Trên 3.000 cử nhân thất nghiệp đi về đâu?

Theo thống kê của Sở GD-ĐT tỉnh Nghệ An, đến đầu năm 2013, toàn tỉnh này có gần 12.000 HS-SV tốt nghiệp ĐH-CĐ, TCCN (trong đó có hơn 3.000 cử nhân) chưa có việc làm. Việc làm khó khăn trong khi nợ tín dụng đến hạn phải trả đang là gánh nặng cho không ít HS-SV.

Thất nghiệp tràn lan

Sở GD-ĐT tỉnh Nghệ An vừa thực hiện khảo sát tình hình việc làm của sinh viên (SV) sau khi tốt nghiệp. Kết quả cho thấy đến đầu năm 2013, trong số 19/20 huyện, thành, thị (trừ huyện Anh Sơn) có 11.569 người đã tốt nghiệp từ TCCN trở lên chưa tìm được việc làm. Trong đó có một thạc sĩ, 3.047 người tốt nghiệp ĐH, 4.042 người có trình độ CĐ và 4.479 người có trình độ TCCN.

Theo ông Nguyễn Mạnh Hà – Trưởng phòng Giáo dục chuyên nghiệp, Sở GD-ĐT Nghệ An thì đây chỉ là kết quả mang tính tương đối vì số lượng SV đã tốt nghiệp chưa có việc làm có thể còn cao hơn. Mặt khác, số người có việc làm chưa chắc làm đúng chuyên môn đã được đào tạo.

“Hiện nay có nhiều SV có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn tín dụng HS-SV, tốt nghiệp CĐ-ĐH nhưng vẫn chưa tìm được việc làm, phải làm phụ tại các quán cà phê, gia sư… trụ lại các thành phố. Chưa kể tới những em trú tại miền núi, nông thôn đi học ở các trường trung cấp, CĐ khác. Một số em sau nhiều năm học không xin được việc đã phải đi học nghề khác, gây lãng phí nguồn đầu tư và nhân lực”, ông Hà nói.

Thí sinh dự thi ĐH năm 2012 tại Trường ĐH Vinh. (Ảnh: Nguyễn Duy)

Theo số liệu thống kê, việc SV ra trường không tìm được việc làm diễn ra ở nhiều vùng, miền trong tỉnh Nghệ An, đặc biệt là các huyện miền núi. Các địa phương có nhiều người chưa có việc làm như: Vinh 1.469 người (506 trung cấp, 464 CĐ, 489 ĐH); Thanh Chương 1.410 người (502 trung cấp, 507 CĐ, 401 ĐH); Tân Kỳ 121 người (515 trung cấp, 387 CĐ, 314 ĐH)… Riêng 5 huyện vùng cao (Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong, Con Cuông, Quỳ Châu) cũng còn tới 1.608 người chưa có việc làm, trong đó 805 người đã tốt nghiệp trung cấp, 435 CĐ, 367 tốt nghiệp ĐH và 1 người tốt nghiệp chương trình thạc sỹ.

Ông Hà cũng băn khoăn với quy chế tuyển sinh ĐH-CĐ hệ chính quy, các trường ĐH-CĐ thực hiện xét tuyển đối với HS có hộ khẩu thường trú và học 3 năm liên tục tại các huyện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ. “Đây là một chính sách nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất để con em các huyện nghèo có cơ hội học ĐH-CĐ nhằm nâng cao dân trí, góp phần phát triển kinh tế – xã hội của các huyện này. Tuy nhiên, với tỷ lệ đậu tốt nghiệp như hiện nay thì hầu hết các em được xét tuyển vào học ĐH-CĐ (mặc dù có một số trường yêu cầu HS phải có kết quả học lực loại khá, tốt nghiệp loại khá mới được xét tuyển). Liệu sau 4 – 5 năm nữa, hàng trăm sinh viên của 3 huyện nghèo của Nghệ An tốt nghiệp ĐH sẽ đi về đâu trong khi các huyện này vẫn đang có hàng ngàn SV thất nghiệp?”, ông Hà Lo lắng.

Cũng theo ông Nguyễn Mạnh Hà, SV ra trường thất nghiệp quá nhiều là hệ quả của việc mở quá nhiều trường ĐH, CĐ trong khi chất lượng đào tạo ở một số trường chưa tốt. Mặt khác, tâm lý thích làm thầy hơn làm thợ của HS trước khi lựa chọn nghề nghiệp tương lai đã tạo ra áp lực việc làm lớn.

Gánh nợ tín dụng HS-SV

Tại Nghệ An, sau 5 năm chương trình tín dụng cho HS-SV đã giúp hàng ngàn HS hộ nghèo có con đi học và tạo điều kiện cho hàng ngàn HS-SV có hoàn cảnh khó khăn được vay vốn đi học, ra trường có việc làm. Từ năm 2008 đến năm 2012, doanh số cho vay HS-SV ở Nghệ An đạt 3.001 tỷ đồng, trong đó doanh số cho vay năm học 2011-2012 đạt 723 tỷ đồng, tổng dư nợ đến 30/9/2012 đạt 2736 tỷ đồng. Hơn 159.000 HS-SV của 122.000 hộ được vay vốn học tập.

Trước đây, HS ở Nghệ An chủ yếu nộp hồ sơ thi vào các trường ĐH-CĐ ở Hà Nội, nhưng 3 năm trở lại đây HS chuyển hướng thi vào các trường ở phía Nam để có cơ hội tìm việc làm sau khi ra trường. Mỗi năm, Nghệ An cũng có khoảng 20.000 SV, HS tốt nghiệp các trường từ TCCN đến ĐH trên cả nước. Tuy nhiên, con số 12.000 HS-SV tốt nghiệp ĐH-CĐ, TCCN của tỉnh chưa có việc làm khiến nhiều người phải “giật mình”.

Các em học sinh và phụ huynh cần định hướng nghề nghiệp trước khi nộp hồ sơ dự thi các trường ĐH-CĐ. (Ảnh: Doãn Hòa)

Tuy chưa có thống kê cụ thể nhưng cho thấy, tỷ lệ SV thất nghiệp chủ yếu ở các khối ngành như Sư phạm, Kế toán, Kinh tế… Sở Nội vụ Nghệ An cho biết đợt thi tuyển công chức năm nay chỉ tiêu 120 người nhưng đến thời điểm này đã nhận được 1.856 hồ sơ đăng ký dự tuyển. Hay như ngành Thuế Nghệ An thi tuyển công chức chỉ lấy 50 chỉ tiêu nhưng có tới 2.500 SV đủ điều kiện dự thi. Trong đó đã có trên 200 em tốt nghiệp bằng đỏ tại các trường ĐH chính quy. Như vậy, có thể thấy cơ hội cho các em tốt nghiệp loại khá, trung bình ở đây hầu như không có.

Tại kỳ họp thứ 6 – HĐND tỉnh Nghệ An lần thứ XVI, ông Lê Văn Ngọ – giám đốc Sở GD-ĐT Nghệ An cho biết, hiện tỉnh Nghệ An có hơn 3.600 giáo viên dôi dư thuộc 3 cấp Tiểu học, THCS và THPT. Để trả lương cho trên 3.600 giáo viên kể trên, mỗi năm tỉnh Nghệ An phải chi khoảng trên 80 tỷ đồng từ nguồn kinh phí được cấp hàng năm cho ngành giáo dục. Mặc dù đang dư thừa giáo viên nhưng hằng năm tỉnh này vẫn có hàng ngàn SV Sư phạm tốt nghiệp “đều đặn” ra trường.

Việc làm khó trong khi nợ tín dụng đến hạn phải trả đang là một gánh nặng, nỗi ám ảnh cho nhiều HS-SV và gia đình. “Để con mình cầm được tấm bằng cử nhân sau 4 năm học ĐH, gia đình phải mất ít nhất 120 triệu đồng, trong đó rất nhiều gia đình phải chạy vạy vay mượn. Con số này nhân lên cho hàng ngàn SV đã tốt nghiệp là một số tiền khổng lồ. Thiết nghĩ, các gia đình cũng cần xem xét sức học của con để hướng nghiệp cho con, căn cứ vào nhu cầu của xã hội để khi học xong sẽ có việc làm, tránh bằng mọi giá đi học ĐH để rồi mang nợ, làm khó thêm cho gia đình mà lại không có việc làm”, ông Nguyễn Mạnh Hà chia sẻ.

Để giúp HS định hướng nghề nghiệp tương lai phù hợp với nhu cầu xã hội và khả năng của mình, Sở GD-ĐT Nghệ An cho biết năm nay sẽ chỉ đạo các trường THPT tổ chức tư vấn, hướng nghiệp kỹ cho HS trước khi đăng ký dự thi ĐH, CĐ, TCCN.

Nguyễn Duy – Doãn Hòa

Theo dân trí