Tư vấn hướng nghiệp để các bạn trẻ vào đời
Tư vấn hướng nghiệp là việc rất quan trọng nhằm giúp các học sinh, sinh viên có thể lựa chọn được ngành nghề phù hợp với mong ước và năng lực của bản thân. Trong thời điểm mùa tuyển sinh 2020 đang bắt đầu, các nhà giáo, nhà tâm lý đã gửi đến Báo SGGP các ý kiến phân tích, thảo luận về vấn đề này.
Nộp hồ sơ kỳ tuyển sinh năm 2020 vào một trường đại học ở TPHCM. Ảnh: BÙI ANH TUẤN
Đừng ép con suốt đời làm nghề tay trái
Hướng nghiệp cho con không phải là việc làm trong một sớm một chiều, mà là cả một quá trình. Càng không thể đợi đến lúc con làm hồ sơ thi đại học, cha mẹ mới cố vấn để con chọn nghề. Hướng nghiệp là một việc làm rất có ý nghĩa, đòi hỏi cha mẹ phải tiến hành trong suốt thời gian nuôi dạy con ở gia đình. Để hướng nghiệp cho con có hiệu quả, cha mẹ nên thường xuyên chủ động trao đổi, giúp con nhận thức đúng về năng lực và sở trường bản thân.
Đồng thời, nên tham khảo thêm ý kiến của nhà trường và các chuyên gia tư vấn tâm lý, nghề nghiệp. Việc định hướng ngành nghề cho con cần phải xem xét kỹ càng, giúp con cân nhắc cẩn thận, chín chắn, tránh sự ảo tưởng và kỳ vọng quá cao, dẫn đến chọn sai nghề hay chọn nghề theo cảm tính, dẫn đến hậu quả là khi theo học chuyên ngành, con sẽ chán nản, mất niềm tin vào cuộc sống.
Khi có cơ hội, nên cho con tham quan, trải nghiệm những nơi con mong muốn học tập, công tác, để con hình dung ra thực tế mình cần phải trải qua. Cha mẹ không thể làm việc và sống thay con, nên cần tôn trọng suy nghĩ, thực sự tin tưởng ở sự lựa chọn của con. Đây là một việc hết sức nhạy cảm; nếu chọn không đúng thì con sẽ mất đi rất nhiều cơ hội, thời gian, tuổi trẻ và lòng nhiệt huyết.
Video đang HOT
Cha mẹ chủ động tư vấn, định hướng nhưng không tạo áp lực. Tùy từng kiểu tính khí, thái độ, năng lực của trẻ để chọn ngành nghề cho thích hợp. Nếu trẻ năng động, có tính hướng ngoại, thích sự trải nghiệm, thì có thể chọn những nghề liên quan đến kinh doanh, marketing… Nếu trẻ có tính cẩn thận, ngại sự thay đổi, thì nên chọn nghề bền vững.
Trẻ thích sáng tạo, nhiều ý tưởng và thích sự tự do, nên chọn các ngành có liên quan đến lĩnh vực nghệ thuật. Quan trọng là trẻ phải được định hướng để nhận biết được sở trường, năng lực bản thân, biết mình muốn gì, làm được gì để chọn nghề phù hợp. Trẻ được tự chọn ngành nghề sẽ có trách nhiệm với sự quyết định của mình.
Cha mẹ chỉ gợi ý, định hướng và hỗ trợ, không nên ép buộc gây tâm lý căng thẳng, xung đột không đáng có. Đừng vì muốn con nối nghiệp gia đình mà bắt con phải chọn nghề của cha mẹ. Cần lưu ý rằng, có rất nhiều con đường để lập nghiệp, không nhất thiết phải có bằng kỹ sư, cử nhân mới thành công trong cuộc sống. Điều đó, không có nghĩa là cha mẹ bỏ mặc con “tự bơi” một mình trong quá trình chọn nghề, càng không nên phó mặc, khoán trắng hoàn toàn việc hướng nghiệp cho nhà trường. Không ai có thể sống thay cuộc đời của con, nên cha mẹ cần phải biết lắng nghe, thấu hiểu và tôn trọng ý muốn của con.
LÊ PHẠM PHƯƠNG LAN – Giảng viên tâm lý ĐH Nguyễn Huệ
Không chọn bừa ngành nghề để được vào đại học
Lâu nay, việc hướng nghiệp đã được ngành giáo dục chú trọng, đưa vào chương trình giảng dạy, tuy nhiên qua mỗi kỳ tuyển sinh, xét tuyển nguyện vọng bổ sung, chúng ta vẫn thấy tác dụng của việc hướng nghiệp bị lu mờ đi bởi sự nháo nhào kiếm một suất vào đại học ở bất cứ ngành nào.
Trong các kỳ tuyển sinh, nhiều thí sinh có điểm thi khá cao nhưng bị đánh bật ra khỏi ngành học đã lựa chọn với biết bao nhiêu kỳ vọng, rồi đành lựa chọn bừa một ngành học khác ngoài dự định ban đầu, để hy vọng trở thành sinh viên đại học. Không chỉ thí sinh mà cả phụ huynh cũng chỉ mong con trúng tuyển đại học, còn chuyện tương lai nghề nghiệp thì tính sau.
Bị loại nguyện vọng 1, buộc phải chọn một ngành, một trường khác dự định, đã khiến không ít thí sinh và phụ huynh chọn liều một ngành học theo cảm tính hoặc theo tâm lý đám đông. Đó là quyết định hết sức mạo hiểm. Việc chọn nghề mà hiểu biết quá ít, thậm chí không hiểu nghề định chọn, không có năng khiếu đặc trưng của nghề, thì sớm muộn gì cũng sẽ gặp trở ngại lớn trong hoạt động nghề nghiệp của cá nhân, dẫn đến tâm lý hẫng hụt, bi quan, chán nản, miễn cưỡng trong công việc, nhiều khi lỡ dở cả cuộc đời.
Con số cả trăm ngàn cử nhân, kỹ sư và cả thạc sĩ thất nghiệp được đưa ra gần đây, khiến nhiều người thật sự sốc cho sự lãng phí nguồn nhân lực hiện nay của chúng ta. Thay vì tìm kiếm những cơ hội ngành nghề yêu thích và theo thị trường lao động ở các bậc học cao đẳng, trung cấp, thì tâm lý phải vào đại học bằng mọi giá khiến nhiều học sinh dù không đủ năng lực cũng tìm cách vào đại học, dẫn đến dễ dàng trả giá cho quyết định của mình. Khi chọn học một ngành nghề, phải biết kết hợp một cách lý tưởng các yếu tố: nguyện vọng, năng lực của cá nhân, những đòi hỏi của nghề nghiệp và yêu cầu của xã hội. Có như vậy, sau này mới có thể phát huy tất cả đam mê, kiến thức của mình được học vào công việc.
VĂN THI HOÀNG – Giáo viên Trường THCS Phan Bội Châu (TP Hội An)
Cần thêm hướng tiếp cận khi tư vấn hướng nghiệp
Kiếm một "vé" vào trường THPT công lập có uy tín thậm chí còn khó hơn đậu đại học. Đó không chỉ là hiện tượng xảy ra tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM mà đang "lan" dần đến TP.Biên Hòa.
Ảnh minh họa
Chỉ tiêu phân luồng sau THCS ngày càng tăng, sĩ số học sinh THCS năm sau luôn cao hơn năm trước, còn số trường THPT công lập lại vẫn giữ nguyên. Vì thế, để có thể đậu vào trường công, học sinh lớp 9 phải miệt mài học ngày, học đêm; phụ huynh phải "cân não" xem nên chọn trường nào...
Trong khi đó, chỉ tiêu tuyển sinh hệ trung cấp nghề và các loại hình đào tạo lại đang trở nên phong phú, đa dạng hơn: đào tạo trung cấp, cao đẳng, các khóa liên thông, hệ 9 cộng 4, đào tạo nghề theo chương trình nước ngoài... Điều này cho phép phụ huynh, học sinh có được nhiều sự lựa chọn hơn. Nhưng dường như phụ huynh vẫn chưa chú ý nhiều đến khối trường nghề.
Nguyên nhân của hiện trạng trên có thể một phần do tâm lý e dè của phụ huynh. Không hẳn phụ huynh nào cũng mong muốn con học THPT để vào đại học mà về mặt tâm lý, họ cho rằng môi trường THPT phù hợp với lứa tuổi của con mình hơn là trường nghề. Cũng có những học sinh ở nhà chưa từng phải làm việc gì nên cha mẹ lo lắng các em sẽ không thể học nghề được.
Một nguyên nhân khác là do các trường nghề chưa quảng bá hình ảnh của nhà trường đến phụ huynh. Hiện nay, khi đi tư vấn tuyển sinh, học sinh vẫn là đối tượng chính được hướng đến. Nhưng đối với học sinh ở độ tuổi 15, cha mẹ đóng một vai trò rất quan trọng trong việc định hướng, quyết định việc chọn trường, chọn nghề. Vì vậy, muốn phụ huynh hiểu hơn về đào tạo nghề, các trường cần có cơ hội tiếp xúc với phụ huynh nhiều hơn.
Thậm chí, không chỉ học sinh được đưa đến trường để tham quan mà chính phụ huynh cũng cần được đi để "tai nghe, mắt thấy". Cùng với đó, phụ huynh phải được cung cấp các số liệu về cơ hội việc làm, mức thu nhập, cơ hội thăng tiến trong công việc của học sinh sau khi học nghề. Các trường nghề cần mời thêm doanh nghiệp tham gia để hỗ trợ nhà trường trong công tác tư vấn, hướng nghiệp. Doanh nghiệp chính là đơn vị cung cấp thông tin để phụ huynh hiểu được môi trường làm việc tương lai của con cái họ.
Ngoài các chuyên gia, học sinh đã hoặc đang học nghề chính là những tư vấn viên thuyết phục nhất. Thông qua việc chia sẻ các câu chuyện, trải nghiệm, kinh nghiệm của chính bản thân, những học sinh này sẽ giúp cho phụ huynh, học sinh THCS mường tượng rõ hơn về môi trường học tập, rèn luyện ở các trường nghề. Do đó, học sinh trường nghề nên được coi là thành phần không thể thiếu trong đoàn tư vấn tuyển sinh.
Bằng các hướng tiếp cận đa dạng, hình ảnh của trường nghề có thể lan tỏa tốt hơn. Qua đó, phụ huynh có thêm nhiều kênh tham khảo thông tin trước khi cùng với con quyết định chọn trường, chọn nghề.
Nghe bạn bè lao theo ngành hot, thí sinh chọn nhầm nghề Chuyên gia tư vấn hướng nghiệp đúc rút nguyên nhân cơ bản khiến thí sinh chọn sai ngành học là nghe bạn bè. Các em lệ thuộc suy nghĩ của người lớn và lao theo ngành hot. 12 năm gắn bó với công tác hướng nghiệp, TS Huỳnh Anh Bình, Giám đốc Trung tâm Hướng nghiệp TP.HCM, nhận thấy nhiều học sinh chưa...