Tôm chua kho thịt ba chỉ
“Người “nước” Huế sướng ghê, toàn được ăn ngon, ăn lạ, ăn đẹp”! Cô bạn ở xa về nói rứa mỗi lần hai đứa la cà hẻm hóc ăn uống khiến khi mô mình cũng phổng mũi.
Năm ni hắn ăn hàng khắp nơi rồi hỏi: “Có món chi lạ mà không có trong thực đơn thường thấy của người Huế không”?
Tôm chua kho thịt ba chỉ vừa lạ, vừa tốn cơm
Đoạn ni tự nhiên thấy chưng hửng vì không ngờ mình “bị đòi hỏi” quá sức. Ức thiệt nên dặn lòng chắc từ nay về sau phải để dành vài món làm “bảo bối” phòng thân. Nghĩ một lúc, lục lọi trong đầu mới nhớ ra là mình từng được thưởng thức một món khá lạ từ hai năm về trước. Việt Nam có khoảng 1.700 món ăn thì Huế đóng góp 1.300 món. Đó là con số thống kê các món ăn thường xuất hiện và được nhiều người biết đến. Con số ni mình thuộc nằm lòng để khi mô ăn ngon là khoe với thiên hạ về gia tài ẩm thực “nước Huế nhà tui” rứa thôi. Và giờ là thêm món tôm chua kho thịt ba chỉ chắc chắn ít người được thưởng thức bởi nó được một người phụ nữ hậu duệ hoàng tộc biến tấu nên.
Video đang HOT
Tôm chua phải loại nhà làm, chọn con tôm đầm phá, nhỏ, tươi ngon. Một bí quyết để tôm chua ngon và phù hợp cho món ăn biến tấu này là cho tý mật ong khi tôm chua vừa chín tới với lượng: 0,5kg tôm chua – 100gr mật ong.
Thịt ba chỉ xắt thỏi hình con cờ (bằng ngón tay). Sau khi ướp với gia vị, cho thịt vào chảo xào sơ để ra mỡ và bỏ bớt lượng mỡ thừa này tránh bị ớn và làm đông món ăn. Sau đó, cho hỗn hợp tôm chua vào nồi với tỷ lệ bằng nhau hoặc nhiều hơn tùy theo sở thích người ăn. Bật bếp lửa liu riu sôi, đảo đều, dùng mật ong thêm vào nêm nếm vừa phải đến khi được hỗn hợp quẹo lại thì tắt bếp…
Tôm chua kho ba chỉ có vị ngọt, mặn, chua, cay thơm mùi riềng và mật ong. Ra vườn kiếm trái vả, trái khế thêm cọng rau thơm, rau ngò… Cơm nóng mà ăn tôm chua kho ba chỉ kèm vả, khế là say… tới chén thứ ba trở lên. Nhiều khi nhìn xoong mắm kho ba chỉ mà vét cơm nguội là cũng thấy đặng. Người Huế có nhiều món mắm đặc sản, trong đó có tôm chua. Mà giờ thêm biến tấu món ni vừa lạ vừa tốn cơm.
Tôm chua kho ba chỉ ra đời từ cái sự đơn giản là chống thừa mứa. Sau mỗi buổi cúng kỵ, lễ tết, trên mỗi mâm cơm đều thừa tôm chua, thịt luộc. Vậy là một người phụ nữ hậu duệ hoàng cung đã nghĩ ra cách kết hợp vừa thành món ăn mới lạ vừa chống ớn. Tôi cũng tình cờ học được công thức món tôm chua kho thịt ba chỉ từ một người quen, sau khi một nhà hàng ở TP. Hồ Chí Minh đặt mấy trăm hũ làm quà tặng riêng tri ân khách hàng. Vậy là tò mò, ngấp nghé tìm hiểu và được truyền công thức một cách tình cờ vậy đó!
Hôm ni, bữa cơm tiễn bạn vô Sài thành có tôm kho thịt ba chỉ và dĩa vả, rau, hái từ nhà vườn Phú Mộng (Kim Long) hẳn hoi, đáp ứng đúng lời thách đố và vừa đãi bạn món lạ của người Huế. Bạn ăn, thích thú và hào hứng vô cùng, lại còn yêu cầu truyền công thức để lỡ làm dâu còn có món tủ từ đất Huế. Ừ thì truyền chớ, để trong hành trang mang theo của bạn có thêm một món lạ, khoe với bàn dân thiên hạ là phụ nữ Huế không chỉ nấu ăn ngon mà còn biết biến tấu nên những món mới để làm giàu thêm kho ẩm thực của mình.
Quên đường về với mắm cá thia
Cũng do "có mà đầy" nên khi ăn không hết, bà con Thủy Thanh (TX. Hương Thủy) lại nghĩ cách làm mắm cá thia, vừa không lãng phí lại vừa giúp "kho tàng" về mắm của xứ Huế càng thêm phong phú.
Mắm cá thia ăn với sung - món mới trong kho tàng mắm Huế
Đâu không biết chứ ở Huế, cá thia được chia thành 2 loại: thia đá và thia tho. Với lũ trẻ ngày ấy, dù không ăn được (hoặc chẳng ai ăn) nhưng những chú thia đá bằng ngón tay cái vô cùng hiếu chiến luôn được ưu ái, cưng nựng trong những lần đi câu, tát ao, lội hồ, bởi khi thả vào chậu, thia đá là tác nhân chính cho thú vui giữa trưa hè của những mái đầu khen khét nắng.
Còn thia tho, câu được, lưới được thì tốt, không cũng chẳng sao, dù rằng những chú cá có khi to bằng ba ngón tay người lớn có thể giúp mâm cơm đạm bạc thêm chút chất tanh, chất đạm, bởi, cái ngai ngái bùn, ngai ngái mốc của thia tho (vì thế, thia tho còn có tên là thia mốc) không làm người ăn mấy hào hứng. Và khi mà đồng ruộng, sông hồ vẫn còn những chú lóc, chú trê, hay bầy cá rô, cá lác dai, ngọt thì nồi cá thia kho nước hay dĩa thia hấp chấm mắm gừng dần đi vào quên lãng.
Vậy mà hôm rồi về Thủy Thanh, bên gốc cây sát chân cầu ngói Thanh Toàn, sau một trận bình luận về rô, trê, ốc, ếch - những đặc sản của đồng ruộng Thủy Thanh, của dòng Như Ý hiền hòa, Lê Nguyên Sửu - một nông dân chính hiệu đang "lăm le" khởi nghiệp bằng mấy trăm con vịt trời cùng dịch vụ du lịch cộng đồng - bất chợt cao giọng: "Anh ăn mắm cá thia chưa. Đặc sản... chưa quảng bá của Thủy Thanh nhé".
Không đợi người đối diện trả lời, sau một cú điện thoại, Sửu nhanh chóng rời ghế để rồi xuất hiện với chùm trái sung còn vương mủ trắng, miếng thịt ba chỉ tươi rói, vài quả ớt đỏ cùng nhúm rau thơm xanh ngắt đặt trong chiếc rổ tre nâu bóng màu thời gian. Lui hui rửa, luộc thịt, tranh thủ chờ nước sôi, Sửu nói cá thia thì mô cũng có, mà Thủy Thanh càng nhiều. Sáng, trưa hay chiều chi cũng được, cứ ra sông buông câu một chút kiểu chi cũng có. Còn muốn "ăn sỉ" thì lưới đó, chài đó, quăng thả một chút thì có mà đầy.
Vì có mùi mốc nên thia tho bắt về, sau khi cắt vây, bỏ ruột, bỏ đầu, người chế biến cho cá vào rổ tre, thả vào nhúm muối chà cho tróc vảy, bay mùi mốc, sau đó rửa sạch, cắt từng khúc chừng ngón tay cái người lớn đem ngâm nước muối. Trong thời điểm chờ vị mặn của muối thấm vào khúc cá, giúp thịt cá "chín", săn, lâu hư, hỗn hợp những riềng, tỏi, ớt, măng vòi xắt nhỏ cùng ít xôi dẻo thơm mùi đồng ruộng cũng đã sẵn sàng.
Cá sau khi ngâm nước muối, vớt ra, để ráo, trộn đều với riềng, tỏi, ớt, măng vòi cùng xôi (xôi thay cho thính gạo, lên men giúp cá chuyển thành mắm). Tất cả cho vào thẩu, bên trên đậy lá chuối, sau đó gài chặt bằng nẹp tre, để chừng 10 ngày là dùng được.
Câu chuyện về cách làm mắm cá thia vãn cũng là khi miếng thịt ba chỉ trên bếp chín tới. Lăng xăng một hồi với nước lạnh và chanh để miếng thịt heo trắng, giòn, ngọt, Sửu quay qua giã ít tỏi, đường, ớt rồi cẩn thận trộn đều với gắp mắm cá thia thơm mùi thính gạo, nồng vị riềng lẫn cùng những miếng ớt đỏ, măng vòi đang quấn quýt chờ người thưởng thức.
Gắp miếng thịt cùng lát mắm, cọng rau thơm, với tay ngắt trái sung rồi tất cả bỏ vào miệng nhai rau ráu, Sửu quay qua nói mắm các loại ăn kèm với vả, chuối chát, khế chua, rau sống, còn mắm cá thia Thủy Thanh, anh thử đổi vị với sung coi ra răng, biết mô ăn là quên đường về...
Trước khi chia tay, Sửu nói ở Thủy Thanh có vài ba hộ làm mắm cá thia, nhưng hầu như chỉ để ăn, biếu bà con, họa hoằn lắm mới bán một vài thẩu cho những người biết mà tìm mua. Hình như bà con chưa đủ tự tin, cũng như chưa nghĩ món này có thể xuất hiện trên thị trường cùng với mắm cá rò, cá cơm, tôm chua... để phát triển quy mô, xây dựng thương hiệu.
Chút Huế trong món bún mắm nêm Với đủ cung bậc hương vị từ chua, cay, mặn, ngọt, bùi, béo... đã tạo nên món bún mắm nêm ngon khó cưỡng. Chỉ cần nhắc đến tên thôi cũng đủ tự khiến vị giác của tôi ứa nước bọt ra rồi. Mỗi khi có bạn bè ghé thăm, tôi đều chiêu đãi món bún mắm theo kiểu của người Huế mà mình...