Vật thể cách xa 19,5 tỉ năm ánh sáng ‘xuyên không’ đến Trái Đất
Trong khoảnh khắc cực hiếm, vật thể cổ đại biến hình thành ‘vòng Einstein’, xuất hiện trước người Trái Đất nhờ một vùng không – thời gian bị bẻ cong hỗn loạn.
Trong bức ảnh được chụp bởi kính viễn vọng không gian Hubble mà NASA vừa công bố, một cụm vật thể kỳ lạ bao gồm chấm sáng rực rỡ được bao bọc bởi một chiếc vòng màu đỏ được quan sát giữa chòm sao Kình Ngư.
Cụm này bao gồm một trong những vật thể xa xôi nhất từng hiện ra trước mắt nhân loại.
Cụm vật thể kỳ lạ giữa chòm sao Kình Ngư – Ảnh: NASA
Theo các nhà khoa học điều hành sứ mệnh Hubble, vật thể đáng lưu tâm nhất trong cụm hình ảnh kỳ lạ đó là một thiên hà cách xa Trái Đất đến 19,5 tỉ năm ánh sáng, mang tên HerS J020941.1 001557.
Lẽ ra Hubble không thể thấy được vật thể quá xa xôi này, nhưng nó đã tự “xuyên không” nhờ các “ thấu kính hấp dẫn”, chính là những vật thể vũ trụ tiền cảnh có lực hấp dẫn lớn, tạo thành một chiếc kính lúp treo lơ lửng giữa Hubble và vật thể cổ đại.
Video đang HOT
Không rõ tuổi của thiên hà này, nhưng nó cũng là một trong những vật thể từ bình minh vũ trụ. Nó từng ở gần Trái Đất hơn, nhưng đã “chạy xa” do vũ trụ liên tục giãn nở.
Trong bức hình của Hubble, ánh sáng từ vật thể này bị biến dạng thành hình lưỡi liềm, tạo thành một chiếc “vòng Einstein” hiếm gặp giữa trời.
Theo Sci-News, vòng Einstein xảy ra khi ánh sáng từ một vật thể ở rất xa bị bẻ cong về một vật thể trung gian có khối lượng lớn. Trong trường hợp này, đó là cả hai thiên hà còn lại trong hình ảnh kỳ lạ.
Đầu tiên đó là SDSS J020941.27 001558.4, một thiên hà cách chúng ta khoảng 2,7 tỉ năm ánh sáng, chính là chấm sáng lớn nhất trong cụm vật thể.
Trong khi đó, chấm sáng còn lại phía trên nó – dường như giao nhau với đường cong hình lưỡi liềm ánh sáng, là SDSS J020941.23 001600.7, một thiên hà gần hơn khác.
Hai thiên hà gần Trái Đất hơn này chính là “thấu kính hấp dẫn” được nhắc tới.
Thiên hà xa 19,5 tỉ năm ánh sáng rất có thể cũng mang hình dạng bình thường là một đĩa ánh sáng xoắn ốc như các thiên hà khác, nhưng ánh sáng từ nó đã bị biến đổi phức tạp khi đi qua vùng không – thời gian bị bẻ cong hỗn loạn bởi hai thiên hà tiền cảnh.
Tuy vậy, sự bẻ cong không – thời gian này cũng giúp ánh sáng “xuyên không” ngoạn mục. Thiên hà xa xôi được phóng to lên, ánh sáng đi “đường tắt” đến với kính viễn vọng của người Trái Đất.
Cuối cùng, một dự án khoa học cộng đồng với sự tham gia của nhiều thành viên công chúng – SPACE WARPS – đã giúp xác định cụm vật thể ngoạn mục này giữa kho dữ liệu khổng lồ của Hubble.
'Người khổng lồ 3 khuôn mặt' xuyên không 13,3 tỉ năm đến Trái Đất
Ba hình ảnh ma quái thể hiện dung nhan 13,3 tỉ năm trước của một vật thể tổ tiên đã chạm đến ống kính của James Webb, siêu kính viễn vọng đang hoạt động trên quỹ đạo Trái Đất.
Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi TS Guido Roberts-Borsani đến từ Trường ĐH California ở Los Angeles (UCLA), đã sử dụng dữ liệu từ máy quang phổ cận hồng ngoại NIRSpec của kính viễn vọng không gian James Webb (phát triển và điều hành chính bởi NASA) để tìm ra thiên hà lùn cổ đại JD1.
Một trong các "khuôn mặt" của vật thể già nua JD1, được phóng đại bởi Abell 2733 - Ảnh: NASA/ESA/CSA
Kết quả nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học Nature cho thấy các hình ảnh mà James Webb ghi nhận từ thiên hà này là hình ảnh khi vũ trụ mới chỉ ra đời 480 triệu năm, tức 480 triệu năm sau vụ nổ Big Bang.
Sự thú vị càng tăng lên khi chúng ta có thể thấy không chỉ 1 mà tới 3 JD1 theo góc nhìn từ Trái Đất, do hiệu ứng "thấu kính hấp dẫn", tức các vật thể không gian gần hơn đã bẻ cong không - thời gian, khiến vật thể bị nhân bản.
Một trong những thấu kính hấp dẫn tham gia sự kiện này là thiên hà khổng lồ Abell 2733, có bề ngang tận 350 triệu năm ánh sáng và cách chúng ta khoảng 4 tỉ năm ánh sáng.
Hiệu ứng này cũng đồng thời khiến JD1 trông to, rõ hơn, như nhìn qua một chiếc kính lúp, khiến James Webb phát hiện được dù nó khá trong và mờ.
JD1 một thiên hà cỡ nhỏ so với toàn bộ thiên hà Milky Way chứa Trái Đất, nhưng vẫn là một gã khổng lồ đáng nể đối với thiên thể nhỏ bé chúng ta đang sinh sống. Càng đáng nể hơn khi nó hình thành trong một vũ trụ sơ khai nghèo nàn.
Hình ảnh này cũng đã vượt một khoảng cách 13,3 tỉ năm ánh sáng đến Trái Đất - tức cũng mất hơn 13,3 tỉ năm về mặt thời gian - một hình ảnh xuyên không thực thụ giúp nhân loại nhìn trực tiếp vào vũ trụ sơ khai.
'"Sự kết hợp giữa James Webb và khả năng phóng đại của thấu kính hấp dẫn là một cuộc cách mạng. Chúng tôi đang viết lại cuốn sách về cách các thiên hà hình thành và phát triển ngay sau vụ nổ Big Bang" - GS Tommaso Treu, đồng tác giả từ UCLA, nói.
Phát hiện mới này hứa hẹn giải đáp nhiều chi tiết về cách vũ trụ đã tiến hóa và cả sự ra đời của hành tinh chúng ta, vốn là sản phẩm của một vũ trụ được làm giàu hóa học nhờ hàng loạt thế hệ sao và hành tinh trong các thiên hà cổ đại hình thành rồi tan vỡ.
Phát hiện 'bom tấn' từ vật thể chết 'hiện hồn' 5 lần trước người Trái Đất Thứ mà các nhà thiên văn học nỗ lực tìm kiếm trong nhiều thập kỷ cuối cùng đã lộ diện nhờ Refsdal, một vật thể phô bày cái chết rực sáng của nó tới 5 lần, ở 5 vị trí và 5 thời điểm khác nhau. Refsdal là một siêu tân tinh, tức cái chết rực rỡ của một ngôi sao khi nó...