Trí tuệ nhân tạo vẽ tranh đoạt giải nhất: ranh giới của nghệ thuật là đâu?
Cộng đồng bất bình khi nghệ sĩ dùng trí tuệ nhân tạo vẽ được tranh đoạt giải. Hiểu thế nào cho đúng về “ nghệ thuật” bây giờ?
Tại triển lãm nghệ thuật bang Colorado dành cho các tác phẩm hội họa, một vụ bê bối đã diễn ra. Theo nhận định của một số người trong và ngoài cuộc, người thiệt thòi là toàn bộ cộng đồng các nghệ sĩ sáng tạo nghệ thuật.
Anh Jason Allen, người giành giải nhất cuộc thi đã kiến tạo tác phẩm của mình theo một cách không ai ngờ. Anh sử dụng phần mềm MidJourney – một công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) vẽ tranh theo mô tả của người dùng – để tạo nên tác phẩm đoạt giải. Tuy nhiên, phải nói đỡ cho anh Allen vài điều nữa, khi anh không âm mưu chiếm đoạt giải nhất bằng sự hỗ trợ từ AI.
Bức tranh đoạt g.iải t.hưởng của Jason Allen có tên “Théâtre D’opéra Spatial”, tạm dịch là “Không gian Nhà hát Thính phòng”
Ngay từ khi nộp tác phẩm dự thi, Jason Allen đã nói rõ mình sử dụng công cụ MidJourney để vẽ tranh, bên cạnh đó anh đã bỏ ra nhiều tuần để để hoàn thiện những từ khóa (thuật ngữ gọi là các ” prompt“) để máy tính cho ra tác phẩm cuối cùng. Chưa hết, Allen sử dụng cả Photoshop để chỉnh sửa tranh, rồi mới đưa tác phẩm tới cuộc thi.
Nhưng suy cho cùng, lời lý giải của Jason Allen không thể làm lu mờ sự thật tối thượng: sau khi được ban giám khảo đ.ánh giá một cách kỹ lưỡng, tác phẩm tạo ra bởi một công cụ trí tuệ nhân tạo đã được đ.ánh giá cao hơn mọi bức tranh được tạo ra bằng phương pháp truyền thống.
Thay vì vẽ tranh bằng cọ hay bằng bảng vẽ kỹ thuật số, Jason Allen sử dụng MidJourney, công cụ AI vẽ tranh theo mô tả của con người đang làm khuấy đảo các cộng đồng yêu nghệ thuật. Một người dùng sẽ nhập vào những từ khóa cụ thể, MidJourney sẽ lục tìm trong số dữ liệu khổng lồ những hình ảnh khớp với từ khóa, rồi thông qua một quy trình phức tạp của logic máy tính, tác phẩm cuối cùng thành hình. Độ phức tạp, hay nói cách khác là các chi tiết trong tranh sẽ phụ thuộc vào số từ khóa được nhập vào.
Bức tranh đoạt g.iải t.hưởng của Jason Allen có tên ” Théâtre D’opéra Spatial“, tạm dịch là ” Không gian Nhà hát Thính phòng” đẹp tuyệt hảo, và đã giành giải nhất trong hạng mục ” tranh kỹ thuật số“. Giống với mọi thành công khác từ cổ chí kim, thành tựu của Jason Allen tạo ra hai làn sóng trái chiều, và trên không gian mạng xã hội, những nhận xét tiêu cực lây lan mạnh như lửa gặp gió lớn.
Lọc qua vô số những bình luận khiếm nhã, chúng ta có thể rút ra được ý chính của số đông bất bình, và đồng thời tái hiện lo lắng của công chúng khi quy trình tự động hóa đang ngày một hiệu quả.
Video đang HOT
Dây chuyền sản xuất với robot tự động sẽ giảm thiểu nguy cơ tai nạn lao động, tiết kiệm sức lao động nhưng đồng thời đưa công nhân lắp ráp vào cảnh thất nghiệp.
Việc một công cụ vẽ tranh vô tri giật giải từ tay những nghệ sĩ bằng xương bằng thịt tiếp tục khiến ” người trần mắt thịt” hoang mang trước tương lai thất nghiệp. Hơn nữa, tự động hóa không còn đơn giản là những cỗ máy làm những công việc lặp lại nhàm chán, mà giờ đã là những hệ thống trí tuệ nhân tạo giàu dữ liệu mon men tiến tới cảnh giới của ” Sáng tác“. Cá nhân đang làm lu mờ ranh giới giữa ” người” và ” máy” lại không mảy may lúng túng trước búa rìu dư luận.
” Tôi sẽ không xin lỗi đâu“, anh Jason Allen khẳng định chắc nịch khi trả lời phỏng vấn tờ New York Times. ” Tôi đã giành giải nhất, và không phá vỡ bất cứ luật lệ nào“. Thật vậy, Allen đã thừa nhận việc sử dụng công cụ hỗ trợ vẽ tranh khi nộp tác phẩm dự thi. Có hai vị giám khảo không hề hay biết MidJourney là công cụ gì, nhưng họ khẳng định vẫn sẽ trao giải cho Jason Allen khi được khai sáng về thứ công cụ mới mẻ.
” Khái niệm đạo đức không nằm tại công nghệ“, anh Allen nói. ” Nó nằm tại con người. Việc này sẽ không sớm dừng lại đâu. Nghệ thuật đã c.hết rồi anh bạn ơi. Thế là hết. AI đã thắng. Con người đã thua“.
Một số tác phẩm tạo ra bởi công cụ MidJourney.
Nhận định mang tính công kích của Jason Allen không làm nguôi ngoai những cái đầu nóng đã đang bất bình về quy trình sáng tác nghệ thuật. Nhưng phải hỏi lại, ranh giới của nghệ thuật là đâu, chẳng phải đó là cách cảm thụ của từng cá nhân trước cái đẹp?
Quyền sáng tác, hay nói cách khác là hành động sáng tạo vốn dĩ thuộc về con người. Chắc chắn việc một cỗ máy tạo ra tác phẩm hội họa đoạt g.iải t.hưởng sẽ làm lung lay nhiều khái niệm kinh điển. Một trong những câu hỏi đầu tiên được xướng lên trong tình cảnh này, là liệu có công bằng khi mang công cụ tiên tiến để tranh giải trong cuộc thi giữa người và người?
Giải đáp cho các vấn đề hóc búa sẽ dần lộ diện theo thời gian, và chúng ta – những người đặt khái niệm cho những sự vật, sự việc quanh mình – sẽ trực tiếp quyết định lối đi đúng đắn cho tương lai, nơi công nghệ đang len lỏi ngày một sâu vào đời sống thường ngày.
Khi trí tuệ nhân tạo xâm lấn vào hội họa
Việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo những bức ảnh tuyệt vời không còn lạ lẫm đối với nhiều người.
Điều đó làm dấy lên câu hỏi rằng liệu AI có giành lấy phần việc của những họa sĩ thực thụ hay không?
Vậy chính xác thì nghệ thuật AI là gì? Đây là một hình thức sáng tạo hình ảnh dựa trên các miêu tả càng chi tiết càng tốt đến từ người dùng, AI sẽ xử lý các miêu tả và trả về hình ảnh trong vài giây.
Kết quả không phải lúc nào cũng như những gì người dùng mong muốn, mà đôi khi còn hơn thế nữa. Những thuật toán AI nằm ngoài sức tưởng tượng ngông cuồng nhất của bất kỳ ai.
Một mặt, nghệ thuật do AI tạo ra là một trong những phát minh vĩ đại nhất của lịch sử hiện đại. Nhưng mặt khác, nó đặt ra câu hỏi liệu rằng nghệ thuật AI có phải là nghệ thuật đích thực? Hình ảnh cuối cùng có phải là sản phẩm sáng tạo của người miêu tả? Ai có quyền sở hữu đối với tác phẩm? Chúng ta có nên coi trọng nó hơn những tác phẩm nghệ thuật tương tự nhưng tốn nhiều thời gian, công sức và kỹ năng hơn không?
Công chúa Bạch Tuyết và bảy chú lùn phiên bản Halloween - Ảnh: Mid Journey
Nhiếp ảnh gia Pye Jirsa, đồng thời cũng là một doanh nhân, đã đưa ra một số điểm thú vị dưới góc nhìn của một doanh nhân thành đạt, về cách 99% những người nghệ sĩ chọn không theo đuổi những thay đổi công nghệ đã bị hủy hoại và đào thải.
Anh cũng đặt câu hỏi làm thế nào để thế hệ tương lai sẽ coi trọng và dành thời gian để học bất kỳ loại hình nghệ thuật cụ thể nào, khi AI chỉ trong một khoảng thời gian ngắn đã có thể đơn giản tạo ra những thứ tuyệt vời và phức tạp, vượt xa những thành tựu mà con người đạt được trong nhiều thập kỷ cố gắng.
Tất nhiên, việc học một môn nghệ thuật luôn đem lại những giá trị nhất định như để giải trí, giải tỏa cảm xúc hay khám phá sự sáng tạo của chính mình.
Tuy nhiên, câu hỏi vẫn còn tồn đọng ở đó, rằng "nghệ thuật AI sẽ thay đổi cách chúng ta sử dụng, tiêu thụ và đ.ánh giá nghệ thuật trong tương lai như thế nào?".
Trong khi đó bà Anne Ploin, nhà nghiên cứu tại Viện Internet Oxford và là thành viên của nhóm các nhà nghiên cứu phân tích tác động tiềm ẩn của AI đối với công việc sáng tạo, cho rằng các chương trình nghệ thuật dùng AI sẽ không thay thế được nghệ thuật đích thực. Thay vào đó, các chương trình này sẽ hỗ trợ bằng cách cho phép các nghệ sĩ sáng tạo các tác phẩm chất lượng cao trong một khoảng thời gian ngắn.
Ploin nói thêm rằng yếu tố con người trong quy trình sáng tạo sẽ không sớm biến mất, bởi vì mặc dù một số giai đoạn trong quy trình sáng tạo có thể được thay thế bằng AI, nhưng về mặt ý tưởng thì AI không thể thay thế con người được.
Sáng tạo nghệ thuật bao gồm việc lựa chọn chất liệu, lên ý tưởng sáng tạo cũng như quyết định thông điệp mà tác phẩm truyền tải. Không một cỗ máy AI nào có thể đưa ra những quyết định này mà không có sự trợ giúp của con người.
Ngoài ra, nghệ thuật còn được dùng để phản ánh hiện thực, các chủ đề có thể bao gồm từ chính trị, tôn giáo, môi trường cho đến thế giới quan nói chung. Vì vậy, những thứ này sẽ không thể được tái tạo bằng AI mà không có sự hỗ trợ của người nghệ sĩ đích thực.
Dưới đây là một số tác phẩm tranh cho AI thực hiện:
Hai phiên bản của bức vẽ "Người phụ nữ Ấn Độ" - Ảnh: Mid Journey
"Đường đến địa ngục" theo phong cách của họa sĩ MC Escher - Ảnh: Mid Journey
Từ bản sao số đến bản sao xã hội số Nằm trong hệ sinh thái các sản phẩm trí tuệ nhân tạo Viettel AI, từ 3/2022, Digital Twin (Bản sao số) được Viettel khởi động đưa Tập đoàn trở thành đơn vị đầu tiên tại Việt Nam nghiên cứu công nghệ này. Digital Twin là gì? Nói ngắn gọn, Digital Twin là quá trình mà một thực thể trong thế giới vật lý...
