Thực hư đông trùng hạ thảo “made in Việt Nam”
Dựa vào đặc điểm địa hình, khí hậu giúp đông trùng hạ thảo (ĐTHT) sinh sôi, phát triển, nhiều quốc gia thuộc khu vực châu Á cũng bắt tay vào tìm kiếm loài sinh vật nửa con, nửa cây kỳ lạ này.
Trong số đó, Hàn Quốc và Nhật Bản là hai nước tiếp theo sau Trung Quốc tuyên bố tìm ra ĐTHT. Ở nước ta, các nhà khoa học cũng đã tiến hành nghiên cứu đề tài này từ khá lâu và cho thấy nhiều kết quả khả quan; hứa hẹn trong tương lai không xa, người dân Việt Nam sẽ có cơ hội được sử dụng vị thuốc quý hiếm “của nhà trồng được”.
Những khu vực địa hình cao của nước ta như Sa Pa, Lâm Đồng… có đủ điều kiện để nuôi trồng đông trùng hạ thảo (ảnh V.X).
Phát hiện đầu tiên từ ấu trùng xén tóc
Nghiên cứu đầu tiên về ĐTHT Việt Nam được công bố là của GS. Đái Duy Ban, nguyên Giám đốc Trung tâm Hóa sinh Ứng dụng và Chủ tịch Hội Hóa sinh Y học Việt Nam. GS. Ban cùng các cộng sự bắt tay vào tìm kiếm ĐTHT từ năm 2003, sau khi nghiên cứu kỹ càng điều kiện sinh trưởng của loài Đông dược này. Nhóm nghiên cứu đã đi rất nhiều nơi, từ dãy Hoàng Liên Sơn tuyết phủ đến dãy Trường Sơn mây mù – những khu vực có độ cao lý tưởng cho ĐTHT phát triển.
Công cuộc tìm kiếm khá khó khăn; không chỉ bởi địa hình, khí hậu mà còn bởi niềm tin mông lung về một loại sinh vật nằm sâu dưới lòng đất chưa ai dám khẳng định nó có tồn tại ở Việt Nam. Tuy nhiên, đúng như dự đoán của nhiều người rằng thổ nhưỡng nước ta hoàn toàn phù hợp với ĐTHT; năm 2009, lần đầu tiên ở Việt Nam, nhóm nghiên cứu của GS. Ban tuyên bố tìm thấy ĐTHT trong tự nhiên. Loài trùng thảo này được đặt tên khoa học là Isaria Cerambycidae vì phát triển trên ấu trùng xén tóc thuộc họ Cerambycidae.
Xén tóc là loài côn trùng rất quen thuộc với người dân Việt Nam. Chúng có kích thước lớn, con đực dài khoảng 35-40mm, rộng khoảng 10-15mm. Theo như nghiên cứu của GS. Đái Duy Ban thì chu trình hình thành ĐTHT từ xén tóc Việt Nam tương tự như từ sâu bướm ở Trung Quốc. Xén tóc đẻ trứng dưới đất, mỗi con có thể đẻ khoảng 300 trứng. Trứng đẻ vào mùa hè và khoảng 14-15 ngày thì nở thành ấu trùng. Ấu trùng phát triển trong đất, dạng sâu không có chân, đầu màu nâu. Sau đó, ấu trùng biến thành nhộng ở trong kén.
Nhộng trưởng thành có dạng ấu trùng cánh cứng, màu trắng vàng có đủ mắt, chân và mầm cánh để sau đó thành xén tóc. Khi trong lòng đất, một số ấu trùng xén tócnhiễm nấm, vì đau nên chúng cố bò lên cách đất 2-3 mm thì c.hết. Sau đó, nấm xâm chiếm toàn bộ ấu trùng. Xác nó nằm uốn mình, đầu mọc các cây nấm mầu trắng, phần đuôi và đầu phình to. GS. Ban cho biết, ngoài xén tóc thì ấu trùng của các loài ve sầu, châu chấu, chuồn chuồn… cũng có thể là vỏ bọc để loài nấm ĐTHT lợi dụng để sinh trưởng. Sau khi phát hiện ĐTHT trên ấu trùng xén tóc, nhóm nghiên cứu của GS. Ban đã tiến hành phân tích các acid amin bằng máy phân tích sắc ký acid amin và thấy rằng, có 17 acid amin trong loài trùng thảo này; trong đó nhiều acid amin mà ngay con người cũng không tổng hợp được.
Video đang HOT
“Chất lượng ĐTHT từ xén tóc ở Việt Nam không thua kém gì các nước bạn. Cordyceps – loại nấm phát triển trong ấu trùng sâu bướm ở Trung Quốc thuộc ngành Ascomycota, lớp Ascomycetes. Có tới 600 loài nấm khác nhau thuộc chủng này và có 21 loại có thành phần tương tự Cordyceps. Loại nấm Isaria mà chúng tôi tìm thấy nằm trong 21 loại ấy. Trong trùng thảo Việt Nam chứa hàm lượng cao cordycepin, acid cordyceptic, adenosine, nội tiết tố steroid, nhóm hoạt chất HEAA (Hydroxy-Ethyl-Adenosine-Analogs)… có thể sử dụng để hỗ trợđiều trị ung thư, khối u, suy thoái thận, phổi, gan, lão hóa t.uổi già, các bệnh virus (HIV/AIDS), điều hòa đường huyết, phục hồi chức năng t.ình d.ục… Chúng tôi đã tiến hành nuôi cấy trùng thảo trong tự nhiên thành công, hi vọng trong tương lai nguồn dược liệu này sẽ phục vụ đủ nhu cầu của người dân trong nước”, GS. Ban cho biết.
GS. Đái Duy Ban giới thiệu về trùng thảo tìm thấy từ ấu trùng xén tóc (ảnh V.X).
Nghiên cứu về ĐTHT Việt Nam của nhóm các nhà khoa học do GS. Đái Duy Ban đứng đầu đã nhận được giấy khen xuất sắc tại Hội nghị Sinh học phân tử và Hóa sinh Y học toàn quốc lần 2 của Bộ Y tế. Sau nghiên cứu thực nghiệm, GS. Ban cùng các cộng sự tiếp tục nhân nuôi thành công khối lượng lớn ĐTHT và tiến hành sản xuất các sản phẩm hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh dưới dạng bột, nước, viên nén, viên nang.
Nhiều nghiên cứu khả quan tiếp theo
Sau phát hiện đầu tiên của GS. Đái Duy Ban, năm 2010, các nhà nghiên cứu thuộc Viện Khoa học lâm nghiệp Việt Nam tiếp tục công bố về việc phát hiện loài nấm có tên Cordyceps takaomontana Yakushiji & Kumazawa có chứa các thành phần tương tự ĐTHT. Theo các nhà khoa học, đây là loại dược liệu quý, sản sinh ra hợp chất có tác dụng điều trị bệnh ung thư và bệnh m.áu trắng ở người. Hiện loài nấm này được ghi nhận phân bố ở rừng nhiệt đới lá rộng thường xanh, ở độ cao 800-1.000 m so với mặt nước biển tại Vườn quốc gia Ba Vì (Hà Nội) và Vườn quốc gia Tam Đảo (Vĩnh Phúc). Nấm thường mọc đơn lẻ hoặc thành cụm, chùm, sống ký sinh trên nhộng thuộc bộ Cánh vẩy (Lepidoptera). Đây loại dược liệu quý, vốn được nuôi trồng và sử dụng ở Hàn Quốc đã lâu, nhưng nay mới được phát hiện và mô tả lần đầu tại Việt Nam.
Mới đây, Trung tâm Nghiên cứu thực nghiệm Nông lâm nghiệp Lâm Đồng cũng cho biết đã hoàn thiện quy trình nghiên cứu, sản xuất loại nấm đông trùng hạ thảo dâu tằm (Paeclomyces tenuipes hay Cordyceps takaomontana) sau 4 năm nghiên cứu. Tiến sĩ Nguyễn Mậu Tuấn, Giám đốc Trung tâm cho biết, đây là lần đầu tiên Việt Nam hoàn tất quy trình hoàn chỉnh về sản xuất đông trùng hạ thảo trên con tằm, một loại côn trùng được người dân Việt Nam nuôi từ lâu đời; với quy trình này, có thể sản xuất đại trà loại dược liệu quý này ngay trên đất Lâm Đồng.
ĐTHT hiện có ba loại khác nhau, gồm loại có sẵn trong tự nhiên, loại nuôi cấy bằng phương pháp lên men và loại nuôi cấy nhân tạo. Loại thứ nhất thu hái trong tự nhiên hiện rất hiếm và có giá rất đắt (khoảng 1 tỷ đồng/kg). Loại thứ hai được thực hiện trong phòng thí nghiệm với những thiết bị hiện đại tốn kém. Loại thứ ba là nuôi cấy nhân tạo trong môi trường tự nhiên theo một quy trình riêng, có thể sản xuất đại trà. Với nhiệt độ trung bình 23-25 độ C, Bảo Lộc (Lâm Đồng) là “thủ phủ” của ngành sản xuất dâu tằm phía Nam nên rất thuận lợi để sử dụng vật chủ – nhộng và dâu tằm nuôi cấy thành sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo dâu tằm.
Theo VNE
Đông trùng hạ thảo: Làm đẹp hay cải thiện sinh lý đều "đệ nhất"
Đông trùng hạ thảo là loại đông dược đặc biệt "có một không hai" trên thế giới bởi sinh ra từ sự kết hợp giữa động vật và thực vật.
Từ lâu, Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) đã nổi tiếng khắp thế giới là "thần dược của các loại thần dược" với tác dụng bồi bổ sức khỏe, chống lão hóa, kéo dài t.uổi thọ... và đặc biệt là cải thiện đời sống t.ình d.ục cho cả nam và nữ.
Ngày xưa chỉ có các vua chúa, giới quý tộc mới được dùng loại đông dược quý hiếm này. Ngày nay, tuy ĐTHT đã được sử dụng rộng rãi hơn nhưng nhiều người chỉ biết rằng đây là vị thuốc quý hiếm và đắt đỏ chứ không nắm rõ nó có đặc điểm như thế nào, chứa các thành phần gì và phải sử dụng thế nào để phát huy triệt để tác dụng.
Đông trùng hạ thảo là một dạng cộng sinh giữa một loài nấm túi và một loài sâu non.
Đông trùng hạ thảo là loại đông dược đặc biệt "có một không hai" trên thế giới bởi sinh ra từ sự kết hợp giữa động vật và thực vật. Mùa đông chúng là dạng côn trùng còn mùa hè lại ở dạng thảo mộc. Chính cấu tạo đặc biệt này đã làm nên sự quý hiếm của chúng mà không phải ai cũng được nhìn thấy và thưởng thức. Thời xưa chỉ những người có địa vị, quyền lực trong xã hội mới có cơ hội "mục sở thị" ĐTHT và hầu như đây là vị thuốc không thể thiếu trong hầu hết các bài "xuân dược" tăng cường sinh lý của các vua chúa xưa.
Chất "tam âm, tam dương" tốt cho thận
Đông trùng hạ thảo được phát hiện ở Trung Hoa từ trước thời Hán; dân tộc Tạng (Tây Tạng) là những người đầu tiên tìm ra loại đông dược đặc biệt này. Sở dĩ người ta đặt tên là ĐTHT bởi nó sinh ra từ động vật c.hết vào mùa đông rồi mọc lên thành thảo dược vào mùa hè. Sau này, các nghiên cứu chỉ ra rằng, ĐTHT thực chất là một dạng cộng sinh giữa một loài nấm túi có tên khoa học là Cordyceps sinensis với sâu non (ấu trùng) của một loài côn trùng thuộc chi Hepialus. Nấm bắt đầu ký sinh vào sâu non và làm c.hết sâu non vì ăn hết chất dinh dưỡng của chúng. Mùa hè ấm áp, nấm bắt đầu mọc ra khỏi sâu như một ngọn cỏ và vươn lên khỏi mặt đất. Đầu của ngọn nấm là một thể đệm (stroma) hình trụ thuôn nhọn. Một điều đặc biệt nữa là ĐTHT chỉ được phát hiện vào mùa hè ở một số cao nguyên cao hơn mặt biển từ 3.500 - 5.000m thuộc các vùng của Trung Quốc như Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hi, Cam Túc, Vân Nam...
Ban đầu, những người Tây Tạng mới chỉ biết tới công dụng của ĐTHT trong việc điều trị bệnh phổi. Sau này, khi vua Songzain Gambo, vị vua thứ 33 của vương quốc Thổ Phồn (từng thống trị Tây Tạng, khống chế gần như toàn bộ con đường tơ lụa suốt từ thế kỷ 6 đến thế kỷ 9) đến kinh thành Trường An thành hôn với công chúa Văn Thành (cháu gái của vua Đường Thái Tông) và mang theo vị thuốc này như một sính lễ thì ĐTHT mới được biết đến rộng rãi. Loại dược phẩm này đã được ghi vào sách "Nguyệt vương dược chẩn" vào thế kỷ thứ VIII và được dân tộc Hán gọi với một tên gọi khác nữa là "Trùng tuyết" theo môi trường sinh sống của nó là ở vùng giá rét. Khi được đưa vào danh sách những vị thuốc quý trong hoàng cung của hoàng đế Trung Hoa, các ngự y đã dày công nghiên cứu và phát hiện ra rằng, ngoài việc điều trị bệnh phổi như người Tây Tạng lưu truyền thì ĐTHT còn rất nhiều công dụng khác nữa, đặc biệt là tăng cường dục năng cho cả nam và nữ.
Y học cổ truyền Trung Hoa rất chú trọng âm dương, cho rằng mùa đông là âm, mùa hè là dương; đất là âm, trời là dương; thực vật là âm, động vật là dương. Như vậy, quá trình sinh trưởng của trùng thảo đã trải qua 3 loại âm và dương này nên nó được cho là một chất "tam âm, tam dương", phù hợp với lý luận cân bằng âm dương Trung y và có thể điều tiết sức khỏe con người rất tốt, nhất là trong chốn phòng the.
Trong cuốn sách dược thảo "Bổn thảo cương mục" của danh y Lý Thời Trân, vị danh y nổi tiếng thời Minh ghi nhận, trùng thảo có tác dụng "bổ phế ích can, bổ tinh điền tuỷ, chỉ huyết hoá đàm", tức là xâm nhập vào hai kinh mạch phổi - thận, điều trị các chứng bệnh suy yếu tổn thương, có tác dụng điều trị và bảo vệ sức khỏe toàn diện. Danh y thời Thanh là Ngô Nghĩa Lạc trong sách y học nổi tiếng "Bản thảo Trùng Tân" nêu rằng: Đông trùng hạ thảo "cam bình, bổ phế ích thận, chỉ huyết hóa đờm, trị ho lao". Sách y học nổi tiếng "Dược tính khảm" ở đời Thanh cũng chứng minh: Đông trùng hạ thảo bế tinh ích khí, chuyên bổ mệnh môn"... Như vậy, hầu hết các sách y học cổ truyền Trung Hoa đều cho thấy ĐTHT có tác dụng rất tốt với thận - cơ quan ảnh hưởng lớn tới khả năng sinh lý của con người.
Công dụng được cả thế giới biết đến
Đến nay, công dụng của ĐTHT đã được nhiều nước trên thế giới biết đến. Lần đầu tiên các nước phương Tây chú ý tới loại đông dược này là từ đầu thập kỷ 90 của thế kỷ trước, qua những thành công vang dội của các vận động viên Trung Hoa trên các đấu trường quốc tế nhờ trong thực đơn có ĐTHT. Theo đó, khi thấy nhiều VĐV Trung Quốc đạt HCV và phá kỷ lục thế giới, một số chuyên gia y tế Tây phương bắt đầu nghi ngờ các VĐV này sử dụng doping, cụ thể là chất kích tố steroid để tăng thể lực nhất thời cho VĐV. Tuy nhiên, sau khi kiểm tra rất nhiều lần họ vẫn không tìm thấy dấu vết của sự gian lận. Vậy là họ lân la hỏi chuyện các HLV của đội tuyển Trung Quốc và được họ tiết lộ rằng, ngoài những phương pháp tập luyện khắc nghiệt, họ còn được bồi bổ bởi thứ "thần dược" có tên "Đông trùng hạ thảo".
Từ bật mí của các VĐV Trung Quốc, các chuyên gia y tế Tây phương bắt đầu bắt tay vào khám phá bí ẩn loại nấm mọc ra từ sâu này. Sau nhiều nghiên cứu lâm sàng, Tạp chí Y học của New York (Mỹ) đã đăng tải bài viết cho biết ĐTHT có rất nhiều thành phần tương tự như nhân sâm, có tác dụng cải thiện chức năng gan, giải độc cho thận, nâng cao khả năng miễn dịch, kích thích chức năng t.ình d.ục và làm giảm lượng cholesterol trong m.áu.
Đứng từ góc độ đông y, ĐTHT có tác dụng tư âm bổ dương, chính là bổ thận dương. Đứng từ góc độ Tây y, các nhà khoa học đã chứng minh dược tính của ĐTHT là do các chất chiết xuất từ nấm Cordyceps sinensis, tức là mọi dược liệu quý đều nằm trong phần hạ thảo chứ không có gì trong phần đông trùng. Cordyceps sinensis chiết xuất từ ĐTHT đã được các nhà khoa học Trung Quốc tiến hành nghiên cứu trong 3 nghiên cứu riêng rẽ trên tổng số 756 bệnh nhân bị giảm ham muốn t.ình d.ục và đều cho thấy tác dụng rõ rệt.
Các bệnh nhân đó được điều trị bằng Cordyceps sinensis 3g/ngày trong vòng 40 ngày. Sau khi hoàn tất nghiên cứu, 64,8% trong số các bệnh nhân cho biết có sự cải thiện về ham muốn t.ình d.ục trong họ. Các nhà khoa học cũng tiến hành phân tích hoá học và thấy rằng trong sinh khối (biomass) của ĐTHT có 17 acid amin khác nhau, có D-mannitol, có lipid và nhiều nguyên tố vi lượng (Al, Si, K, Na...). Một điều đặc biệt nữa là trong số 7 loại hoạt chất chống lão hóa được giới y học công nhận, thì trong ĐTHT có đến 5 thành phần, cụ thể là: polysaccharides, axit amin, peptide (protein), axit nucleic, vitamin; hai loại nữa là flavonoid và saponin.
Những hoạt chất này có tác dụng hoạt huyết, làm nở huyết quản, tăng sự tuần hoàn của m.áu dưới lớp biểu bì của da, làm tăng tốc lưu lượng m.áu, giãn nở mạch m.áu, tăng tuần hoàn m.áu đến bề mặt da và thúc đẩy sự trao đổi chất... Do đó, nó có tác dụng làm đẹp và chăm sóc da. Đây chính là lý do giải thích tác dụng chống lão hóa, giữ gìn sự tươi trẻ, kéo dài t.uổi thọ của ĐTHT mà các "bà hoàng" xưa như Võ Tắc Thiên, Từ Hi Thái hậu... ưa dùng.
Theo VNE
Giá trị dược liệu quý của Đông trùng hạ thảo Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) được biết đến như một vị thuốc quý hiếm, được sách y học cổ truyền coi là vị thuốc cải lão hoàn đồng, hồi xuân sinh lực. 17 loai acid amin - thanh phân đam thưc vât quy hiêm; cung cấp đầy đủ lượng đạm cần thiết, đảm bảo cân bằng dinh dưỡng cho người lớn t.uổi. Đạm...
