Lên A Lưới ăn cheo cá giã kiệu

LINH CHI10:53 10/06/2020

Trưa nay đã “chén” hết ba chén cơm, chắc phải nới cửa mất”. Mình nhắn bạn: “Mai mốt ghé A Lưới, nhớ cho nếm thử”. Bạn hào hứng hứa: “Nhất định sẽ tự tay làm đãi chị, khi chị ghé nhà. Đảm bảo ngon nhức răng”.

Vậy là trong dịp lên A Lưới công tác vừa rồi, bạn kéo mình về nhà cho bằng được để đãi món cheo như đã hứa.

Cheo cá giã kiệu ngon “nhức răng”

Mình vẫn nhớ như in cảm giác ấm áp khi ngồi nhìn bạn nướng cá. Bếp lửa giữa nhà đỏ rực. Cá suối nướng trên bếp than kêu xèo xèo. Mùi cá nướng thơm phức quanh quẩn trong nhà. Trời A Lưới hôm đó se se lạnh. Qua ô cửa nhỏ, có thể thấy những dãy núi xa xa chìm trong sương trắng. Mùi cây cỏ, mùi bùn đất bốc lên từ trận mưa hôm trước như hòa lẫn trong mùi cá nướng thơm nức, ngọt lịm. Bạn vừa nướng cá vừa giải thích, món cheo cá là món ăn đặc trưng của người đồng bào ở A Lưới. Để làm cheo phải chuẩn bị nguyên liệu đầy đủ, kỹ càng. Cá phải là loại cá suối ngon nhất vẫn còn tươi roi rói. Kiệu thì được trồng trên rẫy. Ớt, tiêu, củ riềng đều phải hái trên rừng mới ngon. Bạn nói ớt rừng, tiêu rừng, riềng rừng có vị rất thơm, tuy cay nhưng lại không gắt như loại trồng ở nhà. Cũng nhờ đó mà tạo nên hương vị đặc trưng riêng của món ăn.

Video đang HOT

Cá sau khi làm sạch thì nướng cho chín khô. Cá phải nướng trên bếp củi mới ngon. Khi nướng cá phải ngồi canh “sát rạt”, không được để cá cháy. Nướng đến khi xương con cá giòn rụm thì mới “đạt chuẩn” để làm cheo.

Tiếp đến là chuẩn bị gia vị cho món cheo. Một ít củ kiệu rửa sạch rồi nướng qua cho mềm mềm. Kiệu dùng cả củ lẫn lá mới ngon. Cho một ít hạt tiêu rừng, ớt chỉ thiên nhỏ của người đồng bào, thêm miếng riềng rừng đã gọt sạch vào cối, thêm chút muối hạt và bột ngọt. Sau khi cá đã chín tới thì cho vào cối gia vị đã chuẩn bị sẵn trộn đều lên rồi giã nát. Giã đến khi xương cá quyện vào thịt rồi hòa quyện cùng với các loại gia vị với nhau là được. Cối dùng để giã cá phải là cối gỗ của người đồng bào. Khi giã cá, mùi gỗ thơm như lẫn trong từng thớ cá càng làm tăng hương vị của món ăn.

Món cheo cá tuy là món ăn bình thường của người đồng bào, nhưng khi chế biến lại vừa công phu vừa mất thời gian. Nếu ăn thường ngày thì dùng cá bình thường, nguyên liệu vài thứ. Còn dịp đặc biệt thì chế biến kỳ công hơn, nguyên liệu cũng đầy đủ hơn.

Món cheo thành công phải vừa đẹp mắt, thơm lừng nơi đầu mũi và đặc biệt ngon miệng. Cá suối được giã nhỏ ngọt lịm, vị ớt cay cay đầu lưỡi, thơm thơm mùi riềng, thoang thoảng hương tiêu. Món cheo sau khi chế biến phải được ăn ngay, nếu để lâu, món ăn sẽ không còn giữ được hương vị nguyên bản. Mùa này, A Lưới lạnh nhiều. Bữa cơm chỉ cần một ít cheo cá giã kiệu ăn cùng với chén cơm nóng hổi, thiệt đúng là ngon quên đường về.

Chả yến mạch lá lốt, món chay của sự tiếp nối

Có thật nhiều điều để nhớ về Huế mỗi khi nhắc tới. Với một người đam mê ẩm thực, khó có thể bỏ qua Huế trong những món chay.

Từ cầu kỳ cho đến giản đơn thì vẫn phảng phất đầy đủ tính cách Huế. Đôi khi, tôi vẫn ghé những nhà hàng, quán chay để thưởng thức. Nhưng ẩm thực chay xứ Huế trong tôi bắt nguồn từ người chị thuần chất Cố đô mà tôi quen biết.

Món chả yến mạch lá lốt béo dẻo, thơm lành

"Ăn chay mà ngon thế này thì em ăn cả đời cũng được". Tôi thốt lên câu đó khi được chị thiết đãi một bữa cơm chay thân mật với rất nhiều sự mới lạ. Trong đó, chú ý nhất là món ăn được làm từ yến mạch lá lốt. Tôi đã mắt tròn mắt dẹt bởi sự kết hợp này.

Tôi quen chị trên một diễn đàn về món chay cùng với lời hứa hẹn khi nào vào Huế chị sẽ đãi. Chị là thành viên tích cực của nhóm ăn chay với nhiều chia sẻ về cách làm món chay sao cho ngon, hấp dẫn. Vậy là tôi vào Huế và gặp chị, cảm nhận được nguồn năng lượng bình an từ một người thuần chay.

Chị là dâu cả trong một gia đình dòng dõi hoàng tộc của Huế. Từ đi đứng, nói năng cho đến cả lúc nấu nướng, chị vẫn giữ lấy "nét dịu dàng pha lẫn trầm tư" mà mảnh đất này "di truyền" đến mỗi người con gái. Gia đình chị gần như là thuần chay. Ngày rằm và mồng một thường ăn rất kỹ. Những ngày còn lại trong tháng thì có thể nới lỏng ra khi thêm vào các loại ngũ vị tân như hành, tỏi, hẹ, kiệu... Tôi ghé chị vào một ngày "nới lỏng" như thế, nên mới có cơ hội được thưởng thức một món chay thật sự "đỉnh" - chả yến mạch lá lốt.

Tôi tò mò quá đỗi vì sao lại có sự kết hợp này. Bởi yến mạch vốn là một loại ngũ cốc ngoại nhập, nên đây không thể là một món cổ truyền về chay. Nấu ăn cũng chứa đựng vô vàn sự ngẫu hứng. Những món ăn chị nấu bây giờ chính là sự kế tiếp của ngày qua, của mẹ, của dì đã chỉ dạy.

Trong các món chay vẫn thường hay kết hợp cùng lá lốt. Có thể là đậu khuôn cuốn lá lốt, phù chúc cuốn lá lốt. Nhưng yến mạch cuốn lá lốt đưa đến một sự mới mẻ. Đó dường như là món chay của rất nhiều những điều giao thoa. Bởi trong đó có mùi hương thơm lừng đặc trưng từ lá lốt, và sự béo dẻo, mới lạ của yến mạch.

Món ăn này rất dễ thực hiện. 3 nguyên liệu chính là yến mạch, lá lốt và hành tây. Chỉ cần muối, nước mắm chay và tiêu xay làm gia vị là đủ. Đầu tiên, cho nước vừa phải vào phần yến mạch để yến mạch quánh dẻo. Hành tây cắt hạt lựu nhỏ cho vào hỗn hợp, trộn đều. Thêm muối, mắm chay và một ít tiêu xay vào cùng sao cho vừa hợp khẩu vị. Tôi tham gia vào khâu cuối khi tự tay cuốn từng chiếc lá lốt với phần nhân chị làm sẵn. Sau đó cho vào chảo dầu và chiên.

Dễ mà lại không dễ, đơn giản mà không đơn giản, với tôi, điều đó nằm ở khâu cuốn lá lốt. Với một đứa cũng ham làm những đồ về thủ công, tôi vẫn loay hoay không biết cách để những thanh chả lá lốt tròn, đẹp, đều tăm tắp và không hề bị bung ra như chị.

Chị nói thêm rằng, yến mạch có sẵn vị béo, rất dễ để làm nên các món ăn ngon. Thêm hành tây vào để mang lại vị ngọt tự nhiên sẵn có. Còn hương thơm của lá lốt thì bao thế hệ đều mê mẩn. Bởi thế, biết cách kết hợp các loại nguyên liệu cũng là cách hạn chế sử dụng những gia vị hóa học không tốt cho sức khỏe. Đây cũng là món chị hay làm để đãi những người bắt đầu với chuyện ăn chay, vì nó quyến rũ về mọi mặt.

Chả yến mạch lá lốt là món ăn của rất nhiều sự tiếp nối, giữa truyền thống và hiện đại, giữa phương Đông và phương Tây, giữa món mặn và món chay. Nó thật dễ thuyết phục cho những ai bước đầu làm quen với ăn chay. Đó cũng là mong muốn của chị khi tiếp tục cuộc hành trình khám phá sự thú vị của rau củ, để có những món ngon, tiếp nối thêm nhiều điều an lành đến mọi người. Gặp chị, tôi thêm hiểu vì sao người ta đến Huế để ăn chay.

Cay nồng càng cúm rang muối ớt Càng cúm rang muối ớt có vị mặn mặn của biển vị cay của ớt, hòa với mùi thơm, vị ngọt, béo của càng cúm tươi tạo nên hương vị khá lạ. Món này ăn chơi cũng được mà làm mồi nhậu thì hơi bị tốn bia... Càng cúm cay cay, đậm đà vị biển Ngày nghỉ, hai vợ chồng không đi ra...