TikTok – vũ khí mới trong chạy đua tranh cử tổng thống Mỹ

TikTok được coi là mạng xã hội ngớ ngẩn nhất thế giới, nhưng ngày càng giống công cụ chính trị đầy uy lực trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng.

Kể từ khi được phát hành ở Trung Quốc năm 2016, ứng dụng stream video đã ngày càng phổ biến nhờ các trào lưu, nội dung lạ lùng thu hút sự chú ý của hàng trăm triệu người dùng.

Với 800 triệu người dùng thường xuyên, trong đó 45 triệu người ở Mỹ, ứng dụng của tập đoàn Trung Quốc Bytedance đang dần trở thành một công cụ rất mạnh, có thể được tận dụng triệt để cho cuộc bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra vào cuối năm nay.

Với lượng lớn người dùng trẻ bắt đầu tận dụng nền tảng này cho mục đích chính trị, liệu TikTok trong năm 2020 có thể gây ảnh hưởng như Facebook và Twitter hồi năm 2016 hay không? Đã có một số dấu hiệu cho thấy điều này sẽ xảy ra.

Mary Jo Laupp, một người dùng Tiktok, được cho là đã dẫn đầu nỗ lực trên mạng xã hội nhằm “phá hoại” cuộc mít tinh của Tổng thống Donald Trump hôm 20/6 tại thành phố Tulsa, bang Oklahoma, Mỹ.

Laupp đăng video kêu gọi mọi người đăng ký tham dự sự kiện nhưng không đến. Lời kêu gọi thu hút sự ủng hộ rộng rãi, với hơn 700.000 lượt thích video, cùng sự hưởng ứng của nhiều fan K-pop.

Sự kiện ở Tulsa là cuộc vận động tranh cử đầu tiên sau ba tháng của Trump. Ban tổ chức ban đầu cho biết “có hơn một triệu người đã đăng ký tham dự”. Tuy nhiên, trung tâm BOK với 19.000 chỗ ngồi vẫn còn rất nhiều ghế trống tối hôm đó. Sở Cứu hỏa Tulsa cho biết chỉ khoảng 6.200 người có mặt tại cuộc mít tinh.

Tim Murtaugh, phát ngôn viên chiến dịch tranh cử của Trump, cho hay, họ đã loại bỏ hàng chục nghìn số điện thoại không có thật khi tính toán số người có khả năng tới dự. Ban tổ chức đổ lỗi cho truyền thông kích động cử tri không tham gia mít tinh và gây rối bên ngoài trung tâm BOK.

TikTok có thể gặp nhiều trở ngại trong thời gian tới. Ảnh: AFP.

Dù vẫn còn nhiều câu hỏi về ảnh hưởng thực sự của hành động trên, rõ ràng, nhiều người dùng TikTok không chỉ sử dụng nền tảng này để mau qua thời gian mà còn nhằm huy động lực lượng vì mục đích chính trị.

Sophia Ignatidou, nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế Hoàng gia có trụ sở tại Anh, cho rằng cuộc vận động ở Tulsa có thể trở thành yếu tố thay đổi cách nhìn nhận và tận dụng TikTok. “Tôi chưa từng chú ý đến nó, nhưng sự việc này buộc tôi thay đổi. Trước đây, nó chưa bao giờ được coi là nền tảng đủ sức ảnh hưởng tới các chiến dịch chính trị hoặc kết quả bầu cử”, bà cho hay.

Rob Grey, người dùng TikTok với hơn 114.000 người theo dõi và hơn 1,2 triệu lượt like video, đã chứng kiến sự biến đổi từ một nền tảng chỉ toàn “video ngốc nghếch gây sốt” thành nơi mọi người “có thể chia sẻ thông tin về những sự kiện hiện tại và quan điểm của riêng họ”.

“Tôi nghĩ cộng đồng đã phản ứng rất nhanh với những gì xảy ra trong năm nay. Những người làm nội dung đang nhận ra sức ảnh hưởng của ứng dụng này nhờ số lượng khán giả tiềm tàng khổng lồ”, Grey nói.

Nhiều người đã biến các tính năng thường thấy của TikTok thành công cụ thể hiện quan điểm chính trị. Diễn viên hài Mỹ Sarah Cooper dùng TikTok để làm những video chỉ trích Tổng thống Trump và thu hút lượng lớn người theo dõi. Evan Berger, tài khoản có 1,8 triệu người theo dõi, đã tạo ra loạt video châm biếm nhằm thể hiện ông chủ Nhà Trắng không đủ trình độ lãnh đạo nước Mỹ.

Dù phần lớn người dùng TikTok vẫn chỉ dùng nó để giải trí, một nhóm không nhỏ đang sử dụng nó để thu hút sự chú ý tới những vấn đề chính trị. Sharon Kann, Giám đốc nghiên cứu ở tổ chức Media Matters for America, cho rằng, điều này là ví dụ thể hiện rằng mạng lưới người dùng trên mạng xã hội có thể cản trở những mô hình truyền thông chính trị truyền thống ở Mỹ.

Từ khi được phát hành tại Mỹ hồi năm 2018, TikTok đã có khoảng 45 triệu người dùng thường xuyên mỗi tháng, mang tới nhiều không gian để tuyên truyền ý tưởng. Có nhiều lo ngại cho rằng TikTok sẽ không chỉ có những video châm biếm và nhại chính trị gia, mà còn trở thành nền tảng diễn ra những cuộc tranh luận chính trị và phát đi thông điệp của các đảng phái.

“Bản chất gây sốt và tạo xu hướng trên TikTok là thử thách với các cuộc bầu cử. Loại bỏ thông tin giả mạo không có nghĩa là nó sẽ biến mất khỏi nền tảng. Chúng ta đã chứng kiến những video sai lầm hoặc thiếu chính xác về Covid-19 trên TikTok. Nhưng ngay cả khi nó bị xóa, vẫn có quá nhiều người sao chép hoặc phản ứng với nội dung nguyên gốc”, Kann nói.

Kể từ khi Covid-19 bùng phát tại Mỹ, nhóm của Kann đã phát hiện nhiều bằng chứng cho thấy tin giả về dịch bệnh được lan truyền qua TikTok. Thuật toán đề xuất của ứng dụng này khiến người dùng sẽ thấy hàng loạt video có nội dung tương đồng.

Hệ thống của TikTok tính tới hàng loạt yếu tố của người dùng và cách họ tương tác với các video. Dù người dùng có thể không thấy nhiều video liên tiếp từ một tài khoản, họ sẽ được đề xuất video được nhiều người có chung sở thích đánh giá cao. Điều này có nghĩa là lượng người xem một video nhất định có thể nhanh chóng tăng lên.

Trump tại sự kiện vận động tranh cử ở Tulsa hôm 19/6. Ảnh: AFP.

Nguy cơ tin giả chính trị lan truyền với tốc độ chóng mặt khiến nhiều quan chức lo lắng. “Còn quá sớm để đánh giá ảnh hưởng của TikTok với phân cực chính trị tại Mỹ hiện nay. Tuy nhiên, tôi biết các báo cáo nội bộ gần đây của Facebook kết luận rằng thuật toán của họ có khả năng gây chia rẽ quan điểm chính trị”, Kann nói.

Một vấn đề khác với các chính trị gia Mỹ là chủ sở hữu của TikTok – Bytedance – đang là startup có giá trị cao nhất thế giới ở mức 100 tỷ USD và đặt trụ sở ở thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc. Nhiều cơ quan chính phủ Mỹ đã được cảnh báo không dùng TikTok vì các nguy cơ đe dọa an ninh quốc gia, trong khi nhiều người lo ngại khả năng nhiều công dân Mỹ đã bị thu thập dữ liệu.

TikTok không bình luận về những nghi ngờ này, nhưng chủ sở hữu Bytedance dường như đã tiến hành nhiều bước đi nhằm giảm bớt lo ngại. Họ đã bổ nhiệm cựu lãnh đạo bộ phận streaming của Disney vào vị trí CEO TikTok, đồng thời tỏ ý sẽ đặt trụ sở toàn cầu ở ngoài Trung Quốc, tách khỏi văn phòng Bytedance ở Bắc Kinh.

Tuy nhiên, những hành động đó có thể là chưa đủ. Khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đang nóng lên và ngày càng nhiều người chú ý tới TikTok, mạng xã hội này có thể gặp nhiều trở ngại trong tương lai gần. “Có thể họ sẽ gặp phản ứng dữ dội vì không phải công ty Mỹ. Nguồn gốc Trung Quốc có thể khiến họ bị kéo vào những cáo buộc nước ngoài can thiệp bầu cử Mỹ, dù các động thái gần đây đều do giới trẻ Mỹ khởi xướng”, Kann nhận xét.