Tranh luận dự thảo cho học sinh “vượt lớp”: Chạy nhanh, nhưng không vấp ngã
Học vượt lớp trong cấp học có thể xem là một ưu tiên dành cho những học sinh có thể lực tốt, phát triển sớm trí tuệ. Thế nhưng học như thế nào mới hiệu quả và việc chạy đua vượt lớp lại có thể để lại hậu quả.
Phụ huynh băn khoăn về môi trường giáo dục công bằng, nhân văn
Cho phép học sinh học vượt lớp là nội dung đáng chú ý trong dự thảo Điều lệ trường tiểu học mới được bộ GD&ĐT công bố. Đây là quy định phù hợp với luật Giáo dục 2019. Theo đó, những học sinh có thể lực tốt, trí tuệ phát triển sớm (so với học sinh cùng lứa tuổ.i) có thể được xét học vượt lớp trong cùng cấp học. Phụ huynh có thể có đơn đề nghị nhà trường xem xét, Hiệu trưởng nhà trường thành lập hội đồng khảo sát, tư vấn và có thẩm quyền quyết định.
Tuy nhiên, nhiều phụ huynh, giáo viên và chuyên gia giáo dục vẫn còn băn khoăn về nội dung này. Chị Lê Nương – Phụ huynh có con học tiểu học tại Hà Nội – bày tỏ: “Thực tế, chỉ nghe đến quy định này thì nói ủng hộ hay không cũng rất khó. Chuyện học vượt cấp tôi đã thấy có ở nước ngoài và toàn các bạn siêu giỏi…
Theo nội dung dự thảo, học sinh tiểu học sẽ được học vượt lớp.
Nếu có thể triển khai ở Việt Nam thì sẽ rất tích cực đối với các con siêu giỏi, bởi sẽ giảm thời gian ngồi học, giảm học phí cho gia đình. Nếu con giỏi, đã biết phần kiến thức đó rồi mà bắt con ngồi học như các bạn khác sẽ rất nhàm chán. Tuy nhiên, cũng không tránh khỏi những tiêu cực nếu như không làm tốt. Quan trọng là để đán.h giá tiêu chí đó, giáo dục Việt Nam có phương án phù hợp như thế nào…”.
Đán.h giá quy định học vượt trong trường tiểu học là không cần thiết, thầy Nguyễn Văn Sơn – Giáo viên một trường tiểu học tại Lào Cai – chỉ ra: “Thông qua giảng dạy, giáo viên cũng có thể phân hóa trong nội bộ tiết học, lớp học. Một giáo viên với chuyên môn tốt hoàn toàn giúp được học sinh có năng lực nổi trội có cơ hội được phát triển phù hợp mà vẫn giữ môi trường giáo dục công bằng, nhân văn”.
Trao đổi với PV ĐS&PL, PGS.TS Phó Đức Hòa – Phó Trưởng khoa Giáo dục tiểu học (trường đại học Sư phạm Hà Nội) – cho biết: “Về mặt khoa học, việc cho học sinh học vượt lớp là vấn đề không mới. Tuy nhiên, từ thông tư đến thực tiễn còn có một “khoảng cách”, từ dự thảo đến việc ban hành lại là một “khoảng cách” nữa, và những người làm giáo dục phải nghiên cứu, đưa ra các tiêu chí, chỉ số về thể lực, yêu cầu cần đạt đối với từng môn học của từng độ tuổ.i, lớp học, bậc học. Học sinh phải hội tụ đầy đủ các tiêu chí, chỉ số đó thì mới được học vượt lớp. Phải làm sao để học sinh “chạy nhanh, nhưng không vấp ngã”.
Học vượt theo môn, không nên học vượt lớp
Trao đổi về vấn đề này, phụ huynh của Siêu trí tuệ Việt Nam 2019 Ngô Thế Anh bày tỏ: “Nghiêm túc mà nói thì học sinh không nên cho học vượt lớp! Tuy nhiên, để giải quyết vấn đề của những đứ.a tr.ẻ có năng khiếu đặc biệt thì là một chuyện không hề dễ dàng.
Về chuyện vì sao tôi không ủng hộ cho các con học vượt lớp, cũng dễ hiểu thôi. Vì học sinh đến trường, ngoài học kiến thức, các em còn chơi, giao tiếp và phải sống trong môi trường xã hội. Như Thế Anh, đang ở lứa tuổ.i một học sinh lớp 2, mà hiện giờ đã theo học xong chương trình THCS ở Kumon, về khả năng thì con có thể học được ở lớp 5 hoặc hơn, nhưng vấn đề là về mặt cảm xúc, tâm sinh lý, con vẫn là đứ.a tr.ẻ ở tuổ.i lớp 2….
Video đang HOT
Vì vậy, nếu bộ GD&ĐT quan tâm đến vấn đề phát triển cho những trẻ có năng khiếu đặc biệt, thì cần xây dựng một chương trình đào tạo riêng, còn cho học vượt không phải là giải pháp. Nếu Bộ xây dựng được chương trình riêng cho học sinh có khả năng “vượt trội” và quy định về chuẩn tốt nghiệp, điều kiện tuyển sinh vào các cấp học cho những học sinh này thì phụ huynh sẽ đỡ loay hoay, vất vả.
Để làm được điều đó, các nhà trường cần có bộ phận chuyên môn để đán.h giá và tư vấn được khả năng “vượt trội” của học sinh; có cơ cấu lớp riêng; đội ngũ nhân lực đủ chuyên môn để dạy học phát triển năng lực chứ không phải “vượt trội” theo kiến thức, vượt trước chương trình”.
Đồng tình với quan điểm này, PGS.TS Chu Cẩm Thơ – Phó Trưởng ban phụ trách ban Nghiên cứu đán.h giá giáo dục (viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) cho rằng nên xem xét phạm vi không phải là “lớp” mà là “môn học”.
Theo bà, việc học vốn dĩ phải phù hợp với năng lực, điều kiện của học sinh: “Trong mỗi lớp học, đối với mỗi môn học sẽ có học sinh nổi trội hơn hoặc chậm hơn, khuyến khích các em được học một cách phù hợp là việc tốt. Tôi ủng hộ điều đó. Tuy nhiên, nên xem xét phạm vi không phải là lớp mà là môn học. Có nghĩa là, học sinh có thể được vượt lớp theo môn học chứ không phải là một lớp học.
Một học sinh có thể có năng lực vượt trội ở môn học, lĩnh vực này nhưng không vượt trội ở môn học khác. Bên cạnh đó, không nên hiểu “vượt trội” theo kiểu dạy trước chương trình, mà cần quan tâm đến năng lực tiếp nhận kiến thức, kỹ năng của môn học trên khả năng đáp ứng của học sinh đó”.
Ngăn tâm lý lợi ích
“Phụ huynh cần hiểu rằng, để con em mình học sai với năng lực là một điều tệ hại. Điều đó sẽ tác động tiêu cực đến sự phát triển của trẻ, tuy nhiên, có vẻ rất khó để người lớn hiểu đúng vấn đề. Tôi mong chúng ta cởi mở hơn nữa, có biện pháp để cả giáo viên và phụ huynh tôn trọng quyền được học đúng năng lực, sở thích của mỗi học sinh. Về mặt quản lý, nhà trường cần làm tốt các điều kiện và sẵn sàng chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Đồng thời, cần quy định trách nhiệm cho phụ huynh, giáo viên khi họ cố tình làm sai, gây ảnh hưởng đến trẻ. Biện pháp phòng, chống chính là làm tốt giáo dục phổ thông, để không có tâm lý lợi ích khi học vượt; đầu tư công bằng cho các trường, lớp, cho sự đồng đều của đội ngũ nhà giáo, giúp mỗi giáo viên dạy tốt, dạy được phát triển năng lực học sinh ngay trong lớp học. Như vậy, quyền lợi của mỗi học sinh được đảm bảo, học vượt lớp công bằng, môi trường giáo dục sẽ nhân văn, sẽ giảm những tiêu cực xin – cho và mỗi đứ.a tr.ẻ được thực hiện quyền học tập một cách đầy đủ và tốt nhất” – PGS.TS Chu Cẩm Thơ.
Chuyên gia phân tích "thiệt - hơn" về chuyện cho học sinh học vượt lớp
Dự thảo thông tư cho học sinh tiểu học vượt lớp trong phạm vi cấp học đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều.
Kế thừa quy định trong Điều lệ trường tiểu học hiện hành, dự thảo thông tư mới cho phép học sinh có thể lực tốt và phát triển sớm về trí tuệ được học vượt lớp trong phạm vi cấp học.
Cụ thể, theo Bộ GD&ĐT, thủ tục xem xét đối với từng trường hợp được thực hiện theo 3 bước: Thứ nhất, cha mẹ học sinh có đơn đề nghị với nhà trường. Bước thứ hai, hiệu trưởng nhà trường thành lập hội đồng khảo sát, tư vấn. Cuối cùng, căn cứ kết quả khảo sát của hội đồng tư vấn, hiệu trưởng xem xét quyết định.
Tuy nhiên, dự thảo thông tư này đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều.
Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến về việc học sinh học vượt lớp.
"Tâm lý trẻ bị ảnh hưởng"
Chuyên gia giáo dục Vũ Thu Hương (Nguyên giảng viên khoa Giáo dục tiểu học, Đại học Sư phạm Hà Nội) cho rằng, nếu đứ.a tr.ẻ có đủ phẩm chất và năng lực để theo đuổi các lớp trên thì việc vượt cấp là hợp lý về khoa học.
" Tuy nhiên, điều thứ nhất là tâm lý trẻ chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng do được đối xử vượt tuổ.i. Các vấn đề phát triển như sinh lý, tâm lý sẽ có ảnh hưởng lớn. Ví dụ: cả lớp học về giới tính, các giáo viên sẽ dạy đúng với lứa tuổ.i của các con. Nhưng các học sinh nhỏ tuổ.i hơn thì sẽ bị dạy sớm và vô hình trung là đẩy các con dậy thì sớm khi các con buộc phải quan tâm đến vấn đề chưa phù hợp với độ tuổ.i của mình.
Chuyên gia tâm lý Vũ Thu Hương.
Thứ hai, trong quá trình thực hiện, liệu có để xảy ra tình trạng chạy chọt để con học vượt cấp, vượt lớp dẫn đến việc trẻ bị ép chín, ép phát triển sớm mà không đủ phẩm chất, năng lực.
Thứ ba, hiện tiểu học vẫn có sự đán.h giá thiên lệch giữa các môn học. Khi chúng ta xét vượt cấp, vượt lớp, nếu các con đán.h giá theo Toán và tiếng Việt thì sẽ đẩy tình trạng học lệch trở nên nghiêm trọng hơn dẫn đến việc thiếu hụt kiến thức kĩ năng. Bên cạnh đó, liệu chúng ta sẽ đán.h giá học sinh theo tiêu chuẩn nào để xét vượt cấp vượt lớp hay là lấy điểm số hàng năm?
Theo tôi mỗi đứ.a tr.ẻ đều có những năng lực riêng, sự vượt trội ở năng lực này sẽ cảnh báo khả năng thiếu hụt ở năng lực khác. Nếu chỉ nhìn vào duy nhất 1 - 2 năng lực thì mới thấy sự vượt trội còn nếu nhìn tổng thể, con người hầu như luôn có những phần thiếu hụt, cần bổ sung.
Ngoài ra, nếu không có cơ chế tuyển lựa khắt khe, các phụ huynh sẽ ồ ạt đề nghị con học vượt cấp để đẩy nhanh tiến độ cho con theo đuổi chương trình học nước ngoài. Và tình trạng học thêm, dạy thêm sẽ nở rộ", bà Hương cho hay.
Nên xem xét vượt theo môn học
PGS Chu Cẩm Thơ, Phó trưởng ban phụ trách Ban Nghiên cứu đán.h giá giáo dục (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) cho biết, việc học vốn dĩ phải phù hợp với năng lực, điều kiện của học sinh.
PGS Chu Cẩm Thơ.
"Trong một lớp học, một môn học sẽ có em nổi trội hơn hoặc chậm hơn so với những em khác. Khuyến khích các em được học một cách phù hợp là việc tốt, tôi ủng hộ điều đó. Tuy nhiên, nên xem xét phạm vi không phải là "lớp" mà là "môn học". Có nghĩa là, các em có thể được "vượt lớp theo môn học" chứ không phải là một lớp học. Ví dụ, học sinh lớp 4 có thể học toán với lớp 5 nhưng vẫn học các môn học khác với lớp 4 bình thường.
Một học sinh có thể có năng lực vượt trội ở môn học/lĩnh vực này nhưng không vượt trội ở môn học khác. Bên cạnh đó, không nên hiểu "vượt trội" theo kiểu dạy trước chương trình, mà cần quan tâm đến năng lực tiếp nhận kiến thức, kỹ năng của môn học trên khả năng đáp ứng của học sinh đó", bà Thơ cho hay.
Để thực hiện được điều này không hề dễ. Thứ nhất, nhà trường cần có bộ phận chuyên môn để đán.h giá và tư vấn được "sự vượt trội" của các em. Thứ hai, nhà trường cần có cơ cấu lớp "trội". Thứ ba, đội ngũ nhân lực phải có đủ chuyên môn để dạy học phát triển năng lực cho các em chứ không phải "trội theo kiến thức, vượt trước chương trình".
Quy định học sinh có thể học vượt lớp đã áp dụng 10 năm
Nói về quy định học sinh tiểu học có thể học vượt lớp trong phạm vi cấp học, TS Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ giáo dục tiểu học (Bộ GD&ĐT) cho biết, quy định đã áp dụng 10 năm nay nhưng chưa được nhiều phụ huynh biết đến.
Trên thực tế có những học sinh phát triển sớm hơn, tình huống học sinh chuyển từ nước ngoài về, học sinh có năng lực vượt trội so với độ tuổ.i... đều có thể xin học vượt lớp. Tuy nhiên, đầu tiên phải xuất phát từ đề xuất, nguyện vọng của gia đình, sau đó nhà trường mới thành lập hội đồng đán.h giá và đi đến quyết định.
Ts. Thái Văn Tài
Theo ông Tài, có thể vì đây là một trong những nội dung nhỏ của thông tư nên không phổ biến khiến phụ huynh không tiếp cận được thông tin nên không đề xuất việc học vượt lớp cho con.
Vụ trưởng Vụ giáo dục tiểu học cho rằng, việc tiếp tục đưa nội dung học sinh tiểu học có năng lực vượt trội có thể học vượt lớp vào Điều lệ Trường tiểu học mới nhằm khẳng định cơ hội học tập đến từng cá nhân, đảm bảo không bỏ sót một đối tượng đặc biệt nào.
Trước ý kiến về quy định cho học sinh vượt lớp nhưng học sinh chỉ có thể nổi trội ở một vài lĩnh vực nào đó, Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học cho rằng, đây là chủ trương mà chương trình GDPT 2018 đã hướng tới, đó là việc thực hiện mô hình "lớp học linh hoạt", học theo nhu cầu của người học. Đây là mô hình lớp học mở, dạy và học theo nhu cầu, năng lực của học sinh. Do đó, trong quá trình triển khai chương trình GDPT mới, Bộ sẽ tiếp thu các ý kiến, nghiên cứu, đán.h giá để có những điều chỉnh phù hợp.
Dự thảo Điều lệ trường tiểu học: Cần sát với thực tế giáo dục Dự thảo Thông tư Điều lệ trường tiểu học được Bộ GD&ĐT xây dựng để thay thế Thông tư số 41 sau 10 năm tồn tại có nhiều nội dung không phù hợp với các văn bản quy pháp luật hiện nay. Giờ học tin học của cô và trò Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm (Hà Nội). Ảnh: Nguyễn Lâm Rất nhiều...