Tương lai đầy lo ngại của thoả thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine khi yêu cầu của Nga chưa được giải quyết
Mặc dù nhận được lời khen từ nhiều nhà lãnh đạo quốc tế về việc gia hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine, một số chuyên gia vẫn bày tỏ lo ngại về triển vọng của thỏa thuận sau bốn tháng nữa, khi Nga cho biết các yêu cầu của nước này vẫn chưa được giải quyết đầy đủ.
Lúa mì được chuyển lên tàu hàng tại cảng quốc tế Rostov-on-Don để chuyển tới Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 26/7/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Cơn mưa lời khen
Ngày 17/11, thỏa thuận xuất khẩu nông sản từ Ukraine nhằm giảm bớt tình trạng thiếu lương thực toàn cầu đã được gia hạn thêm bốn tháng. Bộ Ngoại giao Nga cũng xác nhận gia hạn thỏa thuận ngũ cốc trong 120 ngày bắt đầu từ ngày 18/11 mà không có bất kỳ thay đổi nào đối với thỏa thuận hiện tại. Tuy nhiên, thời gian gia hạn 120 ngày ít hơn kỳ vọng của LHQ và Ukraine về thời gian một năm.
Dù vậy, Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) Antonio Guterres đã lên tiếng hoan nghênh việc gia hạn thoả thuận xuất khẩu ngũ cốc Biển Đen nhấn mạnh tầm quan trọng của thỏa thuận đã giúp thế giới “tránh được một cuộc khủng hoảng lương thực trên toàn cầu”.
Ông Guterres cho biết LHQ cũng “cam kết loại bỏ hoàn toàn những trở ngại còn lại đối với việc xuất khẩu thực phẩm và phân bón từ Nga” – một phần của thỏa thuận mà Nga coi là quan trọng.
Rebeca Grynspan, Tổng thư ký Hội nghị Thương mại và Phát triển của Liên hợp quốc (UNCTAD), viết trên Twitter rằng việc gia hạn thỏa thuận là tin tốt cho an ninh lương thực toàn cầu và cho các nước đang phát triển. Bên cạnh đó, thỏa thuận cũng sẽ giúp giải quyết những khó khăn về nguồn cung phân bón.
Video đang HOT
Vai trò của thỏa thuận
Sự sụt giảm các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine sau xung đột với Nga vào cuối tháng Hai đã góp phần gây ra cuộc khủng hoảng giá lương thực toàn cầu sau những tác động của đại dịch COVID-19 và các cú sốc liên quan đến biến đổi khí hậu.
Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen được Nga và Ukraine ký riêng rẽ với LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ ngày 22/7, tại thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm giải quyết vấn đề cung cấp lương thực và phân bón ra thị trường toàn cầu. Thỏa thuận này đã giúp nối lại hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ ba cảng ở Ukraine, nhà sản xuất ngũ cốc và hạt có dầu lớn.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết kể từ ngày 1/8, hơn 450 tàu đã chở 11 triệu tấn ngũ cốc và các thực phẩm khác của Ukraine đã được vận chuyến đến nhiều địa điểm trên khắp thế giới. Ông cho biết hàng chục triệu người, chủ yếu ở các nước châu Phi, đã được cứu thoát khỏi nạn đói, giá lương thực thấp hơn đáng kể so với thời điểm Ukraine không xuất khẩu lương thực.
Kể từ tháng Bảy, khoảng 11,1 triệu tấn nông sản đã được vận chuyển theo thỏa thuận, trong đó có 4,5 triệu tấn ngô và 3,2 triệu tấn lúa mỳ.
Tàu chở ngũ cốc của Ukraine di chuyển dọc Eo biển Bosphorus, Thổ Nhĩ Kỳ, khi trên đường tới Tripoli, Liban, ngày 3/8/2022. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Lo ngại chưa dứt
Sau thông tin thỏa thuận ngũ cốc được gia hạn, giá lúa mỳ tại Chicago đã giảm 2% và trong khi giá ngô giảm 1,3%. Song, một thương nhân người Pháp lưu ý thỏa thuận sẽ chỉ kéo dài trong bốn tháng. Điều này đồng nghĩa với việc không có sự chắc chắn sau bốn tháng nữa. Câu hỏi được đặt ra là liệu Nga có tiếp tục ký gia hạn hay không?
Ukraine và Nga là những nhà xuất khẩu ngũ cốc lớn trên toàn cầu. Nga là nước xuất khẩu lúa mỳ lớn nhất thế giới và là nhà cung cấp phân bón chính cho thị trường toàn cầu.
Tuy nhiên, hãng Reuters trích hai nguồn tin thân cận cho biết việc xuất khẩu amoniac của Nga thông qua một đường ống dẫn đến Biển Đen vẫn chưa được thống nhất. Tuy nhiên, Nga sẽ tiếp tục nỗ lực để nối lại hoạt động xuất khẩu mặt hàng này. Amoniac là một thành phần quan trọng trong phân bón.
Kể từ tháng Bảy, Nga đã nhiều lần cho biết các lô hàng ngũ cốc và phân bón của nước này đã bị hạn chế do các lệnh trừng phạt. Bộ Ngoại giao Nga cho biết sẽ xem xét đầy đủ các điều kiện để tạo thuận lợi cho hàng xuất khẩu của họ trong những tháng tới.
LHQ kêu gọi đẩy nhanh kiểm tra các chuyến tàu chở ngũ cốc từ Ukraine
Quan chức điều phối của Liên hợp quốc (LHQ) về Sáng kiến Biển Đen để xuất khẩu ngũ cốc Ukraine, ông Amir Abdulla, đã kêu gọi các bên tham gia thỏa thuận trên đẩy nhanh quá trình kiểm tra để giảm bớt tình trạng các tàu chở ngũ cốc bị tồn đọng.
Tàu MV Brave Commander chở lúa mì của Ukraine cập cảng Djibouti ngày 30/8/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Kể từ khi Nga và Ukraine đạt được thỏa thuận về xuất khẩu ngũ cốc hồi tháng 7 vừa qua dưới sự trung gian của LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ, cho đến nay, Ukraine đã xuất khẩu hơn 6,8 triệu tấn ngũ cốc và các loại thực phẩm khác, tương đương khoảng 33% lượng dự trữ lương thực của nước này. LHQ đ.ánh giá thỏa thuận trên, hay còn gọi là Sáng kiến Biển Đen, đã xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Theo thỏa thuận này, Trung tâm điều phối chung (JCC), được thành lập tại Istanbul với các đại diện từ Liên hợp quốc, Nga, Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ, có nhiệm vụ kiểm tra an toàn cho các tàu chở hàng đi và đến các cảng của Ukraine. Tuy nhiên, trong bối cảnh nhiều tàu tham gia vận chuyển ngũ cốc từ Ukraine, nhiều nhóm kiểm tra và thủy thủ đoàn vẫn chưa thể hoàn tất thủ tục theo quy định, gây ra tình trạng nhiều tàu buộc phải neo đậu chờ tại Biển Marmara.
Trước tình hình này, ông Amir Abdulla cho biết ông đã đề xuất đẩy nhanh tiến độ kiểm tra các tàu xuất phát từ các cảng của Ukraine. Ông cho rằng cần có sự thay đổi và ông kỳ vọng các bên có thể thương lượng một phương án thực hiện tiến trình kiểm tra tàu vận chuyển hiệu quả hơn.
Hiện Nga, Ukraine, LHQ và Thổ Nhĩ Kỳ đang đàm phán về việc gia hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine trước thỏa thuận hiện hành hết hiệu lực vào ngày 19/11 tới và việc nâng cao hiệu quả các tàu là một trong những nội dung của cuộc đàm phán lần này. Theo quan điểm của ông Abdulla, không cần thiết phải thực hiện kiểm tra toàn diện, thay vào đó JCC có thể kiểm tra đột xuất hoặc một số tàu đặc biệt.
Theo tính toán của JCC, các thành viên của trung tâm này đã thực hiện hơn 500 đợt kiểm tra trong tháng 9 và tháng 10, điều này có nghĩa là trung bình mỗi ngày JCC thực hiện từ 10 - 11 đợt kiểm tra. Tuy nhiên, các thanh sát viên cũng gặp nhiều cản trở do sự thiếu chuẩn bị của các tàu, khiến việc kiểm tra tàu bị kéo dài. Quan chức LHQ trên thừa nhận việc các tàu chưa thể xuất cảng là do khối lượng xuất khẩu gia tăng, một số tàu thiếu giấy tờ, chưa khử trùng và các thiết bị khác theo quy định.
Tình trạng kiểm tra tàu chậm trễ gia tăng từ giữa tháng 9 khi thời gian các tàu chờ để kiểm tra tăng gấp đôi, lên khoảng 10 ngày trước ngày 21/9. Khoảng 70% số tàu rời Ukraine sau thời điểm này vẫn đang chờ để thanh tra.
Đã có 27 tàu chở ngũ cốc rời Ukraine qua các cảng ở Biển Đen Ngày 20/8, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết thêm 2 tàu chở ngũ cốc đã rời cảng Chornomorsk của Ukraine, Như vậy, đã có tổng cộng 27 tàu chở ngũ cốc khởi hành từ các cảng của Ukraine ở Biển Đen trong khuôn khổ thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc được Ukraine và Nga ký hồi tháng 7 vừa qua dưới...
