Tượng Bồ Tát Di Lặc trên núi Bà Đen từ ‘nhiệm vụ bất khả thi’ thành kiệt tác

Sử dụng chất liệu đá lần đầu tiên ứng dụng dựng tượng tại Việt Nam, biện pháp ghép đá từng làm nên kỳ quan kim tự tháp Ai Cập – đó là vài trong rất nhiều câu chuyện làm nên kỳ tích mang tên Tôn tượng Bồ Tát Di Lặc trên đỉnh núi Bà Đen, Tây Ninh.

300 ngày cho một nhiệm vụ tưởng như “bất khả thi”

Mùa mưa Tây Ninh như dài đằng đẵng với Trần Đức Hòa, trưởng ban quản lý dự án Tây Ninh của tập đoàn Sun Group cùng đội ngũ thi công tôn tượng Bồ Tát Di Lặc, bởi nỗi lo sạt lở thường trực trên địa hình triền dốc 60 độ và thử thách biến hơn 5.000 tấn đá sa thạch thành kiệt tác để đời trên đỉnh núi Bà Đen.

Đó là những ngày tháng 7, tháng 8 năm 2023, Tây Ninh mưa dầm dề, tôn tượng Bồ Tát Di Lặc đang dần thành hình. Đỉnh núi Bà Đen ùn ùn khách đến săn các hiện tượng mây hiếm gặp như mũ mây, mây cầu vồng, mây phượng hoàng, biển mây…

Mây bao trùm đỉnh núi Bà Đen. Ảnh: Nguyễn Minh Tú

“Mây càng nhiều bao nhiêu, càng ảo diệu bao nhiêu, thì nỗi lo của chúng tôi càng lớn bấy nhiêu” - anh Trần Đức Hòa nhớ lại. Những ngày mây đẹp nhất cũng là ngày mưa nhiều nhất, thậm chí là giông sét, gió giật. Lạnh, ướt, sương mù, sạt lở, trơn trượt, gió phần phật tạt vào vách núi. Sự khắc nghiệt của thời tiết và địa hình không đáp ứng được điều kiện an toàn để thi công, mà còn đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng, một sự chính xác đến cực đoan khi tạo tác tôn tượng. Một sai sót dù nhỏ 1 centimet cũng có thể “cuốn trôi” đi mọi công sức và thậm chí gây sạt lở cả các công trình đã hiện hữu.

Theo tính toán của đơn vị thi công, một đại công trình Phật giáo lớn hàng đầu thế giới nằm trên đỉnh núi cao hơn 900m, sẽ cần ít nhất 2 năm để hoàn thiện, và trong đó chỉ riêng công đoạn chế tác đá và ốp hoàn thiện đã mất 400 ngày. Nhưng, đại công trình này được yêu cầu phải hoàn thiện thần tốc chỉ trong …9 tháng, để ngay những ngày đầu tiên của năm mới 2024, du khách đã có thể chiêm bái vị Bồ Tát Di Lặc đại diện cho tương lai, niềm vui và hạnh hỷ xả khi đến với đỉnh núi thiêng Bà Đen.

Thi công tôn tượng Bồ Tát Di Lặc trong thời tiết khắc nghiệt trên đỉnh núi Bà Đen. Ảnh: Sun World Ba Den Mountain

“Có thời điểm chúng tôi phải huy động 600-700 người trên công trường, tất cả các khâu đều phải làm cuốn chiếu, gối đầu nhau để kịp tiến độ. Chúng tôi cũng liên tục tăng ca tăng kíp, trực 24/24 để kịp tiến độ công việc” – anh Trần Đức Hòa cho biết.

Giữa năm 2022, khi nhận nhiệm vụ giám sát và thi công tôn tượng Bồ Tát Di Lặc được ghép từ 6.688 viên đá sa thạch, mà mỗi viên mang một kích cỡ, một tạo hình duy nhất, mọi thứ dường như nằm ngoài sức tưởng tượng của các cán bộ ban quản lý dự án Tây Ninh thuộc tập đoàn Sun Group.

Công trình nằm trên đỉnh phân thủy có địa hình dốc lớn của núi Bà Đen, khe tụ thủy chảy xuyên phạm vi địa hình, tạo ra chia cắt và thay đổi trạng thái địa chất. “Khi khảo sát địa hình địa chất tôi không hình dung ra làm thế nào để tạo nên bức tượng khổng lồ với trọng lượng lên đến hơn 5.000 tấn, trên một vùng địa hình đầy thách thức với rất nhiều đá mồ côi, mà chúng tôi chỉ có chưa đến 300 ngày để giải bài toán này. Đó gần như là một… nhiệm vụ bất khả thi”, Trần Đức Hòa nhắc lại sự hoài nghi ban đầu về dự án.

Những phương án cọc được lựa chọn, loại máy khoan cọc hơn 100 tấn được sử dụng, biện pháp kết cấu giật cấp được ứng dụng, di chuyển máy móc thiết bị theo chiều gió để đảm bảo an toàn… Bài toán định vị các phần kết cấu móng, dầm, giằng phức tạp đã lần lượt tìm được lời giải bởi rất nhiều phương án đòi hỏi sự sáng tạo và kỳ công, để biến điều tưởng như không thể thành có thể.

Từ Ai Cập cổ đến nóc nhà Nam bộ

Bạn có thể thấy rất nhiều tôn tượng trên thế giới được đúc bằng bê tông, được tạc trên núi đá, thậm chí được đúc bằng vàng nguyên khối, nhưng một bức đại tượng được ghép bởi hàng ngàn viên đá sa thạch với đủ loại kích cỡ khác nhau thì đây là lần đầu tiên có tại Việt Nam, và cũng vô cùng hiếm hoi trên thế giới.

Điều này dễ khiến ta liên tưởng đến cách người Ai Cập cổ đại xây dựng Kim tự tháp với các khối đá vôi, đá granite xếp chồng lên nhau một cách đối xứng gần như hoàn hảo về mặt hình học, mà cho đến ngày nay, cách thức vận chuyển hàng triệu tấn đá và xây dựng nên kỳ quan này vẫn là một bí ẩn. Với tôn tượng Bồ Tát Di Lặc, việc ghép 6.688 viên đá sa thạch chính xác đến từng centimet theo kiểu kim tự tháp không phải là nhiệm vụ khó khăn nhất.

Viên đá số 6.688 được ghép với niềm vui vỡ òa. Ảnh: Sun World Ba Den Mountain

Là người trực tiếp điều phối thiết kế và thi công, anh Nguyễn Nhất Thi – trưởng bộ phận điều phối thiết kế dự án cho biết mỗi viên đá lại có biện pháp lắp đặt khác nhau, trong đó có biện pháp xếp chồng lên theo kiểu kim tự tháp. 3 cột tháp và 5 con robot đã được sử dụng để vận chuyển và lắp đặt từng viên đá, với mỗi viên nặng từ 1,2-1,5 tấn. Các viên đá được đánh số thứ tự theo lớp để quá trình thi công được đúng vị trí.

Theo anh Thi, phần ghép đá phức tạp nhất nằm ở các vị trí như mũi, môi và hai bàn tay tôn tượng, các kỹ sư đã phải sử dụng đến một biện pháp vô cùng phức tạp, đó là treo ngược đá.

“Biện pháp treo đá ngược có nhiều, nhưng ở tôn tượng Bồ Tát Di Lặc thì tôi chưa thấy bao giờ, bởi không chỉ mỗi viên đá có trọng lượng lên đến cả tấn, mà còn đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối để đảm bảo linh hồn và thần thái an nhiên, hoan hỉ của tôn tượng Di Lặc. Với mỗi viên đá treo ngược ở vị trí khó, có khi chúng tôi phải mất đến 3-4 ngày để hoàn thành”, anh Thi chia sẻ.

Tôn tượng Bồ Tát Di Lặc với dáng ngồi an yên, nụ cười hoan hỉ. Ảnh: Sun World Ba Den Mountain

Điều dễ gây kinh ngạc hơn cả với công trình này là từ những viên đá sa thạch vô tri, cả một tôn tượng Bồ Tát Di Lặc khổng lồ đã hiện hình vô cùng sống động, với nụ cười hoan hỉ, ánh mắt từ ái, dáng ngồi an yên, đẹp và sinh động như một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc.

Theo Hòa thượng Thích Lệ Trang, Trưởng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam TP.HCM: “Có thể nói, đây là một kiệt tác không chỉ của Việt Nam mà ngay cả thế giới cũng chưa có tác phẩm tinh tế đến như vậy”.