Triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới lớp 10: Bài 1 – Nhiều trường bối rối
Năm học 2022-2023, học sinh lớp 10 trên toàn quốc sẽ bắt đầu học chương trình giáo dục phổ thông mới, được xây dựng theo hướng phân hóa cao, định hướng phát triển nghề nghiệp tương lai.
Tuy nhiên, những điểm mới của chương trình học này đang khiến nhiều trường bối rối.
Ảnh minh họa: VNE
Có đáp ứng hàng chục lựa chọn của học sinh?
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được phê duyệt và triển khai theo hình thức cuốn chiếu, sắp sang năm thứ ba. Hiện các lớp 1, 2 ở bậc tiểu học và lớp 6 ở bậc THCS đang thực hiện chương trình mới. Năm học 2022-2023 sẽ triển khai tiếp ở các lớp 3 (tiểu học) lớp 7 (THCS) và lớp 10 (THPT). Ở cấp THPT, chương trình đặt mục tiêu tăng cường phân hóa, định hướng nghề nghiệp, xem đây là một bước chuyển tiếp để học sinh sau khi tốt nghiệp THPT có thể lựa chọn, theo đuổi tiếp những ngành học gần với nghề nghiệp tương lai.
Thay vì học 13 môn học bắt buộc như chương trình hiện hành, chương trình mới ở cấp THPT sẽ bao gồm các môn học bắt buộc (quy định cứng), các môn học tự chọn và các môn học được lựa chọn (phải chọn 5 trong số 9 môn của 3 nhóm môn học, mỗi nhóm, chọn ít nhất 1 môn). Có 7 môn học, hoạt động bắt buộc là Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp, Nội dung giáo dục địa phương.
Các môn học tự chọn gồm Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2. Và ba nhóm môn học để lựa chọn gồm: Nhóm môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật); nhóm môn Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); nhóm môn Công nghệ và Nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật). Riêng môn Nghệ thuật gồm hai phân môn Âm nhạc, Mỹ thuật thì học sinh được chọn 1 trong 2 phân môn (tính là 1 môn). Như vậy, với chương trình lớp 10 mới, học sinh vẫn bắt buộc phải học 12 môn học (7 môn, hoạt động quy định cứng và 5 môn được lựa chọn). Bên cạnh đó có thêm 2 môn tự chọn.
Giáo viên tham gia tập huấn về chương trình giáo dục mới Ảnh: Hà Lê
Nếu hướng đến mục tiêu xây dựng các tổ hợp môn học đáp ứng nhu cầu người học thì trong hoàn cảnh hiện nay, hầu hết trường THPT sẽ gặp khó khăn. Cụ thể là khó khăn về cơ sở vật chất, phòng học, về giáo viên… Vì với nguyên tắc xây dựng các tổ hợp từ các nhóm môn ở trên, sẽ có hàng chục tổ hợp môn học có thể là lựa chọn của người học. Ví dụ chỉ với phương án lựa chọn 2 môn của nhóm Khoa học tự nhiên, 2 môn nhóm Khoa học xã hội và 1 môn nhóm Công nghệ-Nghệ thuật cùng với 7 môn học bắt buộc, đã có thể chia ra 27 tổ hợp môn học khác nhau. Nếu tính toán hết các phương án lựa chọn môn học thì có thể sẽ có hàng chục tổ hợp khác.
Video đang HOT
Giáo viên tham gia tập huấn về chương trình giáo dục mới. Ảnh: Hà Lê
Nhiều điều chưa rõ
“Khi thực hiện theo chương trình THPT phân ban (chương trình hiện hành) trong nhiều năm qua, phần lớn học sinh lớp 10 chọn ban Khoa học tự nhiên. Rất ít học sinh chọn Khoa học xã hội. Tới đây khi triển khai chương trình mới, chúng tôi không biết sẽ bố trí tổ hợp môn học thế nào. Nếu 70%-80% số học sinh đăng ký các tổ hợp có môn học tự nhiên thì trường có được xếp số lớp chọn nhóm môn học tự nhiên nhiều hơn các nhóm khác không, hay phải tính toán để cân bằng số lớp tương tứng với các tổ hợp môn học cho học sinh lựa chọn?”- một hiệu trưởng THPT ở Hà Nội băn khoăn.
Cô Nguyễn Hằng Nga, tổ trưởng chuyên môn của một trường THPT ở Hải Phòng, nêu vấn đề: “Nếu có những tổ hợp chỉ có 5-7 học sinh lựa chọn thì có mở riêng một lớp không? Chúng tôi rất cần được hướng dẫn cụ thể để có đề xuất với ban giám hiệu xây dựng kế hoạch tổng thể của trường”.
Tại Nam Định, Hà Nam, nhiều hiệu trưởng cũng chung các mối băn khoăn khi hình dung có những nhóm môn học nhiều học sinh chọn, trường rơi vào cảnh thiếu giáo viên, thiếu phòng học. Thầy Phạm Văn Châu, Hiệu trưởng trường THPT Xuân Trường A (Nam Định) lo lắng khi học sinh lớp 10 các năm gần đây đều chủ yếu chọn ban A (theo chương trình cũ). Khi thực hiện chương trình mới, có thể nhiều học sinh vẫn lựa chọn các tổ hợp môn học Khoa học tự nhiên (phù hợp với các môn học ở ban A). Giáo viên các môn tự nhiên sẽ thiếu, còn với các môn xã hội, liệu có dẫn đến tình trạng giáo viên thiếu việc làm vì không có học sinh lựa chọn?”.
Nỗi lo thừa và thiếu giáo viên
Chuyện “thừa giáo viên cục bộ” ở một số trường do học sinh “chọn lệch” tổ hợp môn học là nỗi lo của giáo viên nhiều địa phương. Theo số liệu của Bộ GD&ĐT, khối THPT trên cả nước hiện thừa hàng trăm giáo viên nhưng cũng thiếu đến trên 11.000 giáo viên. Khi tổ chức dạy học với các tổ hợp môn, rất có thể sẽ xảy ra tình trạng một trường đa số học sinh chọn các môn học trong nhóm Khoa học tự nhiên hoặc ngược lại. Nếu không khéo bố trí, chẳng những trường không đáp ứng được nhu cầu lựa chọn của số đông học sinh mà còn làm gia tăng tình trạng thừa hoặc thiếu giáo viên. Điều này khiến nhiều giáo viên lo lắng.
Bên cạnh đó, Nghệ thuật là một trong những môn học mới ở chương trình Giáo dục phổ thông mới cấp THPT. Tuy nhiên tới thời điểm hiện tại, 2.800 trường THPT trên cả nước đều chưa có giáo viên dạy môn Nghệ thuật. Căn cứ vào chỉ tiêu mỗi trường cần 1 giáo viên Nghệ thuật thì cả nước thiếu hàng nghìn giáo viên môn này.
Thiếu giáo viên, cũng đồng nghĩa với việc các trường không có điều kiện tổ chức nhóm môn học Công nghệ-Nghệ thuật để học sinh chọn lựa. Và những học sinh muốn theo đuổi ngành Mỹ thuật, Âm nhac sau khi học xong chương trình THPT không có cơ hội lựa chọn môn học tương ứng ở bậc THPT.
Vỡ trận 108 tổ hợp, có nên quay lại chương trình phân ban?
Vấn đề tổ hợp môn tự chọn cho học sinh ở bậc trung học phổ thông là một vấn đề gây nhiều tranh luận, gây đau đầu cho những nhà quản lý trong thời gian qua.
Học sinh được chọn tổ hợp môn tự chọn hay chọn theo định hướng của nhà trường?
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 sẽ được triển khai đối học sinh lớp 10 trong năm học 2022 - 2023 và áp dụng cuốn chiếu cho những năm học tiếp theo của lớp 11 và lớp 12.
Nội dung giáo dục cấp trung học phổ thông gồm 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc (Ngữ Văn; Toán; Ngoại ngữ 1; Giáo dục thể chất; Giáo dục quốc phòng và an ninh; Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; Nội dung giáo dục của địa phương).
Hai môn học tự chọn gồm: Tiếng dân tộc thiểu số và Ngoại ngữ 2.
Ngoài ra, học sinh phải chọn 5 môn trong 3 tổ hợp: Nhóm môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật); Nhóm môn Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); Nhóm môn Công nghệ và nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật).
Nếu cho học sinh được tự do lựa chọn tổ hợp môn theo sở trường, yêu thích của mình thì có đến hàng trăm cách lựa chọn khác nhau theo phân tích của các tác giả trong thời gian qua trên diễn đàn Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam.
Không thể ngụy biện lý do này hay lý do khác mà tước đoạt quyền được chọn môn của học sinh, nhưng nếu cho học sinh được tự do được chọn môn chắc chắn "vỡ trận", có đến hàng trăm cách lựa chọn khác nhau thì không thể nào cho học sinh tự do lựa chọn tổ hợp môn được.
Nếu định hướng chọn tổ hợp môn cho học sinh được học theo đó tức là "ép" học theo tổ hợp môn đã lựa chọn là trái với quan điểm về chương trình mới, tức là thừa nhận thất bại trong việc chọn tổ hợp môn.
Ảnh minh họa: Lã Tiến
Trong bài viết "Chương trình mới "đẻ" hơn 80 tổ hợp môn, các trường ở Hải Phòng chuẩn bị ra sao?" của tác giả Phạm Linh, thầy Phạm Huy Bình - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Trần Nguyên Hãn (quận Lê Chân, Hải Phòng) cho biết:
"Trường Trung học phổ thông Trần Nguyên Hãn dự kiến phân phối chương trình theo từng học kỳ của 11 lớp được chia thành 6 khối tổ hợp.
Nhóm Khoa học tự nhiên có 3 sự lựa chọn: Môn bắt buộc, Lý, Hóa, Sinh, Sử, Tin, chuyên đề môn Toán, Lý, Hóa (2 lớp); Môn bắt buộc, Lý, Hóa, Sinh, Địa, Tin, chuyên đề môn Toán, Hóa, Sinh (2 lớp); Môn bắt buộc, Lý, Hóa, Sinh, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Công nghệ, chuyên đề Toán, Lý, Anh (2 lớp).
Nhóm Khoa học xã hội có 2 sự lựa chọn: Môn bắt buộc gồm Sử, Địa, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Lý, Tin, chuyên đề môn Văn, Sử, Địa (2 lớp); Môn bắt buộc gồm Sử, Địa, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Hóa, Tin, chuyên đề Toán, Văn, Anh (3 lớp)" (*)
Có thể thấy nếu theo định hướng của Trường Trung học phổ thông Trần Nguyên Hãn thì chỉ có 5 cách cho học sinh lựa chọn trong hàng trăm cách, có thể là nhà trường vẫn cho học sinh chọn nhưng chọn theo định hướng sẵn và chọn theo chỉ tiêu (số lớp).
Trao đổi với một số giáo viên ở các trường trung học phổ thông thì việc chọn tổ hợp môn của các trường khác cũng sẽ thực hiện theo hình thức tương tự, tức là cho các lớp sẵn cho học sinh lựa chọn và hầu như nhiều đơn vị không đưa vào chọn môn Âm nhạc, Mĩ thuật do không tuyển dụng được giáo viên 2 môn trên.
Nếu trường định hướng cho học sinh chọn tổ hợp môn thì Bộ nên định hướng cho đồng bộ, thống nhất
Nếu theo các phương án mà các trường chuẩn bị triển khai gần như sẽ là định hướng sẵn tổ hợp môn cho học sinh lựa chọn, điều này không đúng với quan điểm, định hướng khi xây dựng chương trình mới hay có thể nói bước đầu quan điểm cho học sinh được lựa chọn môn theo chương trình mới đã thất bại.
Việc cho học sinh chọn tổ hợp môn có thể sẽ thất bại vì không còn cách nào khác, nếu không sẽ "vỡ trận" nên đành phải "chữa cháy" bằng cách định hướng sẵn các tổ hợp môn cho học sinh lựa chọn.
Tuy nhiên, nếu theo cách dự kiến hiện nay là cho các trường lựa chọn sẵn tổ hợp môn cho học sinh theo điều kiện thực tế của trường thì sẽ gặp nhiều vấn đề phức tạp phát sinh như: học sinh không yêu thích môn học đó nhưng phải chọn học tổ hợp có môn học đó, học sinh khi lựa chọn sai sẽ không được lựa chọn lại, học sinh khi chuyển trường, ở lại sẽ không có cơ hội đi học trường khác (do khó có trùng với tổ hợp môn đã lựa chọn), khó khăn dự báo nhân sự giáo viên, đào tạo giáo viên,... vô cùng rắc rối và phức tạp.
Việc cho các trường định hướng chọn tổ hợp môn như trên vô cùng rắc rối, phức tạp khi tiến hành triển khai trong thời gian tới hay có thể nói mỗi nơi sẽ mỗi kiểu khác nhau, trăm hoa đua nở.
Do đó, người viết cho rằng Bộ Giáo dục và Đào tạo nên thừa nhận việc dự định cho học sinh chọn tổ hợp môn là không phù hợp, không khả thi trong tình hình hiện nay.
Bộ Giáo dục và Đào tạo nên tổ chức các hội thảo với các nhà chuyên gia giáo dục uy tín trong và ngoài nước để tìm cách tháo gỡ vấn đề chọn tổ hợp môn ở lớp 10 trong thời gian rất gấp ở phía trước.
Nếu học sinh không thể được tự do chọn môn thì người viết cho rằng thay vì cho các trường định sẳn tổ hợp môn cho học sinh chọn thì Bộ Giáo dục và Đào tạo nên định hướng tổ hợp cho học sinh lựa chọn để có tính thống nhất cả nước, đồng bộ trong việc triển khai dạy học, trong việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng giáo viên, trang thiết bị phục vụ học tập, giảng dạy. Có thể có từ 5-10 phương án cho các địa phương lựa chọn.
Điều gì tốt của chương trình mới thì tiếp thì tiếp thu, phát huy điều gì còn chưa phù hợp, cần thay thế thì mạnh dạn thay đổi để hướng đến tính đồng bộ, khoa học và thống nhất cả nước đáp ứng mục tiêu đổi mới, phù hợp với xu thế của thế giới xin đứng "ném lao thì phải theo lao", "chữa cháy" bằng cách này hay cách khác làm khổ giáo viên và học sinh.
Chương trình mới lớp 10: Học sinh cân nhắc kỹ trước khi chọn tổ hợp môn học lựa chọn Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD&ĐT) có những chia sẻ đáng chú ý xung quanh tổ hợp môn học lựa chọn khi triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở lớp 10 năm học 2022-2023. GD&TĐ - Ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học (Bộ GD&ĐT) có những chia sẻ...
