‘Tôi là người lai máy’

Tiến sĩ Peter Scott-Morgan sống tại Nam Devon (Anh) đang thực hiện sứ mệnh chống lại bệnh thần kinh vận động (MND) bằng cách trở thành người lai máy.

Một ngày giá lạnh năm 2016, Tiến sĩ Peter Scott-Morgan đang ngâm mình trong dòng nước nóng hổi. Khi bước ra khỏi bồn tắm, chân của Scott-Morgan không còn cử động.

Scott-Morgan được chẩn đoán mắc MND, căn bệnh nan y đã giết chết nhà khoa học Stephen Hawking. Nó làm thoái hóa các tế bào thần kinh di chuyển, nói, thở và nuốt. Theo thời gian, nó khiến người bệnh liệt về thể chất trong khi não vẫn tỉnh táo. Scott-Morgan được dự đoán chỉ còn 2 năm để sống.

Tuy nhiên, ông đã lên kế hoạch chiến đấu với căn bệnh bằng cách trở thành người lai máy, được gọi là Peter 2.0.

Tiến sĩ Peter Scott-Morgan đang trên đường trở thành người lai máy hoàn chỉnh đầu tiên trên thế giới.

Một kế hoạch thú vị

“Tốt quá. Tôi chưa chuẩn bị cho cảm xúc này… Thật phi thường”, Peter Scott-Morgan đứng lên, vừa nói vừa rớm nước mắt.

Sử dụng bộ khung xương ngoài, Tiến sĩ Scott-Morgan lần đầu tiên có cảm giác đứng sau nhiều tháng được chẩn đoán mắc MND. Tuy nhiên, đây chỉ là khởi đầu trong hành trình của tiến sĩ 62 tuổi nhằm kiểm soát căn bệnh của mình bằng cách trở thành người lai máy hoàn chỉnh đầu tiên trên thế giới.

“Hãy xem nó như một thí nghiệm khoa học. Đây là lĩnh vực người lai máy, và tôi muốn trở thành ‘chuột bạch’ xem khả năng mang khoa học viễn tưởng ra đời thực của chúng ta đến mức nào”, Scott-Morgan nói.

Scott-Morgan muốn khung xương bao lấy phần trên của cơ thể, mang đến “sức mạnh siêu phàm”, vượt khỏi khả năng bình thường của con người. Một chiếc máy tính đọc suy nghĩ sẽ được “cắm” trực tiếp vào não của ông. Trong khi đó, khuôn mặt bị liệt sẽ được thay bằng ảnh đại diện di chuyển theo thời gian thực và công cụ tổng hợp giọng nói.

Khuôn mặt ảo của Scott-Morgan được hiện trong một màn hình gắn trước ngực ông.

“Giống như những cậu bé say mê đồ chơi, tôi nghĩ chuyện này sẽ khá thú vị”, Scott-Morgan viết trên blog của mình.

Sứ mệnh đầy cảm hứng của Scott-Morgan đã trở thành chủ đề cho phim tài liệu Peter: The Human Cyborg dự kiến phát sóng trên kênh Channel 4 tại Anh từ 26/8. Được quay hình trong 2 năm, nhà khoa học sống tại Nam Devon đưa người xem vào một nhiệm vụ cá nhân để tìm ra công nghệ, nhân vật có thể giúp ông trở thành “nửa người nửa máy”.

Với bằng thạc sĩ về trí tuệ nhân tạo và tiến sĩ robot, Scott-Morgan hy vọng sẽ tìm ra cách giúp người mắc MND tiếp tục sống khi họ không thể cử động dù tâm trí luôn tỉnh táo.

“Bạn sẽ thấy sợ hãi khi bệnh tình của anh ta ngày càng chuyển biến xấu”, Francis, bạn đời trong 40 năm qua của Scott-Morgan, chia sẻ. Tuy nhiên, Scott-Morgan cho rằng mình không tệ đi mà sẽ trở thành phiên bản mới, mở đường cho cuộc sống tốt hơn nhờ công nghệ.

Chấp nhận mất giọng nói để thực hiện ước mơ

Scott-Morgan đã thực hiện một số thay đổi trong cơ thể. Năm 2018, ông đã phẫu thuật để tránh phụ thuộc vào người khác trong ăn uống hay vệ sinh.

Điều đó trải qua 3 lần nội soi, 3 ca phẫu thuật riêng biệt với rủi ro cao để đặt ống thức ăn vào dạ dày, một ống thông vào bàng quan và túi hậu môn nối trực tiếp với ruột kết. Mỗi cuộc phẫu thuật đều mang đến rủi ro khiến căn bệnh MND của ông nặng hơn.

“Bạn không thể không ấn tượng với cách ông ta muốn kiểm soát cơ thể. Tôi nghĩ đây là bước đột phá và ông ấy là người tiên phong”, Marie Wright, bác sĩ gây mê cho Scott-Morgan chia sẻ.

Năm ngoái, Scott-Morgan quyết định phẫu thuật cắt dây thanh quản để tách thực quản và khí quản, ngăn nước bọt tràn vào phổi. Tuy nhiên điều đó sẽ khiến ông mất đi giọng nói, đồng nghĩa mất hoàn toàn khả năng giao tiếp với người thân.

Scott-Morgan cho biết ông không tệ đi mà sẽ trở thành phiên bản mới của chính mình.

“Khi gửi email cho những người bị liệt, họ chia sẻ về những gì đã đánh mất, giọng nói là điều tồi tệ và tổn thương nhất. Họ sẽ không thể truyền tải cảm xúc ngay cả khi sử dụng công nghệ chuyển văn bản thành giọng nói”, Tiến sĩ Scott-Morgan chia sẻ.

Đó cũng là điều mà ông sợ nhất và muốn dành nhiều thời gian giải quyết. Trước khi mất giọng nói, ông đã dành hàng giờ ghi âm từng câu chữ với sự giúp đỡ của các nhà khoa học tại công ty Cereproc. Những bản ghi này được tổng hợp để tạo ra giọng nói mới gần giống bản gốc.

Ngoài ra, ảnh đại diện ảo của Scott-Morgan được thiết kế với chuyển động môi trùng khớp lời nói phát ra, mang theo các biểu cảm như cười và ngạc nhiên khi trò chuyện.

Tuy nhiên, chừng đó vẫn chưa đủ với một người lai máy. Để duy trì tính cách, Scott-Morgan đã nhờ sự giúp đỡ của Lama Nachman, Giám đốc Điện toán Dự đoán (Anticipatory Computing) tại Intel Labs, người từng tham gia tái tạo giọng nói cho Stephen Hawking.

Trong nhiều tháng, cả 2 đã phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) cho phiên bản người lai máy của Scott-Morgan. Thay vì trả lời các câu hỏi bằng cách nhập từng chữ cái, AI sẽ dựa vào chuyển động mắt của Scott-Morgan và hệ thống tiên đoán từ để tạo ra câu trả lời, sau đó tự nói bằng cách sử dụng các cụm từ đã học từ ông.

Tuy nhiên, vấn đề là làm sao để ngăn AI tự kiểm soát chúng.

“Có một vấn đề là Scott-Morgan phải luôn lựa chọn câu từ mà AI đề xuất thay vì tự đưa ra lời nói của riêng mình. Về mặt đạo đức, bạn phải quan tâm đến nó”, bà Nachman cho biết nhóm nghiên cứu tại Intel đang tìm cách giúp Scott-Morgan “dạy” AI bằng cách gắn cờ khi cụm từ gợi ý không nằm trong suy nghĩ của ông.

Theo thời gian, AI sẽ thông minh hơn, tính cách của nó với vị tiến sĩ sẽ hợp lại cùng nhau.

Hiện tại, việc kết nối hệ thống lời nói của con người với một cỗ máy đọc tư duy vẫn nằm ngoài khả năng. Tuy nhiên, bà Nachman không loại trừ việc nó sẽ thành công trong tương lai.

Một số công nghệ để biến người lai máy thành hiện thực, như bộ khung xương, cũng chưa thực sự sẵn sàng. Hiện tại, Scott-Morgan phải đặt ảnh đại diện của mình lên một màn hình gắn ở ngực thay vì che toàn bộ khuôn mặt.

Tuy nhiên, các nhà khoa học hy vọng một ngày nào đó, Scott-Morgan sẽ tồn tại hoàn toàn bên ngoài cơ thể của mình với tính cách, đặc điểm và kiến thức được tải về một chiếc máy.

“Người lai máy” Scott-Morgan và bạn đời Francis. Ảnh: Cardiff Productions.

“Hãy làm điều gì đó khác biệt”

Điều đáng nói ở Scott-Morgan không chỉ đến từ sự lạc quan, dũng cảm mà còn là khả năng tìm câu trả lời cho những vấn đề làm bối rối các bộ óc thông minh nhất.

“Công khai là người đồng tính từ những năm 1970 đã dạy tôi biết suy nghĩ cho bản thân. Tôi đã quá quen với việc không có cảm giác rằng mình phải là người phù hợp, bởi thế giới đã cho tôi thấy bạn thực sự không phù hợp. Sau 40 năm phá bỏ giới hạn, tôi vẫn nói rằng đừng làm mọi thứ theo cách truyền thống, hãy làm điều gì đó khác biệt”, Scott-Morgan chia sẻ.

Scott-Morgan hoàn toàn tin tưởng rằng công nghệ có thể thay đổi cuộc sống. Ông đang cùng bạn đời Francis vận động cho Quyền Phát triển mạnh mẽ (Right to Thrive), chiến dịch kêu gọi cho phép người mắc MND quyền tiếp cận bình đẳng với các công nghệ tiên tiến giúp họ tiếp tục cuộc sống.

Trong những năm tới, các công nghệ tiên tiến được phát triển cho Scott-Morgan sẽ được chia sẻ rộng rãi cho mọi người, đồng thời giúp cải thiện các nghiên cứu liên quan trong nhiều thập kỷ tới.

Tuy nhiên, hành trình trước mắt của Scott-Morgan còn rất dài.

“Trang bị nhiều AI khiến tôi trở thành người lai máy hoàn chỉnh hơn. Tôi không bao giờ ngừng làm con người, nhưng tôi sẽ thay đổi định nghĩa của con người. Đó là quãng thời gian sống thú vị”, Scott-Morgan chia sẻ.