Tìm ‘chỗ đứng’ cho ca khúc thiếu nhi

emTrân trọng cảm ơn ông07:57 13/06/2023

Ca khúc viết cho lứa tuổi thiếu nhi chưa bao giờ thiếu, thậm chí còn rất nhiều. Nhưng chưa có nhiều tác phẩm hay.

Nhiều đơn vị tổ chức chương trình thường chọn các bài hát cũ để ‘an toàn’ – đó là trải lòng của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung khi trao đổi với PV Báo Đại Đoàn Kết.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung.

PV: Thưa nhạc sĩ, tuy có nhiều ca khúc viết về thiếu nhi nhưng rất ít ca khúc để lại ấn trượng. Những ca khúc được các em lựa chọn là những ca khúc được hát đi và hát lại, có từ rất lâu. Ông nhìn nhận vấn đề này như nào?

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung: Trước đây đài truyền hình và các đài phát thanh, các trung tâm văn hóa luôn có những kênh ưu tiên cho âm nhạc thiếu nhi vào những khung giờ vàng để có thể phổ biến những bài hát thiếu nhi mới hoặc phát đi phát lại những bài hát thiếu nhi vừa phát hành để lan tỏa các ca khúc thiếu nhi. Bên cạnh đó, các trung tâm văn hóa, sân khấu thiếu nhi cũng được tổ chức thường xuyên. Vì vậy những bài hát thiếu nhi ngày xưa rất dễ có điều kiện để tiếp cận với các em. Các nhạc sĩ khi viết ra một bài hát cũng dễ dàng lan tỏa bài hát đó.

Tuy nhiên hiện nay các đài truyền hình, đài phát thanh có rất ít chương trình dành cho thiếu nhi đúng với khung giờ vàng, đúng khung giờ các em đi học về và sau khi ăn tối. Như vậy, một trong những nền tảng quan trọng nhất để phổ biến nhạc thiếu nhi đã không còn. Cùng với đó, các sân khấu ca nhạc, trung tâm văn hóa thiếu nhi cũng rất ít chương trình định kỳ thường xuyên phổ biến các ca khúc mới.

Có rất nhiều nguồn âm nhạc thiếu nhi nhưng họ không tìm tòi, khai thác vì không có chi phí bởi một bài hát từ văn bản để có thể lên được đến sân khấu là rất tốn kém. Trong khi những ca khúc cũ đã có sẵn và an toàn. Có nghĩa chúng ta đang thiếu rất nhiều khâu để phổ biến một ca khúc thiếu nhi. Theo tôi, chúng ta bị lười trong việc khai thác âm nhạc thiếu nhi mới. Nhất là khi hiện nay nguồn ngân sách để phổ biến âm nhạc thiếu nhi còn hạn hẹp.

Video đang HOT

Một tiết mục tại Liên hoan ca múa nhạc thiếu nhi hè TPHCM của Nhà Thiếu nhi quận 8.

Ở góc nhìn khác, phải chăng nhạc sĩ hiện nay khó tạo ra được những giai điệu trẻ trung, nội dung lại xa rời với lứa tuổi thiếu nhi nên không có được sự hấp dẫn đối với các em?

- Đôi khi những nhạc sĩ viết nhạc thiếu nhi với tư duy “cũ”. Ngày nay, thiếu nhi được tiếp xúc với các nền tảng mạng xã hội và âm nhạc quốc tế nên các em có tiêu chuẩn khác, gu thẩm mỹ khác, hứng thú với giai điệu và tiết tấu vui tươi… Người viết nhạc thiếu nhi thường là những người đã lớn tuổi thì tư duy giữa 2 thế hệ khác nhau cho nên đó cũng là một phần lý do. Đôi khi cũng có nhiều cuộc vận động sáng tác âm nhạc thiếu nhi nhưng chủ đề bị khô, không hấp dẫn.

Là nhạc sĩ gắn bó và sáng tác nhạc thiếu nhi, vậy theo ông để chinh phục các em thiếu nhi thì nhạc sĩ khi sáng tác cần chú ý điều gì?

- Theo tôi khi sáng tác nhạc thiếu nhi thì yếu tố đầu tiên là phải có con. Đây là trên quan điểm riêng của tôi. Nếu như mình chưa có con, chưa từng nhìn thấy một đứa nhỏ được chào đời hoặc chưa cảm nhận được niềm hạnh phúc khi có con… thì sẽ rất khó viết nhạc thiếu nhi. Mà khi viết một bài hát thì phải nhìn thế giới qua đôi mắt trẻ nhưng nội dung bài hát lại là trái tim của người lớn muốn dành những điều tốt đẹp cho trẻ… như vậy mới có thể tác động đến một đứa trẻ.

Nếu các em nhỏ nghe một bài hát mà góc nhìn không giống với cách nhìn của các em nhìn thế giới hoặc lời bài hát không giống khi nói chuyện với bạn bè, giai điệu không tiết tấu, không hứng thú thì trẻ sẽ không thể cảm nhận được nội dung bài hát.

Khi có con chứng kiến nó lớn lên mỗi ngày, tôi muốn gieo cho con những hạt giống về tình yêu thương. Những hạt giống đó sẽ tự nảy mầm thành những cảm xúc yêu thương… lúc đó tôi sẽ viết một bài hát thiếu nhi nói về sự ấm áp của mẹ dành cho con.

Bên cạnh sự nỗ lực của các nhạc sĩ thì theo ông, các đơn vị chức năng cần làm gì để thúc đẩy phát triển âm nhạc thiếu nhi?

- Đừng bao giờ bắt nhạc sĩ phải làm công việc của một nhà sản xuất hay nhà đầu tư. Để lan tỏa ca khúc thiếu nhi đến với các em nhỏ cần có sự chung tay, sự chỉn chu, cần có lộ trình dài. Bây giờ chúng ta đang xem nhẹ tầm quan trọng của âm nhạc thiếu nhi. Ba mẹ cũng đang xem nhẹ vì thế mới vô tư cho các con nghe những bài hát người lớn. Chúng ta đang thiếu một kho nhạc thiếu nhi chuẩn, được đầu tư bài bản, hấp dẫn…

Trân trọng cảm ơn ông!

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung được biết đến với nhiều bài hát cho thiếu nhi, trong đó có “Nhật ký của mẹ”, “Gia đình nhỏ – hạnh phúc to”, “Mẹ ơi có biết”, “Chơi cả mùa hè”, “Cám ơn chú bộ đội”. Ca khúc “Nhật ký của mẹ” là bài hát thiếu nhi tiêu biểu nhất của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, không chỉ giữ kỷ lục về tác quyền với bản ghi âm do ca sĩ Hiền Thục thể hiện, ca khúc còn được Giải thưởng văn học nghệ thuật TPHCM 2013-2018.

Phạm Sỹ (thực hiện)

Thiếu vắng ca khúc hay cho thiếu nhi

Đi theo xu thế thời đại, đời sống âm nhạc ngày càng phong phú, đa dạng, tuy nhiên mảng sáng tác cho thiếu nhi lại đang thiếu hụt cả về số lượng lẫn chất lượng.

Đâu là nguyên nhân của sự thiếu vắng này?

Nhiều "vật cản"

Là người có hơn 300 ca khúc viết về thiếu nhi, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung phân tích, ngày xưa có rất nhiều chương trình ca múa nhạc thiếu nhi trên khắp cả nước, hoạt động âm nhạc thiếu nhi trên các sân khấu tại các địa phương rất mạnh, ngay cả khung "giờ vàng" trên các kênh truyền hình đều dành ưu tiên phát nhạc thiếu nhi. Rồi những loa phóng thanh khu phố, các trường học luôn phát nhạc thiếu nhi, đặc biệt, các nhạc sĩ viết nhạc thiếu nhi luôn nhận được sự ủng hộ, sự trân trọng của cơ quan chức năng cũng như khán giả. Với nguồn lực, sự quan tâm mạnh mẽ, kênh phát hành rộng khắp và ưu tiên như vậy thì những bài thiếu nhi được lan tỏa và trở nên quen thuộc đối với các em là điều đương nhiên.

"Dưới góc nhìn của nhạc sĩ chưa viết nhạc thiếu nhi, tôi sẽ phải đặt ra câu hỏi viết nhạc thiếu nhi để làm gì khi không có đơn vị sẵn lòng đầu tư khai thác, không có sân khấu biểu diễn định kỳ, không có sự hỗ trợ phổ biến trên các kênh truyền hình, không có kinh phí để dàn dựng, quay hình, sản xuất MV thiếu nhi... Rồi còn vô số những câu hỏi khác, như: Sự ủng hộ, động viên hay giải thưởng gì ghi nhận và trân trọng những đóng góp của mình cho nền âm nhạc thiếu nhi hay không; tôi có kiếm được tiền để lo cho cuộc sống riêng để tái đầu tư và tiếp tục sản xuất nhạc thiếu nhi mới hay không... Tất cả những điều đó là "vật cản" cho nhạc sĩ viết nhạc thiếu nhi. Còn tôi bây giờ viết nhạc thiếu nhi và có khả năng tự sản xuất nhạc thiếu nhi vì tôi may mắn thành danh từ những bài hát nhạc trẻ, có được nguồn thu nhập ổn định để lo được cho gia đình và tôi mong muốn dành được điều tốt đẹp cho chính các con tôi cũng như các bé thế hệ này", nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung bộc bạch.

Đồng quan điểm đó, tác giả ca khúc "Ngày đầu tiên đi học", nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện cho rằng, ngày xưa các nhạc sĩ rất được động viên, khuyến khích sáng tác cho thiếu nhi. "Chúng tôi sáng tác bài hát nào đó thì có truyền hình, phát thanh dàn dựng và cho phát sóng ngay. Ngày đó có chương trình "Những bông hoa nhỏ" được chiếu trên "giờ vàng", còn hiện nay chương trình cho thiếu nhi trên cả phát thanh lẫn truyền hình đều bị hạn chế rất nhiều", nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện chia sẻ. Còn tác giả ca khúc "Trái đất này là của chúng mình", nhạc sĩ Trương Quang Lục nói rằng, thời buổi kinh tế thị trường nên các nhạc sĩ trẻ thường sáng tác những ca khúc người lớn để dễ được thu thanh/thu hình giới thiệu cũng như kiếm được tiền. "Để thu thanh, thu hình một ca khúc rất tốn kém, trong khi nơi phát sóng hạn chế thì khó lòng thu hút nhạc sĩ trẻ sáng tác được", nhạc sĩ Trương Quang Lục diễn giải.

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung - nhạc sĩ trẻ có nhiều sáng tác về thiếu nhi, đang giao lưu với các em nhỏ.

Nên có tiểu ban sáng tác cho thiếu nhi

Trong khi chờ những tác động, hỗ trợ từ bên ngoài thì chính bản thân nhạc sĩ phải có những tìm tòi, sáng tạo trong khai thác về đề tài thiếu nhi. Là người có hơn nửa thế kỷ giảng dạy, nghiên cứu, sáng tác âm nhạc thiếu nhi, nhạc sĩ Hoàng Giai (nguyên Trưởng khoa Thiếu nhi Trường Đoàn Trung ương, nay là Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam) cho rằng, sáng tác cho thiếu nhi là công việc không dễ, người viết phải đặt mình vào tâm thế, suy nghĩ, tâm hồn của trẻ em, hơn nữa trẻ em hôm nay lại năng động hơn ngày xưa rất nhiều.

"Các tác giả phải đi sâu, đi sát vào đời sống các em thông qua việc giao lưu, tiếp xúc, trò chuyện để hiểu được nhu cầu, suy nghĩ của các em rồi mới bắt tay vào sáng tác. Để có ca khúc hay cho thiếu nhi, thiết nghĩ về phía Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Hội Âm nhạc Hà Nội và các hội văn học nghệ thuật ở các địa phương cần thành lập tiểu ban sáng tác cho thiếu nhi. Các tiểu ban này sẽ là nơi trao đổi, trau dồi kiến thức, kinh nghiệm sáng tác về âm nhạc thiếu nhi cũng như thường xuyên tạo ra những cuộc kết nối thực tế sáng tác ở các trường học, các trung tâm văn hóa...", nhạc sĩ Hoàng Giai nhấn mạnh.

Là tác giả trẻ vừa giành giải A giải thưởng âm nhạc của Hội Nhạc sĩ Việt Nam với ca khúc thiếu nhi "Chúng em yêu Bác Hồ Chí Minh", Thiếu tá, nhạc sĩ Tạ Duy Tuấn (Nhà hát Ca múa nhạc quân đội) phân tích, hiện nay vẫn có những nhạc sĩ sáng tác cho thiếu nhi, mặc dù không nhiều, nhất là vừa qua nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, Hội đồng Đội Trung ương, Trung ương Đoàn phát động cuộc thi sáng tác ca khúc thiếu nhi và trong thời gian rất ngắn đã nhận được trên 500 bài hát của gần 400 tác giả.

"Vấn đề ở chỗ là âm nhạc thiếu nhi không còn hấp dẫn với các em, bởi các em được tiếp xúc với không gian mạng cũng như tiếp xúc với quá nhiều công nghệ hiện đại khác từ quá sớm. Cũng một phần do định hướng và môi trường của gia đình hướng cho các em nghe thể loại nào ngay từ bé. Có thể thấy so với các ca khúc của người lớn thì các ca khúc thiếu nhi có sự lan tỏa chậm và ít người biết đến hơn, trừ những tác phẩm thực sự có chất lượng nhưng số này không nhiều", Thiếu tá, nhạc sĩ Tạ Duy Tuấn chia sẻ.

GiGi Hương Giang tung ca khúc sáng tác khi chia tay, sẵn sàng chúc phúc cho 'người cũ Tối 8/6, GiGi Hương Giang đã tung ra MV trở lại mang tên 'Thương anh hơn tình yêu'. Đây là ca khúc do chính nữ ca sĩ sáng tác và đánh dấu màn tái xuất sau gần 1 năm kể từ album đầu tay 'Du hành vào tâm trí'. MV "Thương anh hơn tình yêu" được GiGi Hương Giang và ekip thực hiện...