Từng mắc Covid-19 có cần tiêm vaccine phòng bệnh?

PV16:40 14/08/2021

Tôi từng mắc Covid-19 và đã tự khỏi, thì có cần tiêm vaccine phòng Covid-19 nữa hay không, mong bác sĩ giải đáp. (Nguyễn Thuận, Bình Thạnh, TP HCM).

Khu tôi sống có 3 gia đình mắc Covid-19. Tôi có nên đi xét nghiệm Covid-19 trước khi tiêm vaccine?

Trả lời:

Hiện nay chưa có khuyến cáo yêu cầu xét nghiệm kiểm tra kháng thể hay kháng nguyên của virus trước khi tiêm vaccine phòng Covid-19. Cũng không có nghiên cứu so sánh trực tiếp về hiệu quả của vaccine giữa nhóm người khỏe mạnh tiêm vaccine và nhóm người đang/đã mắc Covid-19 được tiêm vaccine.

Bạn lưu ý, không nên đi ra các điểm tiêm chủng nếu thấy mình có những triệu chứng nghi ngờ nhiễm bệnh hay tiền sử tiếp xúc với người bệnh Covid-19. Điều này sẽ gây nguy cơ cao lây nhiễm cho cộng đồng.

Kết quả một nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học Israel, những người đã được tiêm chủng đầy đủ vaccine phòng Covid-19, đáp ứng miễn dịch chống lại virus (dựa trên nồng độ kháng thể tạo ra) mạnh hơn ba lần so với những bệnh nhân phục hồi sau mắc Covid-19. Kết quả này có thể khuyến khích những người tin rằng họ đã được bảo vệ tốt vì đã từng bị mắc bệnh tiếp tục đi tiêm vaccine phòng Covid-19.

Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (CDC) Mỹ, bạn nên được tiêm chủng bất kể đã mắc Covid-19 hay chưa. Hiện chưa đủ dữ liệu nghiên cứu lâu dài để biết bệnh nhân Covid-19 được bảo vệ bao lâu để không nhiễm virus trở lại sau khi phục hồi. Ngay cả khi đã khỏi, bạn vẫn có khả năng (mặc dù rất hiếm) bị mắc Covid-19. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiêm chủng giúp tăng cường khả năng bảo vệ ở những người đã khỏi Covid-19.

Nếu bạn đã được điều trị Covid-19 bằng kháng thể đơn dòng hoặc kháng thể thụ động từ huyết tương của người hồi phục, bạn nên đợi 90 ngày trước khi chủng ngừa Covid-19. Theo quy định Bộ Y tế hiện nay, những trường hợp có tiền sử đã mắc Covid-19 trong vòng 6 tháng sẽ tạm hoãn tiêm vaccine.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Hiền Minh
Đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM

Tại sao bằng sáng chế vaccine gây tranh cãi?

Bằng sáng chế vaccine giúp các nhà phát triển thu lợi từ sản phẩm, song nhiều chuyên gia cho rằng nó cản trở nỗ lực tiêm chủng cho toàn nhân loại.

Video đang HOT

Joan McMeeken là một trong những thiếu niên Australia đầu tiên được tiêm vaccine bại liệt vào những năm 1950. Mẹ bà, một nhà vật lý trị liệu, khơi dậy nhận thức rằng tiêm phòng là điều "rất, rất cần thiết".

McMeeken hiện là chuyên gia tại khoa Nha, Y học và Khoa học sức khỏe của Đại học Melbourne. Bà đã thực hiện nhiều nghiên cứu sâu rộng về ảnh hưởng của vaccine đến xã hội. Bà cho biết khi công nghệ vaccine bại liệt đầu tiên, do tiến sĩ Jonas Salk người Mỹ phát triển, được chuyển giao cho Australia, nó nhận sự ủng hộ nhiệt liệt.

"Mọi người nóng lòng đưa bọn trẻ đi tiêm, đặc biệt nếu họ biết ai đó bị bại liệt", bà nói.

Khi tin tức về thành công của vaccine bại liệt lan truyền rộng rãi, cha đẻ của sản phẩm đối mặt với câu hỏi về quyền sở hữu trí tuệ. Lời giải đáp của ông sau đó được đăng trên các tờ báo khắp thế giới.

"Ai sở hữu bằng sáng chế vaccine? Tất cả mọi người. Chẳng có gì gọi là bằng sáng chế. Bạn có giữ bằng sáng chế của mặt trời không?", tiến sĩ Salk nói.

Hơn sau 60 năm kể từ khi ông bày tỏ quan điểm này, thế giới vật lộn đang với Covid-19. Những câu hỏi lớn về quyền sở hữu trí tuệ đối với vaccine vẫn chưa có lời giải.

Mục đích của bằng sáng chế vaccine

Bằng sáng chế vaccine được tạo ra nhằm ngăn chặn các đối thủ sao chép thành quả của một hãng dược và tung ra sản phẩm tương tự. Tại Mỹ và Australia, bằng sáng chế trong lĩnh vực dược phẩm nói chung có hiệu lực 20 năm kể từ ngày phê duyệt.

Nhân viên y tế chuẩn bị một liều vaccine Covid-19 tại Trung tâm Tiêm chủng NSW ở Homebush, Sydney, ngày 10/5. Ảnh: Reuters

Các nhà sản xuất xin cấp quyền sở hữu trí tuệ khi nghĩ thuốc, vaccine sẽ sinh lợi hoặc đóng vai trò quan trọng với xã hội. Mất một thập kỷ phát triển và đưa thuốc vào sử dụng, các công ty thường được hưởng khoảng hơn 10 năm bán hàng không cạnh tranh. Họ cố gắng cải thiện, mở rộng sử dụng ngay cả khi sản phẩm đã ra mắt. Vì vậy, nhà sản xuất đăng ký tiếp bằng sáng chế bổ sung và duy trì thế độc quyền trên thị trường trong nhiều năm nữa.

Tại sao bằng sáng chế quan trọng?

Chi phí phát triển thuốc, vaccine cực kỳ cao. Hầu hết sản phẩm thử nghiệm đều thất bại ở một số giai đoạn. Số tiền trung bình từ nghiên cứu đến phê duyệt là 1 tỷ USD. Nếu hãng dược không thấy trước viễn cảnh được bán hàng nhiều năm không cạnh tranh, có rất ít động lực để chấp nhận rủi ro.

Giáo sư Nikolai Petrovsky, Đại học Y khoa và Y tế Cộng đồng Flinders, là người dẫn đầu nghiên cứu vaccine tại Công ty Vaxine ở Adelaide. Cơ sở này được chính phủ Mỹ tài trợ trong đợt dịch than (bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra bởi vi khuẩn có nha bào Bacillus Anthracis) kéo dài sau vụ 11/9. Phương pháp nghiên cứu của họ nhận bằng sáng chế và được sử dụng trong nhiều dịch bệnh khác như cúm lợn, Ebola và MERS. Petrovsky cho biết việc bảo vệ tài sản trí tuệ giúp nghiên cứu đạt hiệu quả kinh tế.

"Bằng sáng chế sinh ra để ghi nhận nỗ lực phát triển một công nghệ mới. Chúng tôi đã nghiên cứu vaccine 20 năm nay, đổ vào hơn 50 triệu USD. Sẽ không công bằng nếu chúng tôi đầu tư 20 năm công sức và tất cả số tiền ấy, tạo ra vaccine vượt trội hơn các loại khác và bị sao chép bởi ai đó trong một tuần. Về sau, chúng tôi có thể bị đá khỏi thị trường", ông nói.

Petrovsky nhận định cấp bằng sáng chế cho các phiên bản mới của vaccine là động lực thúc đẩy sự đổi mới. Công ty của ông hiện phát triển vaccine ngừa nCoV, đã có hợp đồng nước ngoài, đang thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3.

Lỗ hổng và tranh cãi trong quyền sở hữu trí tuệ vaccine

Phó giáo sư sức khỏe cộng đồng Đại học La Trobe, đại diện Hiệp hội Y tế Công cộng Australia, bà Deborah Gleeson, nhận định cuộc khủng hoảng Covid-19 làm nổi bật kẽ hở của bằng sáng chế. Bà cho rằng ý tưởng cấp quyền sở hữu trí tuệ vaccine để các công ty duy trì hiệu quả kinh tế là "không đúng trong bối cảnh đại dịch".

"Việc phát triển vaccine Covid-19 và các sản phẩm khác được chính phủ hỗ trợ một khoản tiền lớn", bà nói.

Cuối năm ngoái, tổ chức Bác sĩ Không Biên giới (Médecins Sans Frontières) ước tính 6 dự án nghiên cứu vaccine nhận 12 tỷ USD từ công quỹ trong thời gian đại dịch hoành hành. Tiến sĩ Gleeson nói: "Câu hỏi đặt ra là liệu ngành công nghiệp dược phẩm có nên hạn chế cạnh tranh và cố giữ quyền sở hữu trí tuệ không, khi khoản đầu tư cho phát triển đó là từ nguồn vốn công".

Nhiều chuyên gia cho rằng bằng sáng chế cản trở nỗ lực phân phối vaccine đến các nước thu nhập thấp và trung bình. "Hiện một số công ty độc quyền sản xuất vaccine, nhưng họ không đáp ứng đủ nhu cầu toàn thế giới. Điều này càng ngày càng rõ ràng", bà Gleeson nói.

Người dân được tiêm vaccine AstraZeneca ở Nhà thờ Hồi giáo Trung tâm, thành phố Ehrenfeld, Đức, ngày 8/5. Ảnh: Reuters

Trong suốt đại dịch, các chuyên gia nhiều lần nhấn mạnh sự thiếu công bằng trong hoạt động phân phối vaccine giữa nước giàu và nước nghèo.

"Châu Á, châu Phi và Nam Mỹ đủ khả năng sản xuất vaccine. Họ có thể làm điều này nếu tiếp cận thông tin và các công nghệ. Đến nay, chính phủ nhiều nước lớn chưa hối thúc ngành công nghiệp dược phẩm chia sẻ kiến thức chuyên môn và quyền sở hữu trí tuệ. Họ phó mặc cho các hãng tự quyết định", tiến sĩ Gleeson nhận định.

Song tiến sĩ Petrovsky nhận định thiếu năng lực sản xuất mới là yếu tố ảnh hưởng đến nguồn cung, chứ không phải bằng sáng chế.

Ông cho biết Australia hầu như không có cơ sở phát triển vaccine nào, ngoại trừ Phòng thí nghiệm Huyết thanh Khối thịnh vượng chung (CSL) do chính phủ sở hữu.

"Ngoài ra còn vấn đề về chuỗi cung ứng. Mỗi mảnh thuỷ tinh, nhựa, cao su hoặc nước cất đều thiếu hụt nghiêm trọng trên toàn thế giới, vì nhiều nước mua hết các nguồn nguyên liệu đó", ông Petrovsky nói thêm.

Động thái của các nước trong đại dịch

Hiệp hội Y tế công cộng Australia và Bác sĩ Không Biên giới Australia đã viết một bức thư ngỏ, kêu gọi chính phủ liên bang ủng hộ đề xuất không cấp bằng sáng chế vaccine Covid-19.

Kể từ tháng 10 năm ngoái, Ấn Độ và Nam Phi cũng dẫn đầu ý tưởng từ bỏ quyền sở hữu trí tuệ xung quanh các công cụ chống Covid-19 thông qua Tổ chức Thương mại Quốc tế (WTO). Tuyên bố nhận được sự ủng hộ của hơn 100 quốc gia thành viên.

Hai thập kỷ trước, WTO đã thông qua lệnh miễn trừ tạm thời bằng sáng chế, cho phép các nước nghèo nhập khẩu thuốc gốc giá rẻ điều trị HIV, lao và sốt rét trong bối cảnh khủng hoảng y tế.

Australia, Mỹ và Liên minh châu Âu chưa ủng hộ đề xuất này. Chính quyền Tổng thống Joe Biden phải chịu áp lực rất lớn, từ cả đảng đối lập, để cung cấp thêm vaccine cho phần còn lại của thế giới.

Mỹ và nhiều nước giàu có dẫn đầu trong lĩnh vực nghiên cứu và đổi mới, đặc biệt về thuốc. Từ uy tín đã có, các công ty dược cung cấp hàng triệu công việc trả lương cao, tạo thu nhập từ thuế, phát triển các loại thuốc mới có thể cải thiện cuộc sống. Họ chi hàng triệu USD mỗi năm để vận động chính phủ duy trì hiện trạng quy định về quyền sở hữu trí tuệ.

Ở Mỹ, các hãng dược không bị giới hạn khi tính giá thuốc. Họ thường tăng giá hai lần một năm, thậm chí gấp đôi, gấp ba cho những thuốc có bằng sáng chế. Điều này khiến những hãng lớn có lợi nhuận cao nhất nhì thế giới.

Mỹ đau đầu xử lý vaccine thừa Một số bang Mỹ từng mong mỏi nhận được nhiều liều vaccine Covid-19 nhất có thể, giờ đây, họ đang thừa vaccine khi cung lớn hơn cầu. Nhiều bang đang phải nghĩ ra những cách mới và sáng tạo để tiêm chủng cho những người khó tiếp cận hay chần chừ tiêm vaccine, mặc dù hiện vẫn còn 43% người Mỹ chưa tiêm...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Chủ đề: vaccine xét nghiệm covid-19

Xem thêm Share

Xem nhiều

Hiện trường vụ 3 người trong một nhà bị sát hại ở Đắk Lắk01:14

Hơn 2 giờ truy bắt đối tượng sinh năm 1995 sát hại Thiếu tá công an01:08

Vụ 2 anh em làm việc tốt nghi bị đánh dã man ở Bắc Ninh: Camera ghi cảnh trước va chạm01:44

Người gốc Việt nổ súng ngăn vụ cướp tiệm vàng ở California01:48

Tập đoàn Chị Em Rọt mới chỉ hoàn tiền cho 6 khách hàng09:04

Chân dung nghi phạm 22 tuổi ám sát đồng minh của Tổng thống Mỹ Donald Trump03:08

Người trình báo mất 30 cây vàng khi ngủ trên ô tô là 'vua kickboxing Việt Nam'09:55

Thông tin Chính phủ chính thức "điểm mặt" Độ Mixi, nội dung bài viết gây xôn xao02:43

Vụ thảm án ở Đắk Lắk: Bé trai thoát chết nhờ trèo qua tường, trên người nhiều vết dao đâm08:05

Chủ 'Nha khoa Tuyết Chinh' bị bắt khẩn cấp, đình chỉ lập tức cơ sở hoạt động02:32

Phó Tổng thống Mỹ khiêng quan tài của nhà hoạt động bị ám sát01:40

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Những lợi ích nổi bật của hạt kê mà bạn nên biết

06:03:12 16/09/2025

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc bổ sung hạt kê vào khẩu phần ăn hàng tuần giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm tình trạng căng thẳng, mệt mỏi do áp lực lên hệ tim mạch.

Sốt xuất huyết Dengue, nhiều người nguy kịch sau vài ngày đau mỏi

06:02:53 16/09/2025

Sốt xuất huyết chủ yếu lây truyền qua muỗi Aedes aegypti và có thể xảy ra bất cứ khi nào. Tại Việt Nam, bệnh xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn.

Chống tiểu đường nhờ 3 gram trà xanh mỗi ngày

06:02:33 16/09/2025

Kết quả cho thấy trà xanh làm giảm đáng kể trọng lượng cơ thể của chuột béo phì và cải thiện khả năng kiểm soát glucose cũng như độ nhạy insulin, điều giúp chống lại bệnh tiểu đường type 2.

Có phải càng đổ nhiều mồ hôi nhiều khi luyện tập càng đốt mỡ nhiều?

05:43:36 16/09/2025

Có một sự thật là khi bạn tập luyện chăm chỉ, bạn thường đổ mồ hôi, nhưng điều đó không có nghĩa mồ hôi là nguyên nhân khiến bạn giảm mỡ. Đây chỉ là mối liên hệ ngẫu nhiên, không phải mối quan hệ nhân quả.

Nắng nóng và biến đổi khí hậu khiến ngộ độc thực phẩm ở trẻ tăng cao

05:39:32 16/09/2025

Nắng nóng và biến đổi khí hậu khiến thực phẩm dễ hỏng, vi khuẩn phát triển nhanh, làm gia tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm ở trẻ nhỏ nếu không được phòng ngừa kịp thời.

Đột quỵ do xơ vữa động mạch, làm gì để phòng tránh?

05:35:56 16/09/2025

Bệnh thường âm thầm trong nhiều năm, biểu hiện chỉ xuất hiện khi xơ vữa nghiêm trọng hoặc mảng bám vỡ ra gây biến cố cấp tính. Đó là lý do xơ vữa động mạch được ví như sát thủ thầm lặng.

Zona gây đau đớn đến mức nào?

05:31:42 16/09/2025

Đau thường khu trú tại vùng da từng bị tổn thương, biểu hiện bằng cảm giác bỏng rát, nhói buốt hoặc tê bì, có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, tâm trạng và chất lượng cuộc sống.

Cận thị Gánh nặng vẫn hiện hữu và chưa có lời giải

05:28:50 16/09/2025

Theo lý thuyết về ty thể, ánh sáng đỏ kích thích ty thể, giúp giảm hủy hoại và làm chậm quá trình lão hóa nói chung. Phương pháp này còn được nghiên cứu trong việc cải thiện các bệnh liên quan đến ty thể và đặc biệt trong kiểm soát tiến...

Dùng thuốc điều trị cơn bốc hỏa khi nào?

05:24:16 16/09/2025

Bốc hỏa cũng có thể là triệu chứng của các bệnh lý khác như rối loạn tuyến giáp, khối u ở tuyến thượng thận hoặc đái tháo đường. Trong những trường hợp này, việc điều trị bốc hỏa lâu dài phụ thuộc vào việc kiểm soát nguyên nhân gốc rễ c...

5 loại đồ uống vào buổi tối giúp thư giãn và hỗ trợ giảm cholesterol xấu (LDL)

05:21:46 16/09/2025

Các loại đồ uống buổi tối như sữa nghệ, nước chanh mật ong, trà xanh, trà hoa cúc và trà quế chỉ đóng vai trò hỗ trợ, giúp cơ thể thư giãn và tăng thêm lợi ích cho tim mạch.

Loại quả Việt là 'kho vitamin tổng hợp', chưa cần chín vẫn cực tốt cho sức khỏe

05:19:07 16/09/2025

Đu đủ xanh nổi bật với hàm lượng vitamin c vượt trội, một loại vitamin thiết yếu cho việc tăng cường chức năng của các tế bào miễn dịch, giúp cơ thể chống lại hiệu quả các bệnh nhiễm trùng thông thường như cảm cúm, cảm lạnh.

Ăn khoai lang cần tránh kết hợp với những thực phẩm này

05:16:32 16/09/2025

Khoai lang chứa nhiều protein kết dính, polysaccharides, chất nhầy và chất xơ. Loại củ này giúp duy trì sự linh hoạt của mạch máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch, tốt cho đường hô hấp, tiêu hóa, bôi trơn khớp.