Tiếp tục hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng mở, linh hoạt
Hệ thống giáo dục quốc dân tiếp tục được hoàn thiện qua việc ban hành và triển khai Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân và Khung trình độ quốc gia được thiết kế theo hướng mở.
Ảnh minh họa/internet
Theo dự thảo báo cáo Chính trị Đại hội Đảng bộ Bộ GD&ĐT, nhiệm kỳ 2020-2025, ngoài yếu tố mở, hệ thống giáo dục quốc dân còn được thiết kế theo hướng linh hoạt với cấu trúc 8 bậc, liên thông giữa các cấp học, trình độ và giữa các phương thức giáo dục và đào tạo, nhằm chuẩn hóa hệ thống giáo dục quốc dân và hội nhập quốc tế, góp phần thúc đẩy hợp tác quốc tế về giáo dục và công nhận trình độ người lao động trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng.
Đối với giáo dục mầm non đã đạt chuẩn phổ cập cho trẻ 5 tuổi; chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non ngày càng được nâng lên: đẩy mạnh thực hiện các giải pháp giải quyết vấn đề trường, lớp mầm non ở các khu công nghiệp, khu chế xuất; công tác xã hội hóa giáo dục mầm non được quan tâm chỉ đạo, tỷ lệ cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập tăng theo từng năm học và chiếm tỉ lệ cao so với các cấp học khác.
Chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non ngày càng được nâng lên. Ảnh minh họa/internet
Bên cạnh đó, chất lượng giáo dục phổ thông có nhiều chuyển biến: Nội dung giảng dạy và kiến thức của học sinh phổ thông có toàn diện hơn và tiếp cận với phương pháp học tập mới của các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới;chất lượng giáo dục toàn diện được nâng cao, đặc biệt chất lượng giáo dục văn hóa, đạo đức, kỹ năng sống, pháp luật, ngoại ngữ và tin học.
Kết quả đánh giá PISA và các kỳ thi học sinh giỏi cấp quốc gia, khu vực và quốc tế, thi khoa học kỹ thuật dành cho học sinh phổ thông Việt Nam được đánh giá cao, vượt mức trung bình của các nước khối OECD và luôn thuộc nhóm dẫn đầu về thành tích thi Olympic quốc tế.
Việc đổi mới thi, kiểm tra và đánh giá đối với giáo dục tiểu học, THCS, THT được thực hiện vừa định tính vừa kết hợp định lượng hóa. Việc đổi mới thi, xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh vào các cơ sở giáo dục đại học được triển khai theo hướng đánh giá năng lực, kết hợp kết quả quá trình với kết quả cuối năm học, giảm áp lực và tốn kém cho xã hội; khắc phục tình trạng học lệch, học tủ ở phổ thông.
Công tác phân luồng học sinh sau trung học cơ sở có chuyển biến tích cực .Bộ đã ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Chương trình mới mang tính mở, có thời lượng dành cho nội dung giáo dục địa phương, giao quyền chủ động cho các nhà trường xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục phù hợp với điều kiện thực tiễn.
Chất lượng giáo dục phổ thông có nhiều chuyển biến. Ảnh minh họa/internet
Video đang HOT
Đổi mới quản trị giáo dục đại học, từng bước gắn kết với nhu cầu lao động của địa phương, với các doanh nghiệp, các đơn vị sử dụng lao động, hỗ trợ khởi nghiệp đối với sinh viên. Chất lượng giáo dục đại học từng bước được nâng cao.
Các trường đại học đã công bố chuẩn đầu ra cho từng ngành học và chuyên ngành đào tạo; chủ động đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy theo hướng tiếp cận năng lực, tăng cường kỹ năng ứng dụng và thực hành; phát triển các kỹ năng mềm, hoạt động ngoại khóa giúp sinh viên phát triển năng lực và tính sáng tạo, chủ động hội nhập.
Một số cơ sở đào tạo đại học phát triển nhiều chương trình theo hướng tiếp cận chuẩn quốc tế. Tự chủ đại học đã có những chuyển biến tích cực; công tác đảm bảo chất lượng đào tạo được chú trọng, năng lực tự chủ và trách nhiệm giải trình với xã hội của các trường được nâng lên:
Các trường được giao quyền toàn diện hơn trong hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, tổ chức và tài chính; chủ động, linh hoạt hơn về tổ chức bộ máy, tuyển dụng nhân sự và thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, từng bước chủ động đổi mới cơ chế để hoạt động ngày càng hiệu quả.
Tự chủ đại học đã có những chuyển biến tích cực. Ảnh minh họa/internet
Công tác bảo đảm chất lượng và kiểm định chất lượng đào tạo được chú trọng hơn; triển khai tích cực theo hướng tiếp cận với khu vực và quốc tế. Đến nay đã thành lập 5 trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục độc lập. Kết quả kiểm định chất lượng được công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ GDĐT.
Năm 2020, Việt Nam có 4 trường đại học trong danh sách 1000 trường tốt nhất thế giới ; có 8 trường đại học trong danh sách 500 trường hàng đầu Châu Átheo bảng QS University Rankings, 8 trường đại học được URAP xếp hạng, 21 cơ sở nghiên cứu/trường đại học được SCImago xếp hạng. Ngoài ra, 3 trường đại học đã được chứng nhận 3, 4 sao theo QS-Stars.
Công tác bảo đảm chất lượng và kiểm định chất lượng đào tạo được chú trọng hơn. Ảnh minh họa/internet
Công tác nghiên cứu khoa học được tăng cường: Số lượng công bố các công trình khoa học, đặc biệt là công bố quốc tế tăng mạnh; chỉ số công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín tăng nhanh, chỉ số đổi mới sáng tạo quốc gia thăng hạng; số lượng các bằng độc quyền và giải pháp hữu ích cũng tăng đáng kể; một số trường đã chủ động kết hợp với các doanh nghiệp giải quyết nhiều vấn đề thực tiễn, huy động các nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước, nhất là khu vực kinh tế tư nhân để phát triển khoa học và công nghệ.
Giáo dục thường xuyên, giáo dục dân tộc, công tác xóa mù chữ có bước chuyển biến đáng kể: Công tác khuyến học, khuyến tài thực hiện tốt, mạng lưới Hội khuyến học đã được thành lập từ Trung ương và đến hầu hết các đơn vị cấp xã trong cả nước;việc phát triển các tổ chức Hội và hội viên ở cộng đồng dân cư và các đơn vị hành chính, sự nghiệp, doanh nghiệp, xứ đạo, nhà chùa tăng nhanh; phong trào xây dựng các mô hình học tập cộng đồng phát triển mạnh, tác động tích cực đến việc xây dựng xã hội học tập, tạo điều kiện cho mọi người được học tập suốt đời.
Về cơ bản đạt được mục tiêu xóa mù chữ; hàng năm, có khoảng 18 triệu lượt người tham gia các lớp chuyên đề bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng trong các trung tâm học tập cộng đồng nhằm duy trì, củng cố kết quả xóa mù chữ;
Về cơ bản đạt được mục tiêu xóa mù chữ. Ảnh minh họa/internet
Mạng lưới, quy mô các trung tâm ngoại ngữ, tin học được mở rộng. Cơ hội tiếp cận giáo dục của học sinh dân tộc thiểu số ngày càng được mở rộng: Mạng lưới trường lớp ở vùng dân tộc thiểu số được củng cố, phát triển từ mầm non, phổ thông đến đại học, không còn xã trắng về giáo dục mầm non; tỷ lệ huy động học sinh dân tộc thiểu số đi học đã được nâng lên ; trẻ em ở các vùng đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc, vùng núi cao và hải đảo từng bước đã được tiếp cận và được hưởng dịch vụ chăm sóc, giáo dục.
Những rào cản ngăn thế hệ trẻ Việt Nam học tập
Bạo lực học đường, chi phí học tập, việc học thêm, áp lực thể hiện hay khoảng trống kỹ năng là những rào cản với giáo dục được các bạn trẻ chỉ ra.
Báo cáo nghiên cứu thế hệ trẻ Việt Nam được Hội đồng Anh công bố tháng 8 cho thấy quan điểm của người trẻ ở nhiều khía cạnh, trong đó có giáo dục. Qua khảo sát 1.200 người Việt từ 16 đến 30 tuổi đến từ các vùng địa lý và tầng lớp xã hội khác nhau, đa số lạc quan về hệ thống giáo dục quốc dân. 77% đồng ý chất lượng giáo dục Việt Nam đang cải thiện và 76% cảm thấy Chính phủ có các chính sách giáo dục tốt. Tuy nhiên, người trẻ Việt cũng chỉ ra nhiều rào cản với giáo dục.
Học sinh trong kỳ thi tốt nghiệp THPT 2020 tại TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần.
Thứ nhất là bạo lực học đường đang gia tăng dù hệ thống giám sát của nhà trường và sử dụng mạng xã hội ngày càng phát triển. Trong đó phổ biến là bạo hành cảm xúc và tinh thần trong trường học, gồm bắt nạt, nhạo báng, mắng mỏ. Điều này thống nhất với số liệu từ OECD năm 2019 cho thấy 27% học sinh Việt Nam cho biết đã bị bắt nạt ít nhất vài lần một tháng.
Một nam sinh ở An Giang (nhóm 16-19 tuổi) nói trong nhóm thảo luận chung: "Bây giờ có hình thức bạo hành mới, chính là chê bai ngoại hình. Kiểu này thậm chí còn gây đau đớn hơn cả bạo hành thể xác".
Những người đã trở thành phụ huynh cũng chia sẻ trong cuộc phỏng vấn sâu với nhóm nghiên cứu về lo ngại liên quan đến sự an toàn của con cái, đặc biệt lo lắng con có thể bị bạo hành thể xác ở trường. Các cuộc thảo luận nhóm cũng đề cập bạo hành thể xác trong trường học, nhất là giữa học sinh và coi đó có thể là yếu tố dẫn đến việc bỏ học giữa chừng.
Học phí, cả cho học chính khóa và học thêm, cũng là một trong những rào cản ngăn người trẻ học tập. Đồng nhất với kết quả nghiên cứu của Anh (2009) và OECD (2017), những người tham gia phỏng vấn sâu thuộc nhóm thu nhập thấp và thảo luận nhóm chia sẻ nếu gia đình gặp khó khăn tài chính, hệ quả thường là bỏ học giữa chừng.
Một học sinh chia sẻ "kết quả học tập của em đạt loại giỏi nhưng em cảm thấy gia đình không thể lo cho em đi học được nữa, nên em chọn nghỉ học, và cha mẹ cũng không phản đối". Điều này không hiếm, đặc biệt ở nông thôn. Gia đình có hoàn cảnh khó khăn có thể chỉ cần con học vừa đủ để kiếm được việc và kiếm tiền hỗ trợ gia đình.
Tài chính ổn định là mong muốn của nhiều người Việt trẻ. Vì vậy, nhiều học sinh, sinh viên không muốn học lên cao mà muốn đi kiếm tiền ngay. Một sinh viên đại học ở ven đô Hà Nội trong nhóm thảo luận cho biết đã bỏ học ngay khi kiếm được việc làm bán thời gian.
Rào cản khác được các bạn trẻ nhắc tới là việc học thêm. Theo khảo sát đại diện toàn quốc, khoảng 68% người trả lời cảm thấy cần học thêm để có thể học tốt ở Việt Nam. Khi được hỏi trong thảo luận nhóm, đa số cho biết cảm thấy áp lực trước việc phải đi học thêm hoặc học gia sư ngoài giờ chính khóa. Áp lực này đến từ bạn bè hoặc giáo viên, những người có thể ép họ học thêm nhiều giờ sau chính khóa để biết nội dung mà nếu không học thêm thì sẽ không biết.
"Học thêm là cần thiết vì giờ học trên lớp ngắn lắm. Hơn nữa, giáo viên thường hay cho bọn em mẹo để làm bài tập về nhà. Nhiều người cũng học thêm vì không muốn bị giáo viên trù", một người đến từ An Giang, nhóm tuổi 20-24 cho hay. Nhiều người khác cũng đồng tình với ý kiến này, cho rằng giáo viên đôi lúc không giảng hết trên lớp để ưu tiên cho những học sinh học lớp học thêm của họ.
Ngoài ra, nhiều người đi học thêm các kỹ năng ít được học trong trường như tin học, ngoại ngữ, kỹ năng đàm phán. Một thanh niên ở TP HCM cũng chỉ ra thực trạng việc dạy thêm, học thêm tiếp diễn dù luật cấm bởi giáo viên, đặc biệt ở trường công, vẫn cần kiếm thêm tiền vì lương chính của các thầy cô rất thấp.
Tỷ lệ theo vùng miền và trình độ học vấn đồng ý với phát ngôn bạn cần học thêm để học tốt ở Việt Nam (n là số người tham gia trả lời). Biểu đồ: Báo cáo nghiên cứu thế hệ trẻ Việt Nam.
Nghiên cứu cũng chỉ ra một rào cản nữa là áp lực phải học giỏi từ gia đình. 38% người tham gia khảo sát cho biết cảm thấy áp lực khi phải học theo lựa chọn của gia đình. Những người trẻ trong các nhóm thảo luận tập trung cho rằng bố mẹ và các nhà tuyển dụng thường ưu tiên kết quả thi. Điều này dẫn đến một số tệ nạn như sửa điểm thi, làm bằng giả và cũng dẫn đến việc phải học thêm như đã nói ở trên.
Khoảng trống kỹ năng cũng là lo ngại của người trẻ Việt Nam. Một nam sinh độ tuổi 16-19 cho biết "kỹ năng và kiến thức chúng em học ở trường chỉ đáp ứng khoảng 30% kỹ năng cần cho công việc tương lai".
Những người tham gia khảo sát chỉ ra tính phi ứng dụng của chương trình học Việt Nam cho những nhóm cá nhân đặc thù chính là một trong những nguyên nhân chính cho tỷ lệ bỏ học. Thực tế, một số ít cá nhân chủ động bỏ học vì không chắc liệu học hành có giúp họ kiếm được việc trong tương lai hay không. Một số khác tin thị trường lao động không còn trọng bằng cấp như trước đây, họ chọn bỏ học chính quy, đăng ký đào tạo nghề và đi làm.
Báo cáo nghiên cứu cho rằng giáo dục chính quy dường như không cung cấp được bộ kỹ năng đầy đủ cần thiết cho khả năng được tuyển dụng vào thế kỷ 21, ví dụ giao tiếp, sáng tạo, tư duy phản biện và một số kỹ năng mềm khác. Người tham gia khảo sát cũng cho biết thường không nhận được tư vấn về nghề nghiệp hoặc thiếu kiến thức về thị trường lao động.
Cũng theo báo cáo được Hội đồng Anh, với những người ở vùng nông thôn, thuộc cộng đồng dân tộc thiểu số hoặc có khuyết tật thể chất, khoảng cách và cách đến trường cũng là rào cản, khiến việc học tập thêm khó khăn.
Nghiên cứu thế hệ trẻ (Next Generation) là dự án nghiên cứu toàn cầu của Hội đồng Anh, được khởi xướng tại các quốc gia đang trong giai đoạn có những thay đổi đáng kể. Mục tiêu của chương trình là đảm bảo tiếng nói của giới trẻ được lắng nghe và lợi ích của họ được thể hiện phù hợp trong các quyết định mang tính ảnh hưởng lâu dài tới cuộc sống của họ.
Dự án nghiên cứu lần này nhằm lắng nghe quan điểm của giới trẻ về giáo dục, việc làm và lối sống hiện tại cũng như để hiểu được những hy vọng và lo lắng của họ về đất nước. Nghiên cứu cũng tìm hiểu về mức độ tương tác quốc tế của giới trẻ, quan điểm và suy nghĩ của họ về một thế giới rộng lớn cùng với những giá trị và niềm tin ảnh hưởng tới họ trong cuộc sống
Chương trình đào tạo cần chuẩn để hội nhập Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến của các trường đại học (ĐH), các chuyên gia để xây dựng chuẩn chương trình đào tạo ĐH, thạc sĩ, tiến sĩ. Đây cũng là bước đi đầu tiên trong việc triển khai Khung trình độ quốc gia đã được Chính phủ ban hành năm 2016. Việc xây dựng chuẩn chương trình đào tạo là cần thiết...