Tỷ phú Jack Ma ‘biến mất’ khó hiểu trong biến cố với đế chế Alibaba

Đế chế kinh doanh của tỷ phú Jack Ma lúc này đang đứng trước áp lực khổng lồ, nhưng nhà sáng lập của tập đoàn công nghệ thành công nhất Trung Quốc lại bặt tin trong vài tháng qua.

Tỷ phú Jack Ma đã không xuất hiện công khai kể từ tháng 10 năm ngoái dù Alibaba và Ant Group đang bị điều tra. Ảnh: Reuters

Theo CNN, Jack Ma đã không xuất hiện trước công chúng hay trên truyền thông xã hội kể từ tháng 10 năm ngoái, chỉ một tuần sau khi vụ niêm yết trên thị trường chứng khoán được mong đợi của công ty liên kết tài chính Ant Group, thuộc Alibaba, bị các cơ quan quản lý Trung Quốc chặn lại vào phút chót.

Từ chỗ đang náo nức chuẩn bị cho đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng lớn nhất thế giới, Ant Group được yêu cầu phải cải tổ toàn diện các mảng kinh doanh lớn của mình. Các nhà quản lý Trung Quốc chỉ trích công ty đã loại các đối thủ khỏi thị trường và gây tổn hại đến quyền lợi người tiêu dùng.

Trong khi đó, tập đoàn Alibaba cũng đang bị điều tra tại Trung Quốc với cáo buộc có hành vi độc quyền. Tuần trước, tờ Wall Street Journal dẫn các nguồn tin quan chức và cố vấn chính phủ hiểu biết vấn đề cho hay Bắc Kinh đang tìm cách thu hẹp đế chế của Jack Ma và có khả năng nắm cổ phần lớn hơn trong các doanh nghiệp của ông.

Trong suốt khoảng thời gian xảy ra những biến cố đó, người ta không thấy Jack Ma xuất hiện.

Doanh nhân tỷ phú này thậm chí còn vắng mặt trong đêm chung kết của một chương trình tài năng châu Phi mà ông thành lập. Tờ Financial Times cho biết, vị trí thành viên giám khảo của Jack Ma đã được thay thế trong quá trình quay tập cuối cùng của cuộc thi “Những người anh hùng kinh doanh châu Phi” vào tháng 11.

Đây là một cuộc thi phát sóng truyền hình dành cho các doanh nhân. Trước đó, hôm 12/10, Jack Ma cho biết ông đang rất mong được gặp các thí sinh lọt vào vòng chung kết trực tuyến của cuộc thi, diễn ra ngày 14/11.

Hôm 4/1 vừa qua, đại diện Alibaba trả lời kênh CNN Business rằng Jack Ma “đã bỏ lỡ đêm chung kết do trùng lịch trình khác”. Tập đoàn từ chối bình luận thêm về “tung tích” của nhà lãnh đạo.

Cơ quan quản lý Trung Quốc yêu cầu Ant Group phải nhanh chóng cải tổ hoạt động kinh doanh.

Theo ông Duncan Clark, tác giả cuốn “Alibaba: Ngôi nhà mà Jack Ma xây dựng” và là người sáng lập công ty tư vấn đầu tư BDA Trung Quốc, Jack Ma đã duy trì hồ sơ kín đáo hơn ở Trung Quốc trong một thời gian. Ông Clark nói thêm rằng Bắc Kinh muốn câu chuyện về vụ IPO của Ant Group sẽ chiếm ưu thế trong các cuộc bàn luận công khai và công ty có thể biết rằng sẽ không có bất kỳ “sự đa dạng quan điểm” nào về vấn đề này.

“Nhưng chắc chắn là nó đáng chú ý… sự im lặng này có phần ‘chói tai’”, ông Duncan Clark nói thêm.

Theo CNN, mặc dù Jack Ma không còn nắm giữ các vị trí điều hành hoặc tại hội đồng quản trị của cả hai công ty mà ông đồng sáng lập (Jack Ma đã từ chức Chủ tịch điều hành Alibaba vào năm 2019), ông vẫn là cổ đông cá nhân lớn nhất của Alibaba với gần 5% cổ phần, trị giá khoảng 25 tỷ USD. Ant Group cũng cho biết trong hồ sơ pháp lý năm 2020 rằng Jack Ma có “quyền kiểm soát tối thượng” đối với công ty, và tài sản cá nhân của ông dự kiến sẽ tăng vọt sau phiên IPO.

Trước khi “biến mất’, Jack Ma đã thường xuyên xuất hiện trước công chúng nói về các hoạt động từ thiện mà ông chú trọng sau khi nghỉ hưu ở Alibaba. Bài đăng gần đây nhất của ông trên mạng xã hội Weibo của Trung Quốc là vào 17/10/2020, nêu bật những nhận xét mà ông đưa ra tại một diễn đàn giáo dục ở Trung Quốc.

Jack Ma phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh Các công ty Xanh Trung Quốc vào tháng 9/2020. Ảnh: Getty Images

Jack Ma cũng là một diễn giả nổi tiếng tại các sự kiện quốc tế như Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Tuy nhiên đây lại là lần xuất hiện quan trọng cuối cùng của ông. Tại một hội nghị ở Thượng Hải vào cuối tháng 10/2020, Jack Ma công khai chỉ trích các nhà quản lý Trung Quốc đã kìm hãm sự đổi mới do quá sợ rủi ro.

Ông nói: “Những gì chúng ta cần xây dựng là một hệ thống tài chính lành mạnh, chứ không phải là những rủi ro tài chính có hệ thống. Để đổi mới mà không có rủi ro tức là giết chết đổi mới. Không có sự đổi mới nào mà không đi kèm rủi ro trên thế giới”.

Vài ngày sau, cơ quan quản lý Trung Quốc triệu tập các giám đốc điều hành của Jack Ma và Ant Group để tiến hành thủ tục mà họ gọi là “thẩm vấn theo quy định”, và cuộc IPO được rút lại vào giờ chót.

Trong khi Jack Ma đã rút khỏi “ánh đèn sân khấu”, các công ty của ông tuyên bố rõ rằng họ đang lắng nghe Bắc Kinh. Tuần trước, Ant Group cho biết họ đánh giá cao “sự hướng dẫn và giúp đỡ” từ các cơ quan quản lý sau khi Bắc Kinh công khai những yêu cầu với công ty. Trước đó, cuối tháng 12/2020, Alibaba cũng cam kết sẽ “hợp tác tích cực” với các nhà điều tra chống độc quyền.