung này đang được tập trung giải quyết trong quá trình biên soạn luật Tố tụng hình sự.
Theo đó, Viện trưởng Bình quả quyết, nếu có dấu hiệu vi phạm nguyên tắc xét xử thì toà hoàn toàn có quyền dừng việc xét xử.
Còn về quyền im lặng của bị can, bị cáo, người bị bắt, ông Bình lý giải đó là vấn đề lớn, nhiều nước đã áp dụng nguyên tắc này nhưng ở Việt Nam còn tranh luận chưa ngã ngũ. Ông Bình cũng đề nghị UB Thường vụ Quốc hội cho định hướng về việc này vì hiện tại đang có xung đột lớn về quan điểm, cơ quan điều tra không muốn áp dụng nguyên tắc này còn giới luật sư lại ủng hộ. Ý kiến quá khác nhau nên cơ quan soạn thảo luật Tố tụng hình sự đến giờ vẫn chưa dám đưa vào.
Gay gắt nhận xét các bình luận "không lọt tai", Chủ tịch Quốc hội yêu cầu làm rõ, toà án phải có thẩm quyền cao nhất trong hoạt động tố tụng, xét xử, phải tự tham gia điều tra, kiểm tra án ngay từ đầu để có thể xác định được công tác điều tra, truy tố trước khi chuyển hồ sơ sang toà xem có đúng hay không chứ không phải nhận cáo trạng, thấy chưa ổn mới trả hồ sơ, yêu cầu điều tra lại.
"Như vụ ông Chấn đấy, cũng là trả hồ sơ đi trả hồ sơ lại mấy lần mà vẫn kết tội người ta như thế" - theo Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng, có chủ động điều tra mới đảm bảo nguyên tắc độc lập xét xử, quyền tối cao trong hoạt động tố tụng của toà mà như khái quát đó là quyền tư pháp. Có làm như vậy mới thấy được trách nhiệm của toà án trong việc phán quyết sau cùng.
Ông Hùng cũng lưu ý chú trọng các quy định này trong tố tụng hình sự vì "hình sự là sống và chết, là liên quan đến quyền cao nhất của con người".
Nhắc đến vụ án Huỳnh Văn Nén đang được kháng nghị, Chủ tịch Quốc hội bất bình: "Có dấu chân tại hiện trường vậy, kích cỡ lệch nhau như vậy mà cơ quan điều tra còn không cần so lại với nghi phạm, không đo đạc, đối chiếu mà vẫn xử, để xảy ra oan sai, tù tội hơn 14 năm nay với một con người".
P.Thảo
Theo Dantri
Vụ cán bộ xã "ăn" tiền trợ cấp của dân: Chủ tịch xã vô can? Chức năng của thủ quỹ là nhận tiền, giữ tiền, phát tiền theo lệnh của chủ tài khoản, do vậy bà Hợi không thể tự mình làm tất cả các thủ tục để rút tiền ra khỏi quỹ. Vậy nhưng người lập danh sách chi trả và người ký hồ sơ quyết toán lại vô can? "Ăn" tiền trợ cấp, kế toán và...