Tự chủ trong đổi mới phương pháp dạy học

Những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD và ĐT) tăng cường chỉ đạo giao quyền tự chủ trong việc thực hiện chương trình, xây dựng và thực hiện kế hoạch nhà trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực học sinh.

Việc giao quyền chủ động đã tạo thuận lợi cho các nhà trường áp dụng các hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục, dạy học tiên tiến; khắc phục tư duy truyền thống là áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc.

Giờ học tại Trường THCS Hoàng Hoa Thám (tỉnh Lào Cai). Ảnh: QUỲNH TRANG

Theo Bộ GD và ĐT, những năm trước đây, việc quản lý, thực hiện chương trình giáo dục phổ thông còn rập khuôn, máy móc và áp đặt từ bộ đến các cơ sở giáo dục, cho nên không phát huy được vai trò tự chủ của nhà trường và tính tích cực, sáng tạo của tổ chuyên môn, giáo viên, cán bộ quản lý.

Vì vậy, việc giao quyền tự chủ trong thực hiện chương trình, xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục nhà trường theo định hướng phát triển năng lực học sinh, phát huy vai trò sáng tạo của nhà trường và giáo viên thực hiện chương trình, kế hoạch giáo dục được chỉ đạo thực hiện nghiêm túc, linh hoạt, sáng tạo, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giáo dục. Đến nay, tại các địa phương đã có nhiều mô hình, phương pháp giáo dục được triển khai hiệu quả như: Phương pháp bàn tay nặn bột; tổ chức dạy học thông qua di sản, thực địa; dạy học gắn với sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và bảo vệ môi trường; áp dụng mô hình trường học mới, vận dụng các yếu tố tích cực của mô hình trong chỉ đạo dạy học, kiểm tra đánh giá…

Trường THPT Trần Thị Dung (Hưng Hà, Thái Bình) tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy thông qua việc sử dụng các thiết bị tự sáng tạo. Theo thầy giáo Vũ Xuân Trại, Hiệu trưởng Trường THPT Trần Thị Dung, ngoài việc sử dụng thiết bị dạy học do Bộ GD và ĐT cũng như các đơn vị cung cấp, các thầy giáo, cô giáo còn tự làm các thiết bị dạy học. Các thiết bị tuy được thiết kế đơn giản nhưng bảo đảm thao tác thành công những bài thí nghiệm.

Nhà trường tiếp cận những thiết bị tự làm của giáo viên trên cơ sở mua bản quyền, thay đổi vật liệu mới phù hợp, bảo đảm mỹ thuật, chất lượng để sử dụng trong nhà trường và cho các trường lân cận. Những thiết bị dạy học tự làm đã giúp học sinh nhận ra những sự việc, hiện tượng, khái niệm một cách cụ thể, góp phần thay đổi phương pháp giảng dạy, tăng cường tính trực quan thực hành cho học sinh. Trong khi đó, tại Trường THPT Nguyễn Đình Liễn (Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh), thường xuyên áp dụng các phần mềm thông minh trong dạy học, quản lý. Thầy giáo Nguyễn Nam Thắng, hiệu trưởng nhà trường cho biết, đã áp dụng phần mềm Kahoot để những giờ học trên lớp hấp dẫn, cuốn hút, giúp học sinh tiếp thu, lĩnh hội nhanh các kiến thức, phát huy tinh thần tự học, tự nghiên cứu.

Kể từ khi áp dụng phần mềm, giáo viên soạn giảng và tổ chức trò chơi để học sinh cùng tương tác, phối hợp hoạt động. Bên cạnh đó, nhà trường còn ứng dụng thêm nhiều phần mềm thông minh, được cán bộ, giáo viên nhà trường khai thác triệt để phục vụ công tác văn phòng, tổng hợp và xử lý số liệu nhanh chóng, hiệu quả. Ngành giáo dục tỉnh Lào Cai đã triển khai nhiều giải pháp quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Theo Phó trưởng Phòng Giáo dục Trung học (Sở GD và ĐT tỉnh Lào Cai) Bùi Ngọc Minh, để thực hiện hiệu quả các giải pháp, sở giao quyền tự chủ cho hiệu trưởng trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường theo định hướng phát triển năng lực học sinh; chú trọng rà soát, tinh giản, cập nhật kiến thức; xây dựng các chủ đề tích hợp.

Đồng thời, triển khai các phương pháp, kỹ thuật dạy học hiện đại, tích cực. Nhằm thực hiện nguyên lý học đi đôi với hành, lý luận gắn liền thực tiễn, những năm qua, ngành giáo dục tỉnh Lào Cai đã triển khai khá thành công một số mô hình như: Trường học gắn với trồng trọt sử dụng công nghệ cao; trường học du lịch; trường học đa văn hóa gắn với cộng đồng các dân tộc.

Tiến sĩ Vũ Đình Chuẩn, Vụ trưởng Giáo dục trung học (Bộ GD và ĐT) cho biết, từ năm học 2013-2014, ngành giáo dục đã tăng cường thực hiện đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Việc giao quyền chủ động cho các nhà trường xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục đã tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên sử dụng có hiệu quả hơn, thực chất hơn các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Việc giao quyền chủ động cho các cơ sở giáo dục và giáo viên điều chỉnh nội dung, thời gian giáo dục đã tạo thuận lợi cho các trường áp dụng nhiều hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục, dạy học tiên tiến. Thực tế cho thấy, nhiều cơ sở giáo dục đã tích cực, đa dạng hóa các hình thức học tập, chú ý các hoạt động trải nghiệm sáng tạo; sử dụng các hình thức dạy học trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông…

LONG THÀNH VÀ THẢO TIÊN

Theo Nhân dân