Tự chủ đại học: Muốn thành công cần tránh tư tưởng nửa vời

Tư chu đai hoc đa va đang mang đên nhưng thay đôi to lơn cho toan hê thông GDĐH, đăc biêt khi Luât GDĐH sưa đôi, bô sung môt sô điêu (Luât 34) đi vao cuôc sông.

Sinh viên trong giờ học thực hành. Ảnh minh họa

Tuy nhiên, lam thê nao đê tư chu môt cach toan diên, đung đăn va trong khuôn khô cac quy đinh cua phap luât la vân đê gây băn khoăn ơ không it trương. TS Trân Đinh Ly- Pho hiêu trương Trương ĐH Nông Lâm TP.HCM- đơn vi đang thi điêm cơ chê tư chu 75% đa co nhưng chia se thăng thăn vê vân đê trên.

Nêu lam triêt đê se nâng cao chât lương đao tao

Theo TS Trân Đinh Ly- Pho hiêu trương Trương ĐH Nông Lâm TPHCM, tự chủ đại học có nhiều điêm ưu việt, nêu lam tôt, lam đung se giup cac trương phat triên rât nhanh. Bơi tư chu se giúp các trường đại học tháo gỡ được nhiều vướng mắc về quản lý nhà nước, về hoạt động của nhà trường.

Quyền tự chủ cua cac trương (theo Luật Giáo dục Đại học -Luật số 34 và Nghị định số 99/2019/NĐ-CP ngày 30/12/2019) được thể hiện ở nhiệm vụ và quyền hạn của Luật như Hội đồng trường, Hiệu trưởng, Hội đồng quản trị, của cơ sở giáo dục, chương trình giáo dục, tuyển sinh, văn bằng, học phí, lệ phí tuyển sinh… Vi vây, khi áp dụng cơ chế tự chủ, trường đại học sẽ có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn từ việc đầu tư nghiên cứu khoa học đến thay đổi chương trình đào tạo và khẳng định thương hiệu.

“Thưc tê, tự chủ đại học là gắn liền với trách nhiệm giai trinh, nên mỗi trường sẽ tự lựa chọn cho mình một hướng đi phù hợp để đáp ứng nhu cầu của xã hội . Tự chủ đại học và tự chịu trách nhiệm thực sự là con đường để cơ sở giáo dục thúc đẩy học thuật, nghiên cứu khoa học, quản lý tài chính và quản trị đại học .

Ca nhân tôi nhin nhân, tự chủ đại học cơ ban la điêm thông, thao gơ cac chinh sach, vương măc… qua đo thúc đẩy sự năng động và sự phát triển của từng cá nhân, khoa, tô bô môn tư đo kéo theo là sự vững mạnh của cơ sở giáo dục đại học”- TS Trân Đinh Ly noi.

Theo nhiêu can bô quan ly, cơ chế tự chủ đại học sẽ giúp nhà trường chủ động, linh hoạt và sáng tạo trong các hoạt động. Đăc biêt, khi chuyển sang tự chủ hoàn toàn, trường đại học sẽ chuyển sang phương cách đánh giá bằng chất lượng uy tín, thương hiệu, có khả năng thu hút được sinh viên và có những chế độ chính sách miễn giảm học phí cho sinh viên.

“Khi tự chủ, các trường đại học tự chủ tài chính, tự chủ về nguồn thu – chi, được thực hiện nhiệm vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học, được ngưng hoặc mở ngành để đào tạo theo nhu cầu của xã hội nếu như đáp ứng được điều kiện theo quy định. Tự chủ đại học còn góp phần thúc đẩy sự phát triển nhiều hơn trong mỗi cá nhân của trường, giúp các thầy cô khơi dậy sức sáng tạo, la cơ hội tốt để nâng cao chất lượng giáo dục đại học”- TS Trân Đinh Ly đanh gia.

TS Trân Đinh Ly (giưa) tai lê trao băng Thac si, Tiên si cua Nha trương năm 2020

Phân ro trach nhiêm tưng bô phân va co cơ chê giam sat

Nhưng gia tri côt lôi ma cơ chê tư chu toan diên mang lai cho cac trương la rât ro rang, nhât la vơi cac trương đang theo đuôi con đương tư chu nhiêu năm qua như Trường ĐH Kinh tê TP.HCM, ĐH Tôn Đưc Thăng va ĐH Công nghiêp Thưc phâm TP.HCM… Tuy nhiên, ơ khia canh nho, sư nhay cam ma cơ chê thoat Bô chu quan mang lai (như quan tri, tai chinh, công khai thu nhâp) it nhiêu vân đê lai nhưng “gơn song” băn khoăn.

Do đo, theo TS Trân Đinh Ly, ba thanh tô gôm tự chủ tai chinh – trách nhiệm giải trình của nhà trường và vấn đề Hội đồng trường có mối quan hệ biện chứng. Khi nhà trường được trao thẩm quyền và mức tự chủ lớn, thì vấn đề tất yếu đặt ra là cơ chế nào và ai se kiểm soát viêc “thực thi quyền lực”, và giám sát kết quả – chất lượng hoạt động của đơn vi tư chu. Đây la dâu hoi, nhưng thưc tê la điêu băt buôc phai co va đươc đăt ra, nêu không muôn đơn vi tư tư chu toan diên, quyên lưc tuyêt đôi cua môt nhom lanh đao…. se dê dân đên nhưng nay sinh chu quan duy y chi.

Theo TS Trần Đình Lý, trong quá trình tự chủ, nếu người đứng đầu có tâm, có tầm, có uy tín, vì lợi ích chung thì sẽ rất thuận lợi cho sự phát triển. Chúng ta dễ thấy tính chất đặc thù của hệ thống giáo dục đại học, cơ chế đó chính là đổi mới quản lý nhà nước và sự tham gia giám sát của xã hội, gắn với chế định rõ trách nhiệm giải trình của các trường. Khi đó trách nhiệm giải trình là một vấn đề mang tính pháp lý quan trọng để kiểm soát thực thi quyền lực và giám sát hoạt động của nhà trường.

“Tự chủ đại học gắn với Hội đồng trường như là sự đương nhiên, mặc dù Hội đồng trường đã được chế định trong Luật giáo dục Đại học, nhưng trên thực tế có rất ít trường đại học có Hội đồng trường đúng nghĩa. Đặc biệt, uy tín, tầm ảnh hưởng của người đứng đầu cũng như các thành viên sẽ tác động rất lớn đến vai trò của Hội đồng trường.

Hiên nay, ơ nhiêu cơ sơ theo đuôi cơ chê tư chu đa va đang bộc lộ những bất cập, hiệu lực và hiệu quả chưa cao. Có nơi có thực quyền nhưng thực sự không có thực lực. Chinh điêu đo đa lam giam nhip đô phat triên cua đơn vi, cung như chưa thuyết phục hệ thống chính quyền, xa hôi môt cach toan diên”- TS Trân Đinh Ly đanh gia.

TS Trân Đinh Ly đang tra lơi đôc gia tai buôi giao lưu trưc tuyên co chu đê: Tư chu đai hoc- Bươc tiên quan trong

Thưc tê thơi gian qua, một số cơ sở giáo dục thí điểm tự chủ khá thành công. Nhưng trong thời gian thí điểm, cũng có những cơ sở “chưa thực sự hiểu nhau” giữa các tổ chức, câp quan ly làm ảnh hưởng không tốt đến hệ thống. Theo TS Trân Đinh Ly nêu trong đơn vi co sư dân chu, phân đinh vai tro va trach nhiêm tưng bô phân môt cach tuyêt đôi, đặc biệt, nếu người đứng đầu có tâm có tầm, có uy tín, vì lợi ích chung thì sẽ rất thuận lợi cho sự phát triển.

“Tự chủ cần toàn diện, nếu nửa vời sẽ khó khả thi, khó có sức mạnh hệ thống. Đặc biệt cần tăng cường sự phân cấp quản lý, phân cấp về kinh phí, tiến tới thực hiện cơ chế khoán có sự đánh giá hiệu quả. Muốn tự chủ thanh công, hãy bỏ tư duy bảo thủ, lợi ích nhóm để hướng về vấn đề lớn hơn, lớn nhất là sự phát triển của tổ chức, cơ sở giáo dục.

Phải có tầm nhìn chiến lược, dài hạn để có chính sách phù hợp, giảm những gì có thể giảm để tăng những chỉ số tốt đẹp. Bơi ngoai vấn đề về nhận thức, cac quy pham vê phap luât, thi tư chu thưc tê vân co nhưng lăn ranh, anh không thê bât châp moi thư đê ma lam”- TS Trân Đinh Ly noi.