Tự Long: ‘Phim hài Tết khó tránh khỏi dung tục’
Những năm gần đây, các sản phẩm hài Tết chuyển dần sang phát hành trên mạng với nhiều nội dung gây tranh cãi.
Trong thời kỳ hoàng kim của những chiếc đầu đĩa CD, DVD, phim hài là món ăn tinh thần không thể thiếu với đông đảo bộ phận người dân vào những ngày Tết.
Bước sang thời kỳ 4.0, thói quen mua đĩa bị thay thế dần bởi YouTube và những nền tảng trình chiếu online. Những sản phẩm hài Tết cũng dần chuyển sang “bến đỗ” mới trên không gian mạng.
NSND Tự Long có những chia sẻ về thực trạng phim hài Tết những năm gần đây.
Bước chuyển giao này khiến thị trường phim hài được mở rộng hơn bao giờ hết. Nhưng đi kèm với đó là dấu hiệu chất lượng nội dung đang đi xuống, với hàng loạt tác phẩm hài nhảm, hài dung tục, câu khách bằng yếu tố phản cảm.
Về vấn đề này, NSND Tự Long, một trong những gương mặt nổi bật nhất của giới làm hài, đã có những chia sẻ.
Làm phim hài khó tránh khỏi yếu tố dung tục
- Những năm gần đây, thị trường phim hài Tết đã mở rộng hơn rất nhiều so với thời kỳ hoàng kim của băng đĩa. Anh có nhận xét gì về điều này?
- Về thị trường phim hài Tết miền Bắc, hiện nay có rất nhiều công nghệ làm phim mới. Các nhóm hài, nhóm đạo diễn cũng vì thế mà xuất hiện ngày một nhiều. Ai cũng có thể tấu hài rồi phát lên kênh riêng trên mạng cho đối tượng nào xem thì xem. Điều này khiến cho thị trường bị phân khúc hơn rất nhiều.
Trước đây, thời đạo diễn Phạm Đông Hồng vẫn còn sống, muốn làm phim hài thì phải trải qua quá trình thẩm định rất cụ thể và rõ ràng, phụ thuộc vào số lượng băng đĩa bán ra và tiêu chí chất lượng của nhà kiểm định. Khi làm vậy, cơ quan quản lý xác định được thang bậc chất lượng của từng sản phẩm.
Bây giờ thì khác rồi. Thị trường băng đĩa không còn được như ngày xưa nữa. Người xem chỉ cần kích chuột là xem được các sản phẩm hài trên mạng. Những tiêu chí chất lượng thời trước cũng không thể áp dụng triệt để được. Cho nên để nói thị trường hiện nay như thế nào thì rất khó đ.ánh giá chính xác.
Phim hài Tết là món ăn tinh thần không thể thiếu đối với đông đảo người dân.
- Anh tìm chỗ đứng thế nào giữa thị trường hài Tết đang ngày càng bát nháo?
Video đang HOT
- Thực ra những năm gần đây, tôi và Xuân Bắc có một tiêu chí là cứ 2 năm hoặc hơn thì ra 1 CD hoặc DVD hài, mang dấu ấn của riêng chúng tôi. Tôi và Bắc không muốn làm theo kiểu mỗi năm một lần vì làm như vậy sẽ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm và cả hình ảnh của chúng tôi nữa.
Trước khi thực hiện một tiết mục, chúng tôi muốn nghĩ thật kỹ. Nếu làm việc theo kiểu thời vụ thì sẽ dẫn đến khan hiếm kịch bản, rồi cái nọ trùng với cái kia, khán giả họ sẽ thấy nhàm chán.
- Có ý kiến cho rằng thương hiệu hài phía Bắc đang bị làm cho mai một bởi những tác phẩm lợi dụng ngôn từ dung tục, hình ảnh để câu khách. Quan điểm của anh?
- Thực ra thì nói đến hài, các cụ ngày xưa có câu “Đố tục giảng thanh” (Một hình thức câu đố dân gian, khi đọc qua cảm thấy hơi tục tĩu nhưng thực ra chỉ là những đồ vật, trái cây, hành động… bình thường trong cuộc sống – PV). Chỉ có điều định hướng góc nhìn như thế nào để khán giả trông vào không thấy phản cảm.
Không có khuôn mẫu nào dành cho hài cả. Vậy nên nếu tiêu chí là để mang đến tiếng cười cho người xem, thì quan trọng là cái tiêu chí ấy như thế nào, có văn hóa, có nhân văn hay không.
Những năm gần đây nhiều khán giả bức xúc vì dòng phim hài Tết xuất hiện ngày một nhiều cảnh phản cảm.
Từ xưa đến nay, hài vẫn luôn là sân chơi vừa dễ lại vừa khó. Dễ ở chỗ là với công nghệ như ngày nay thì chỉ cần điện thoại là ai cũng có thể tấu hài, làm hài rồi đẩy lên mạng cho mọi người xem. Tuy nhiên, đi kèm với sự dễ dãi này là một khoảng thời gian để thanh lọc.
Có thể ban đầu khán giả thấy lạ họ sẽ xem những sản phẩm đó. Nhưng chỉ đến lần thứ 2 thôi là họ sẽ có cảm nhận của riêng mình. Những người có trình độ, nhận thức thấy nó lởm, nó thô bỉ, vô văn hóa thì họ sẽ không kích chuột vào đó nữa. Càng dễ dãi bao nhiêu thì càng bị đào thải nhanh bấy nhiêu. Cái gì cũng có chân giá trị của nó. Làm hài hay làm gì cũng vậy.
Ngày xưa khó khăn lắm thì mới mua được CD, DVD nên đã mua về thì đành phải xem hết. Bây giờ khác rồi, có những thứ mình không mất t.iền mà vẫn xem được. Mà miễn phí thì lại hay bị bỏ qua dễ dàng. Cái gì cũng có quy luật.
Hài dân gian sẽ không biến mất
- Quan điểm của anh về hài dân gian?
- Kịch bản hài dân gian, tức mượn chuyện xưa nói chuyện nay, Ba Giai Tú Xuất… thì thực ra ai cũng có thể làm được. Chỉ có điều nó là bình mới rượu cũ hay rượu cũ bình mới thôi. Riêng đạo diễn Đông Hồng thì lại là một người rất kỹ lưỡng, có đầu tư cho sản phẩm của mình.
Anh ấy có một cái gu xuyên suốt trong các tác phẩm và từng hợp tác với hàng loạt những cây hài nổi tiếng như Xuân Hinh, Xuân Bắc, Đức Thịnh, Quốc Anh… Đó đều là những cái tên biết gìn giữ hình ảnh của mình chứ không phải kiểu nghệ sĩ chạy theo cát-xê rồi cố làm cho bằng được.
Như Xuân Bắc làm với anh Hồng từ Râu quặp, Cả ngố, Quan trường trường quan, Không hề biết giận, đến bây giờ những tác phẩm ấy vẫn còn nguyên giá trị. Hài với nghệ thuật có hai thứ giữ chân khán giả. Một là “Lâm khốc giật độc”, bao gồm những thứ mới lạ, độc đáo, khốc liệt. Hai là giá trị trong những lần xem lại. Nhiều tác phẩm khán giả xem một lần rồi thôi nhưng cũng có những tác phẩm họ xem đi xem lại bao nhiêu lần cũng không chán.
NSND Tự Long cho rằng dòng phim hài dân gian sẽ không bao giờ biến mất.
- Nhưng thời đại này, có nhiều nhóm hài sử dụng những yếu tố thời thượng từ nước ngoài. Gu xem hài của giới trẻ cũng đã thay đổi ít nhiều. Anh có sợ nét hài dân gian sẽ dần biến mất theo thời gian?
- Không thể mất được. Chất dân gian có lúc được cập nhật, có lúc được đề cao, có lúc bị lãng quên nhưng không thể mất đi hoàn toàn. Nghệ thuật cũng là để phục vụ cuộc sống. Có những thứ thuộc về thời thượng, thuộc về tiếng cười hiện đại thì các nghệ sĩ phải làm theo.
Nhưng họ sẽ làm theo cách mà tính dân gian vẫn lắng đọng lại, vẫn gìn giữ được cái vốn cổ của mình. Mọi thứ nằm ở trong lăng kính của người nghệ sĩ chứ tôi tin nét dân gian không thể nào mất đi được.
Xã hội càng phát triển thì người ta càng có nhu cầu tìm về nguồn cội của mình. Những thứ mang tính chất truyền thống, đặc biệt là nghệ thuật, chúng đã tồn tại từ hàng thế kỷ nay như vậy rồi. Xu hướng tìm về cội nguồn là điều sẽ tồn tại mãi mãi.
- Anh có nghĩ sự hình thành của thói quen xem hài YouTube sẽ ảnh hưởng đến thu nhập của mình?
- Tôi nghĩ nó không ảnh hưởng, vì những sản phẩm làm trên mạng nằm trong phân khúc riêng của nó. Thu nhập có bị ảnh hưởng hay không nhiều khi phụ thuộc vào mối quan hệ là chính. Quan hệ kém, người ta ít mời thì hài trên YouTube cũng chẳng ảnh hưởng gì.
Nhiều chủ doanh nghiệp bảo: “Hôm nay không phải nhóm Vân Dung – Quang Thắng tôi không đồng ý đâu. Mời đến 7 lần rồi, hết tiểu phẩm thì đến giao lưu không thôi cũng được”. Không phải họ cực đoan, lười thay đổi đâu mà đó là cái tính của đối tác, khán giả, họ rất chung thủy.
Tuy nhiên, thời kỳ 4.0 thì cũng có cái hay, cái dở nhất định. Cái hay là những người ở nơi không xem được thì sẽ xem được, mang nghệ sĩ đến gần hơn với khán giả. Cái dở là những góc máy không được đẹp, âm thanh không được chuẩn sẽ làm méo mó đi chất lượng của sản phẩm.
Thậm chí là có những nghệ sĩ dồn tâm huyết hàng tháng trời cho một tiết mục biểu diễn. Tiết mục này cũng là cần câu cơm của họ trong cả năm nhưng vừa diễn được một buổi đã bị quay trộm. Thành ra đi diễn tiếp người ta không xem nữa vì không muốn xem lại.
Theo zing
Từ Charlie Chaplin cho đến Jojo Rabbit - Lịch sử không ngờ của các phim hài về Phát xít
Các phim hài châm biếm Hitler hoặc lấy đề tài Phát xít đã có lịch sử rất lâu đời trước đây.
Sự xuất hiện của bộ phim "anti-hate satire" (châm biếm mang tư tưởng chống thù ghét) Jojo Rabbit, do Taika Waititi đạo diễn với Hitler được khắc họa như một người bạn tưởng tượng hài hước, không phải lần đầu tiên các nhà làm phim muốn chúng ta cười cợt Quốc trưởng.
"Trong chiến tranh, chuyện 'quỷ hóa' (demonize) kẻ thù là chuyện thường, thỉnh thoảng còn rất hữu dụng... Biếm họa và truyện cười, dù không phải lúc nào cũng hay, nhưng lại là phương pháp được lựa chọn trước nhất bởi đó là cách chúng ta giải tỏa sự tức giận." Đấy là lời của nhà sử học điện ảnh Leonard Maltin khi đưa ra quan điểm văn hóa trong một đoạn ghi hình nói về phim ngắn Der Fuehrer's Face do Disney sản xuất năm 1943. Trong bộ phim hoạt hình dài 9 phút này, vịt Donald tỉnh dậy trong bối cảnh Đức Quốc xã với tư cách là một thành viên Đế chế thứ ba ngoan ngoãn cùng kiểu chào Quốc xã nhiệt tình, chứng minh lòng nhiệt huyết và trung thành đối với hình ảnh của Adolf Hitler. Hoạt động thường ngày của chú đi từ khắc khổ cho đến ác mộng như ăn bánh mì kẹp gỗ, đậu xắt mỏng cho đến lao động khổ sai ở nhà máy sản xuất đạn dược ảo diệu mãi cho đến khi Donald "thực" tỉnh dậy ở Mỹ, chảy nước mắt vì biết ơn khi được sinh ra làm một người Mỹ tự do.
Đối với một khán giả hiện đại, việc bóp méo hình ảnh một nhân vật chúng ta biết và yêu thích (ở đây là vịt Donald) có thể rất sốc, nhưng thái độ hài hước của Disney đối với việc châm biếm, chống phát xít thực ra phù hợp với văn hóa đại chúng truyền thống lâu đời của Mỹ.
The Looney Tunes (loạt phim hoạt hình đến từ Warner Bros. - đối thủ của Disney) từng đề nghị ghép chung phim Daffy the Commando với phim ngắn của Disney. Trong Daffy the Commando, vịt Daffy vào vai một người lính quân Đồng Minh đ.ập đ.ầu Hitler bằng một cây búa. Đến thời điểm hiện tại, bộ phim mới của Taika Waititi - Jojo Rabbit là tác phẩm mới nhất giễu nhại thời đại Thế Chiến thứ II ở Đức, theo chân một thành viên nhỏ t.uổi của Đoàn Thanh niên Hitler, đồng thời có sự góp mặt của vị đạo diễn trong vai người bạn tưởng tượng Hitler của cậu bé. Nửa phần là bạn, nửa phần là quỷ, vai diễn do Waititi thể hiện cho thấy một khía cạnh không đáng tin của kẻ diệt chủng nổi tiếng với tư cách là một người chống lại niềm tin của chính hắn.
Watiti cũng không phải người đầu tiên làm thế, đồng thời cũng không phải là người thể hiện xuất sắc nhất. Bộ phim của vị đạo diễn cuối cùng vẫn là thể hiện ngầm ẩn sự mất mát và kinh khủng của chiến tranh. Thế nhưng, việc loại bỏ tính nghiêm nghị khỏi Hitler và thay vào đó hoàn toàn là sự hài hước chứng minh nó thậm chí còn có hiệu quả (gây cười) hơn và rất thuần chất Mỹ, hệt như chính món bánh táo của xứ cờ hoa. Kể từ khi đội hài kịch The Three Stooges quay phim ngắn châm biếm You Nazty Spy! trong 4 ngày vào cuối năm 1939, vị họa-sĩ-thất-bại-kiêm-kiến-trúc-sư-diệt-chủng đã trở thành con mồi (của các nhà làm phim). Biến một phản diện ngoài đời thật trở thành một nhân vật mà công chúng cười cợt thay vì sợ hãi hay tránh né đã giúp thúc đẩy quá trình chữa lành của đất nước trước bóng tối chiến tranh. Kể cả trước khi vết thương lành lặn hẳn, cảm giác được cười vẫn rất tuyệt.
Charlie Chaplin từng có tuyên bố rất nổi tiếng trong cuốn tự truyện của mình rằng nếu ông có khái niệm đầy đủ hơn về sự vô nhân tính đang diễn ra trong các trại tập trung, ông sẽ không bao giờ làm bộ phim The Great Dictatornăm 1940. Ông khẳng định mình "không thể chế nhạo sự t.àn s.át vô nhân tính của Phát xít", nếu ông nhận thức được điều đó, và sẽ rút lại bộ phim hài nhân văn nổi tiếng của ông với Chaplin trong 2 vai, vừa là một thợ cắt tóc người Do Thái trong khu chỉ huy quân sự, vừa là vị chỉ huy quân đội hết thời "Adenoid Hynkel". Với tất cả lòng tôn trọng của tôi đối với một trong những tài năng điện ảnh từng xuất hiện trong cuộc đời này, sự nhạy cảm của ông đã được đặt không đúng chỗ. Trường đoạn ông cho rằng có thể đã xem nhẹ sự đau khổ của những người đối mặt nạn diệt chủng, chỉ khiến khán cười cợt những kẻ cầm quyền mà thôi. Chẳng có gì sai trái khi đùa cợt với bi kịch, miễn sao họ cười cợt đúng người.
Bộ phim của Chaplin kết thúc bằng cách giảm tông xuống một chút, đem đến một màn độc thoại về sự quan trọng tương đương nhau của lòng tốt và sự đứng đắn. Người đàn ông ấy lúc nào cũng dạt dào tình cảm, và điều đó mặc dù không làm phim của ông bớt mạnh mẽ, thế hệ kế thừa của ông sẽ đưa sự châm biếm này lên một tầm cao khác bằng việc khai thác tối đa các chi tiết trớ trêu. Chẳng hạn như trong The Producers của Mel Brooks. Các nhân vật trong phim sáng tạo một vở nhạc kịch giả tưởng mùa xuân dành cho Hitler, vở diễn này sau đó xúc phạm quá lớn đến Broadway và mang tới sự thất bại cần thiết cho phong cách làm giàu nhanh chóng của nhân vật chính.
Những năm thập niên 60, 70 và 80, ý tưởng này tiếp tục được sử dụng này và khai thác trong các phim hạng B kinh phí thấp, gắn nhãn "Nazisploitation" (Phim về Phát xít). Nhiều phim còn nặng, mặc dù hầu hết đều mang vẻ buồn cười, chẳng hạn như phim Ilsa, She-Wolf of the SS, hay nhiều phim khác cố tình đi theo hướng hài kiểu truyện tranh trong việc làm hình ảnh Đức Quốc xã trở nên ngớ ngẩn. Một trong những phim giải trí đáng t.iền kiểu này có thể kể đến là They Saved Hitler's Brain, một phim phiêu lưu ra mắt năm 1968, với cốt truyện xoay quanh việc làm rã đông đầu của Hitler, vốn được làm lạnh và giấu trong rừng rậm Nam Mỹ. Các phim gần với thời hiện đại của chúng ta ngày nay có thể mang chút hoài niệm của thời đại làm phim kiểu "bất cần" như thế, chẳng hạn như Iron Sky năm 2012, với hình ảnh một thuộc địa tân tiến dưới quyền thống trị của Phát xít đang thiết lập căn cứ địa trên mặt trăng.
Những bộ phim này làm Hitler trở thành một "bao cát", chế nhạo tính tự ti rất nổi tiếng của ông ta, thường xuyên nổi nóng, kiêu ngạo, mặc dù đấy không phải là một chiến lược rõ ràng hay dễ dùng. (Trong chương trình Saturday Night Live, từng có một nhân vật tên Gay Hitler xuất hiện và tạo hình của nhân vật này ngụ ý một ý tưởng rất ngu ngốc rằng không gì nhục nhã hơn là làm một người đàn ông đồng tính.) Kể cả như thế thì người xem vẫn thực hiện việc thanh trừng cảm xúc khi công kích kẻ được cho là độc ác nhất từng tồn tại, cảm giác xuất hiện rất rõ ràng khi xem Jojo Rabbit với suy nghĩ "Biến đi, Hitler!". Nhiều người đã chọn hướng đi gián tiếp, bày tỏ sự phẫn nộ đối với nhân vật này, hi vọng có thể làm mờ đi ký ức về ông ta. Trong bất cứ trường hợp nào thì việc cường điệu hóa để gây cười đã trở thành một thói quen, một căn bệnh đối với một nhân vật lịch sử cực kỳ mong muốn được tôn trọng, một vấn đề bị Trump làm cho phức tạp hơn.
Thực tế đã trở nên quá buồn cười nên việc tạo nên hình ảnh kẻ độc tài t.àn á.c một thời dần trở nên dư thừa và đã dần không còn thú vị nữa. (Không có bộ phim hoạt hình mang tính chính trị nào khắc họa Donald Trump dưới hình ảnh một quả cam non giận dữ đang la hét thể hiện đúng hình ảnh của Tổng thống bằng chính hành động của ông ta). Phim châm biếm Hitler hiệu quả nhất gần đây là Look Who's Back, một phim giả tài liệu đi tìm xem xã hội hiện đại bây giờ sẽ nhìn nhận một Hitler được hồi sinh như thế nào.
Ông ta không được xây dựng như một kẻ vụng về hay ngu ngốc ngay lập tức, chỉ đơn giản là một người sống trong một môi trường mới lạ lẫm và đang tìm cách thích nghi. Bộ phim đùa vui với hình ảnh nhân vật, ghép ông ta với một nhà làm phim tin rằng Hitler-sống-lại này là một diễn viên đang hóa thân vào vai diễn, xuất hiện trước khán giả không phải dưới nhân dạng thật mà là dưới nhân dạng vai diễn. Những phân cảnh cuối cùng làm người ta lo ngại về mối liên hệ giữa phong trào dân tộc ngày nay với di sản của Hitler, kết thúc bằng những lời lạnh sống lưng của ông ta: "I can work with this." (tạm dịch: "Thế này cũng được"). Việc thể hiện Hitler ở đây được quy ngược lại, đi tìm cái hợp lý trong một kịch bản có vẻ phi lý, thay vì cứ mãi trêu chọc một sự thật trong quá khứ; lý tưởng của Watiti và Chaplin đã được thay thế bằng chủ nghĩa yếm thế sâu sắc. Thực tế quá chua chát nên tiếng cười còn lại chỉ còn lại nỗi đắng cay.
Theo moveek
Vì sao hài của Mr.Bean bị gọi là 'hài bẩn'? Với lối diễn ít thoại nhưng cường điệu về biểu cảm, Mr.Bean tạo ra tiếng cười bằng sự ngớ ngẩn, lố bịch, thậm chí... mất vệ sinh trong hành động của nhân vật. Hài của Mr. Bean từng bị gọi là 'hài bẩn' Thay vì dùng lời nói, Mr. Bean chủ yếu gây hài qua cách cường điệu hóa hành động và ánh...
