Tự chủ tuyển sinh sau 2015
Từ ngày 1-1-2013, Luật Giáo dục ĐH chính thức có hiệu lực thi hành. Đây được coi là bước đổi mới căn bản để nâng cao chất lượng đào tạo ĐH với nhiều thay đổi quan trọng
Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga cho biết trên tinh thần đổi mới của Luật Giáo dục (GD) ĐH, công tác quản lý, phát huy quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình xã hội của cơ sở GDĐH sẽ có nhiều thay đổi để phát huy tính chủ động, sáng tạo của đội ngũ quản lý các nhà trường. Việc quản lý chất lượng sẽ chuyển từ đánh giá kết quả đào tạo bằng số lượng các môn học đã hoàn thành sang hướng đánh giá bằng khối lượng kiến thức người học tích lũy được qua mỗi chương trình.
Bỏ chương trình khung
Hệ thống GDĐH cũng thay đổi theo mục tiêu đào tạo để đáp ứng nhu cầu nhân lực đa dạng. Chương trình đào tạo của các trường được thiết kế theo những hướng khác nhau, mềm dẻo phụ thuộc vào năng lực đội ngũ của từng trường, sao cho chất lượng đầu ra không thấp hơn ngưỡng quy định. Điều này sẽ khuyến khích các trường cạnh tranh nâng cao chất lượng đào tạo.
Luật Giáo dục ĐH có hiệu lực từ ngày 1-1-2013, góp phần giúp giáo dục ĐH phát triển đúng hướng. Trong ảnh: Sinh viên Trường ĐH Tôn Đức Thắng tự học ở ký túc xá. Ảnh: TẤN THẠNH
Những trường có đội ngũ giáo viên giỏi sẽ thiết kế được chương trình tốt, chất lượng đào tạo sẽ cao, tăng uy tín và tạo được sức hút đối với người học. Bộ GD-ĐT sẽ không quy định chương trình khung như trước đây mà chỉ quy định thời gian đào tạo, khối lượng kiến thức tối thiểu, yêu cầu về năng lực mà người học đạt được sau khi tốt nghiệp. Bộ cũng quy định rõ hướng đào tạo ở mỗi bậc học: Trình độ CĐ được xây dựng theo hướng ứng dụng. ĐH, thạc sĩ theo hướng nghiên cứu và ứng dụng nghề nghiệp. Tiến sĩ được xây dựng theo hướng nghiên cứu.
Ưu đãi các trường tư thục phi lợi nhuận
Video đang HOT
Một điểm mới nữa là tiêu chí xác định cơ sở GDĐH tư thục không vì lợi nhuận sẽ được cụ thể hóa và các chế độ, chính sách đối với các trường này cũng được xác định rạch ròi… Theo dự thảo nghị định, cơ sở giáo dục tư thục chỉ được công nhận hoạt động phi lợi nhuận khi các chủ sở hữu nguồn vốn đầu tư không nhận lợi tức (nếu nhận thì tỉ lệ không vượt quá lãi suất trái phiếu Chính phủ quy định).
Các cơ sở GDĐH tư thục và cơ sở GDĐH có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động không vì lợi nhuận sẽ được hưởng nhiều chính sách ưu đãi của Nhà nước về thuế, được giao đất hoặc miễn, giảm tiền sử dụng đất, được cạnh tranh tiếp nhận các dự án đầu tư, nâng cao năng lực khoa học như các trường công lập… Được hưởng nhiều ưu đãi nhưng nếu các đơn vị đã đăng ký hoạt động phi lợi nhuận lại không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định về cơ sở phi lợi nhuận sẽ bị tước quyền thụ hưởng các chính sách, bị truy thu thuế quy định như các trường hoạt động vì lợi nhuận.
Thứ trưởng Bùi Văn Ga cũng nhấn mạnh: Khi hệ thống các văn bản dưới luật được hoàn thiện, cơ cấu tổ chức các trường đã được thực hiện theo quy định của luật thì các trường được tự chủ theo đúng tinh thần của Luật GDĐH. Hiện bộ đang xây dựng các văn bản liên quan đến việc này như tiêu chí cơ sở GDĐH đạt chuẩn quốc gia, thông tư quy định về tổ chức kiểm định chất lượng, hội đồng trường của các cơ sở GDĐH được thành lập và hoạt động theo đúng chức năng quy định.
Vẫn giữ điểm sàn
Tự chủ trong tuyển sinh là một trong những vấn đề được các trường đặc biệt quan tâm, nhất là các trường ngoài công lập, những trường muốn từ bỏ phương án “3 chung” khiến họ khó tuyển sinh lâu nay. Luật GDĐH quy định rõ: Các cơ sở GDĐH được lựa chọn phương thức tuyển sinh là thi tuyển, xét tuyển hay kết hợp thi tuyển và xét tuyển.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Bùi Văn Ga cho biết phương án tuyển sinh từ nay đến năm 2015 sẽ không có thay đổi lớn, cơ bản vẫn triển khai kỳ thi “3 chung” và quy định điểm sàn, chỉ điều chỉnh những thay đổi nhỏ mang tính kỹ thuật cho phù hợp với tình hình thực tế. Theo ông Ga, cách đây 2 năm, Bộ GD-ĐT đã giao cho 2 ĐH quốc gia và các trường ĐH trọng điểm thí điểm tự tổ chức tuyển sinh để đúc kết kinh nghiệm nhân rộng trong toàn hệ thống. Tuy nhiên, đến nay chưa có trường nào đưa ra được phương án khả thi.
Năm 2012, các trường thuộc khối năng khiếu, nghệ thuật của Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã đề xuất phương án tuyển sinh riêng nhưng có một số điểm chưa thật yên tâm nên chưa triển khai được. Năm 2013, các trường này tiếp tục hoàn thiện phương án. Bộ GD-ĐT cùng với Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đang xem xét cụ thể và sẽ có quyết định thực hiện hay không thực hiện trong thời gian tới.
Theo người lao động
Các trường được đầu tư theo xếp hạng
Tuy nhiên ngay tại thời điểm này, nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện luật vẫn gặp khó khăn trong quá trình soạn thảo.
Ảnh: Nguyễn Khánh
Trao đổi với Tuổi Trẻ, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga chia sẻ:
- Sau hơn sáu tháng Luật giáo dục ĐH được Quốc hội thông qua, Bộ GD-ĐT vẫn đang tiếp tục soạn thảo các văn bản hướng dẫn dưới luật. Sẽ có tổng cộng 36 văn bản hướng dẫn thực hiện các điều của Luật giáo dục ĐH. Phần lớn số văn bản này đã được ban hành trong thời gian qua.
Công bố xếp hạng: sẽ được tính toán cụ thể
* Việc hướng dẫn thực hiện luật có nội dung chỉ là điều chỉnh, bổ sung cái đã có, nhưng cũng có nội dung được xem là mới, lần đầu được vận dụng cho giáo dục ĐH Việt Nam. Phải chăng những vướng mắc chủ yếu nằm ở những nội dung chưa có được sự kiểm chứng trong thực tiễn?
- Đúng là những cái chưa được kiểm chứng qua thực tiễn là nội dung khó khăn nhất trong soạn thảo văn bản hướng dẫn. Bộ GD-ĐT cũng vừa có cuộc làm việc với Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên, nhi đồng của Quốc hội để thống nhất những vấn đề còn nhiều tranh luận. Chẳng hạn việc xếp hạng và phân tầng cơ sở giáo dục ĐH. Theo Luật giáo dục ĐH, các trường ĐH, học viện sẽ được phân thành ba tầng: nghiên cứu, ứng dụng và thực hành nghề nghiệp. Trong dự thảo nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật giáo dục ĐH ghi rõ chương trình đào tạo sắp tới được tổ chức: chương trình CĐ xây dựng theo hướng ứng dụng; ĐH, thạc sĩ theo hướng nghiên cứu và hướng ứng dụng nghề nghiệp; tiến sĩ xây dựng theo hướng nghiên cứu. Người đang từ hướng ứng dụng muốn sang nghiên cứu sẽ phải học một khối lượng kiến thức chuyển đổi nhất định. Tuy nhiên, quan trọng là việc phân tầng được thực hiện để làm gì? Làm cơ sở cho Nhà nước đầu tư hay chỉ là tài liệu tham khảo cho người học chọn lựa chương trình học tập?
Cũng như vậy, việc xếp hạng trường ĐH là cơ sở cho việc đầu tư hay giúp người học tham khảo trường học phù hợp, nhà tuyển dụng chọn lựa nhân lực theo yêu cầu? Cách làm của chúng ta sẽ không giống với thông lệ quốc tế. Ở các nước, việc xếp hạng trường ĐH do các tổ chức xã hội độc lập công bố để cộng đồng tham khảo, không có cơ quan nhà nước đứng ra công nhận. Song Luật giáo dục ĐH xác định rõ việc xếp hạng trường ĐH phải do Thủ tướng công nhận, ở phạm vi các trường CĐ thì việc công nhận xếp hạng thuộc quyền bộ trưởng Bộ GD-ĐT. Như vậy, sự công nhận xếp hạng được xem như văn bản pháp quy, làm căn cứ để nhà nước dựa vào thứ hạng cao, thấp của các trường để đầu tư phù hợp. Các nước có thể công bố xếp hạng hằng năm, nhưng ở Việt Nam, vì cấp công nhận là thủ tướng, bộ trưởng, nên định kỳ công bố xếp hạng thế nào sẽ được tính toán cụ thể. Theo kế hoạch, việc ban hành các văn bản hướng dẫn này sẽ được thực hiện trong quý 1-2013.
* Được biết, với Luật giáo dục ĐH, sẽ có việc xét công nhận trường ĐH đạt chuẩn quốc gia như việc công nhận chuẩn quốc gia đối với trường phổ thông mà Bộ GD-ĐT đã làm trong nhiều năm qua. Việc công nhận chuẩn quốc gia với trường ĐH khác gì với trường phổ thông, thưa thứ trưởng?
- Trường ĐH đạt chuẩn quốc gia là khái niệm mới. Ở cấp phổ thông, vì thống nhất về chương trình giảng dạy, về tổ chức nên việc xây dựng chuẩn quốc gia đỡ phức tạp hơn. Ở ĐH, chương trình đào tạo rất đa dạng, trường thiên về đào tạo kinh tế khác trường thiên về kỹ thuật, sư phạm, hay khoa học cơ bản... nên quy định về trường ĐH đạt chuẩn quốc gia thế nào vẫn đang được phân tích soạn thảo. Đã có những ý kiến tranh luận xem chuẩn quốc gia với trường ĐH là điều kiện tối thiểu trường ĐH phải có để hoạt động bảo đảm chất lượng hay là chuẩn mà các trường phải vươn tới. Nhưng nếu đặt nó là cái sàn để các trường phải đạt thì không phù hợp khi đã có quy định về điều kiện bảo đảm thành lập trường. Chuẩn quốc gia đang được soạn thảo sẽ là chuẩn mà các trường phải vươn tới.
Trường ngoài công lập hoạt động phi lợi nhuận: ưu đãi như trường công
* Lâu nay, nhiều trường ĐH ngoài công lập than họ bị thiệt thòi vì đã mạnh miệng tuyên bố hoạt động không vì lợi nhuận, nhưng lại không được hưởng bất cứ ưu tiên gì khi hoạt động: về chính sách thuế, về hỗ trợ đầu tư...Liệu khi Luật giáo dục ĐH được thực thi, những bất hợp lý về hoạt động giáo dục lợi nhuận - phi lợi nhuận có được giải quyết?
- Trước nay, hầu hết các trường ĐH ngoài công lập đều công bố hoạt động phi lợi nhuận, nhưng thực tế có rất ít trường tuân thủ theo mục tiêu phi lợi nhuận được như Trường ĐH Thăng Long đã làm. Sẽ phải có những văn bản định lượng rõ ràng thế nào là phi lợi nhuận, như mức lương trả cho giảng viên, cho cán bộ, thành viên hội đồng quản trị... khi so sánh với mức lương của những vị trí tương đương ở trường công lập, chênh lệch thu chi hằng năm dùng để đầu tư phát triển cơ sở vật chất nhà trường, phát triển đội ngũ giảng viên...
Trường phi lợi nhuận sẽ được hưởng các chính sách như trường công: giáo viên được Nhà nước đào tạo, được tham gia các chương trình nghiên cứu khoa học, được Nhà nước đặt hàng đào tạo các ngành thế mạnh, được ưu đãi về thuế suất, được giao đất sạch, miễn giảm tiền sử dụng đất... Các trường ĐH hoàn toàn tự chủ trong việc đăng ký hoạt động theo hướng nào, nhưng phải xem đó là cam kết phải thực hiện. Nếu đúng là hoạt động phi lợi nhuận sẽ được hưởng ưu đãi, còn vì lợi nhuận chắc chắn phải đóng thuế như doanh nghiệp. Trường hợp trường đăng ký hoạt động phi lợi nhuận, nhưng thực tế lại chỉ chăm chăm phân chia lợi nhuận, sử dụng tiền thuế của dân để hưởng những ưu đãi sẽ bị truy thu các khoản thuế và xử lý theo quy định của pháp luật.
* Trong dự thảo nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật giáo dục ĐH vừa được công bố lấy ý kiến, giảng viên ĐH được xác định rõ sẽ có năm loại chức danh. Trong khi đó, viên chức hiện chỉ phân chia theo bốn bậc. Sự sắp xếp này có làm thay đổi hệ thống bảng lương hiện tại của giảng viên ĐH không, thưa thứ trưởng?
- Trước đây, lương cho giảng viên ĐH giống như ngạch viên chức gồm có bốn bậc. Song thực hiện theo Luật giáo dục ĐH thì giảng viên có năm loại chức danh: trợ giảng, giảng viên, giảng viên chính, phó giáo sư, giáo sư. Vậy phiên ngang lương viên chức ra lương giảng viên như thế nào? Cần có hệ thống thang, bảng lương riêng cho giảng viên ĐH. Điều này cũng phù hợp với chủ trương ưu đãi cho giáo dục, giáo viên của Nhà nước. Theo ý tưởng của ban soạn thảo, lương phó giáo sư sẽ tương đương bậc lương cao nhất của viên chức, còn lương giáo sư sẽ cao hơn một bậc, như chuyên gia cao cấp. Hiện nay, ngay trong hệ thống giáo dục cũng hiếm người được coi là chuyên gia cao cấp - những tổng công trình sư, những người xứng đáng được hưởng mức lương rất cao.
Theo tuổi trẻ
Nhiều thay đổi trong giáo dục đại học Từ 1.1.2013, luật Giáo dục đại học chính thức có hiệu lực. Theo đó, sẽ có nhiều quy định về giáo dục đại học phải chỉnh sửa và thay đổi. Thanh Niên đã có cuộc trao đổi với Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga xung quanh vấn đề này. Đổi cách đánh giá về chất lượng Theo ông, hiện còn tồn tại...