Trái phiếu doanh nghiệp: Thị trường tỷ USD sẽ giảm nhiệt?

Để giảm bớt phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng ngân hàng, doanh nghiệp đã được “bật đèn xanh” để phát hành trái phiếu nhằm huy động vốn trên thị trường. Tuy nhiên, trong giai đoạn “chạy thử”, thị trường này đã phát sinh những lỗ hổng nên việc siết lại thị trường này là cần thiết.

Ảnh minh họa..

Hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) dự báo sẽ gặp khó hơn kể từ ngày 1/9, khi nghị định 81 (sửa đổi, bổ sung nghị định 163 quy định về phát hành trái phiếu), với nhiều điều kiện khắt khe hơn là rất kịp thời và cần thiết để đưa thị trường này vào khuôn khổ.

Kênh huy động vốn hấp dẫn

Chỉ riêng 7 tháng đầu năm thị trườngtrái phiếu doanh nghiệp(TPDN) đã huy động được 8,5 tỷ USD. Liệu xu hướng này có còn tiếp diễn trong thời gian tới?

Tính lũy kế 7 tháng đầu năm, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành thành công đạt 196.500 tỷ đồng (khoảng 8,5 tỷ USD), tăng 48,5% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó giá trị trái phiếu phát hành riêng lẻ đạt 179.500 tỷ đồng (tương đương 7,7 tỷ USD), tăng 37% so với cùng kỳ năm trước.

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội thị trường Trái phiếu doanh nghiệp nhận định: “Quy mô của thị trường TPDN có sự tăng trưởng vượt bậc và mức độ tham gia của các đối tượng là các doanh nghiệp phát hành trên thị trường cũng ngày càng đa dạng hóa, kỳ hạn phát hành cũng như lãi suất phát hành thì cũng có những dấu hiệu thay đổi”.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng nóng của TPDN gây ra nhiều rủi ro cho thị trường cũng như các nhà đầu tư. Vì vậy, thời gian qua Bộ Tài chính liên tục đưa ra những cảnh báo đối với hoạt động này và cho rằng, nếu có nền tảng hạ tầng thị trường tốt như dịch vụ định hạng tín nhiệm chất lượng cao, hệ thống kiểm toán tin cậy, hệ thống đại lý định giá trái phiếu độc lập, hệ thống thông tin thị trường minh bạch, tính chuyên nghiệp của các doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư được nâng cao…, các chính sách thông thoáng sẽ giúp thị trường trái phiếu phát triển lành mạnh, hiệu quả.

Hoạt động phát hành TPDN dự báo sẽ gặp khó hơn khi nghị định 81 ra đời.Chẳng hạn doanh nghiệp phải đáp ứng các điều kiện như dư nợ phát hành trái phiếu riêng lẻ tại thời điểm phát hành không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu tại quý gần nhất, các đợt phát hành phải cách nhau tối thiểu 6 tháng, mỗi đợt phải hoàn thành trong vòng 90 ngày kể từ ngày công bố thông tin. Hoặc các quy định về công bố thông tin, quy định về tổ chức tư vấn phát hành.

Bà Nguyễn Thị Thanh Tú, chuyên viên phân tích SSI Research dự báo thị trường trái phiếu doanh nghiệp có thể vẫn tăng nóng trong quý III nhưng sẽ hạ nhiệt trong quý IV.

Dự kiến từ thời điểm 1/9/2020, các đợt phát hành riêng lẻ sẽ giảm mạnh, các doanh nghiệp có nhu cầu phát hành phần lớn sẽ phải chuyển qua phát hành ra công chúng. Cùng với việc Ngân hàng Nhà nước giãn lộ trình giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn, kênh tín dụng của các ngân hàng thương mại sẽ trở lại thành kênh tài trợ vốn chính cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp bất động sản.

Lành mạnh hoá thị trường

Chuyên giaCấn Văn Lực cảnh báo, lãi suất cao luôn đi kèm với rủi ro cao bởi trong số các doanh nghiệp phát hành trái phiếu, chỉ có một số ít doanh nghiệp được ngân hàng bảo lãnh phát hành, còn lại là chỉ tư vấn phát hành.

Hơn nữa, bảo lãnh phát hành được hiểu là nếu doanh nghiệp bán không hết thì ngân hàng sẽ đứng ra mua, chứ không có chuyện ngân hàng sẽ đứng ra thanh toán cho người mua nếu doanh nghiệp chẳng may phá sản hoặc gặp vấn đề về tài chính, không thể thanh toán cho trái chủ.

“Hai vấn đề này khác nhau hoàn toàn nên người mua cần tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp, xem doanh nghiệp làm ăn thế nào, phát hành làm gì, điều kiện trả lãi ra sao, có tài sản hay không… Chỉ khi đánh giá được các rủi ro, nhà đầu tư cá nhân mới nên mua TPDN phát hành riêng lẻ.

Ngay cả với TPDN được tổ chức bảo lãnh và phân phối cam kết mua lại, nhà đầu tư cũng phải hết sức thận trọng do các tổ chức này có thể không thực hiện được cam kết nếu gặp khó khăn về tài chính”, ông Lực nói.

Theo đánh giá của ông Lực, quy định mới sẽ chấm dứt được rủi ro bong bóng nợ trong các doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Việc phát hành TPDN sẽ phải thực hiện tốt yêu cầu về minh bạch thông tin. Doanh nghiệp sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng kế hoạch phát hành về cả về quy mô và thời gian. Chi phí phát hành cũng có thể gia tăng do đòi hỏi từ thuê tư vấn phát hành…

Quy mô phát hành trong thời gian tới có thể sẽ không tăng nhanh như đã diễn ra trong năm 2019. Song bước điều chỉnh này là cần thiết để đảm bảo thị trường TPDN hoạt động chuyên nghiệp, lành mạnh hơn. Đây cũng là bước đệm quan trọng để hướng đến mục tiêu từng bước tách bạch giữa 2 hoạt động phát hành ra công chúng và hoạt động phát hành riêng lẻ chỉ hướng đến đối tượng nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Theo chuyên gia Huỳnh Trung Minh, với các yêu cầu mới tại Nghị định 81 sửa đổi, các tổ chức phát hành trái phiếu phải công khai, minh bạch và chuẩn mực hơn. “Quy định này không phải nhằm siết thị trường hay tạo ra rào cản với doanh nghiệp, mà giúp lành mạnh hóa thị trường, đảm bảo được quyền lợi cho các nhà đầu tư tham gia thị trường”, ông Minh nói.