Vì sao Mỹ có thể để trường đại học tự phong giáo sư?

Theo nghiên cứu sinh Châu Thanh Vũ, tại ĐH Harvard, xấp xỉ 70% giáo sư trợ lý được phong giáo sư sau 7 năm.

ảnh minh họa

Ở Mỹ, giáo sư không phải chức danh Nhà nước, mà là vị trí được công nhận bởi trường đại học (nơi công tác), đi kèm chế độ đãi ngộ cụ thể.

Trái với quan điểm giá trị của chức giáo sư sẽ bị ảnh hưởng nếu để các trường công nhận chức danh, hệ thống đại học tại Mỹ đã chứng minh tính hiệu quả của việc này qua thời gian.

Hệ thống công nhận giáo sư tại Mỹ

Ở Mỹ, học giả tốt nghiệp tiến sĩ hoặc sau tiến sĩ (post-doc) sẽ tìm đến vị trí giáo sư trợ lý (assistant professor) hoặc phó giáo sư (associate professor), trong 6-7 năm.

Cuối năm thứ bảy, hội đồng của trường đại học, gồm hiệu trưởng, các trưởng bộ phận/khoa liên quan, đôi khi một số học giả khách mời (ẩn danh) sẽ xét duyệt chức danh giáo sư (full professor) cho ứng viên.

Tại Harvard hiện nay, xấp xỉ 70% giáo sư trợ lý được phong giáo sư sau 7 năm.

Sau khi được phong chức danh, một số giáo sư sẽ có “tenure” – tạm dịch là biên chế trọn đời. Điều này có nghĩa nhà trường không thể tùy tiện đuổi việc giáo sư nếu không có vấn đề nghiêm trọng (như quấy rối t.ình d.ục, gian lận…). Quá trình sa thải phải qua nhiều khâu xét duyệt chặt chẽ.

Mục đích của chính sách biên chế trọn đời là đảm bảo nhà khoa học được thoải mái nghiên cứu những đề tài của mình mà không bị ảnh hưởng bởi những yếu tố như bất đồng quan điểm, đấu đá nội bộ hay lý do nào khác.

Ngoài ra, tại Mỹ, quyết định phong giáo sư phụ thuộc một phần việc giảng dạy và chủ yếu là nghiên cứu khoa học. Giáo sư có thể làm quản lý (trưởng khoa là một giáo sư), nhưng làm quản lý sẽ không thể được phong giáo sư. Những chức danh chỉ đi dạy (lecturer, adjunct faculty) cũng không thể được xét thành giáo sư.

Theo Zing