Thu hút người tài cho giáo dục lâu dài

Nghị định số 116/2020/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ quy định chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí, chi phí sinh hoạt đối với sinh viên sư phạm với nhiều điểm mới, có ý nghĩa lớn, nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho những sinh viên mong muốn được học tập và cống hiến trong ngành sư phạm.

Theo nhiều đánh giá, Nghị định cũng tạo cơ chế cho các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch, bố trí ngân sách đào tạo nhân lực phục vụ sự nghiệp giáo dục địa phương.

Những hỗ trợ chưa từng có

Ông Trần Tú Khánh, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch – tài chính (Bộ GD&ĐT), cho biết, chính sách không thu học phí được thực hiện hơn 20 năm qua đã góp phần tích cực trong việc thu hút sinh viên vào ngành sư phạm. Tuy nhiên, thực trạng trong thời gian qua sinh viên ra trường không làm đúng ngành gây lãng phí ngân sách Nhà nước.

Bên cạnh đó, kinh phí cấp chi thường xuyên cho cơ sở đào tạo sư phạm còn hạn chế trong khi các trường không được thu học phí, dẫn đến thiếu nguồn lực đầu tư để nâng cao chất lượng đào tạo.

Luật Giáo dục 2019 được ban hành và có hiệu lực đã khắc phục cơ bản những bất cập của Luật Giáo dục 2005 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục 2009, trong đó tại khoản 4 Điều 85 Luật Giáo dục 2019 đã thay đổi chính sách không thu học phí (quy định tại Điều 77, Luật Giáo dục 1998, Điều 89 của Luật Giáo dục 2005) thành chính sách hỗ trợ tiền đóng học phí và chi phí sinh hoạt cho sinh viên sư phạm trong toàn khóa học và sau 2 năm kể từ khi tốt nghiệp nếu sinh viên sư phạm không công tác trong ngành giáo dục hoặc công tác không đủ thời gian quy định thì phải bồi hoàn khoản kinh phí mà Nhà nước đã hỗ trợ.

Sinh viên sư phạm sẽ được hỗ trợ hai khoản kinh phí là học phí và sinh hoạt phí. Cụ thể, sinh viên sư phạm được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng học phí bằng mức thu học phí của cơ sở đào tạo giáo viên nơi theo học và hỗ trợ 3,63 triệu đồng/tháng để chi trả chi phí sinh hoạt trong thời gian học tập tại trường.

Thời gian hỗ trợ tiền đóng học phí và chi phí sinh hoạt được xác định theo số tháng thực tế học tập tại trường theo quy định, nhưng không quá 10 tháng/năm học. Trong trường hợp tổ chức giảng dạy theo học chế tín chỉ, cơ sở đào tạo giáo viên có thể quy đổi mức hỗ trợ cho phù hợp với học chế tín chỉ. Tổng kinh phí hỗ trợ của cả khóa học theo học chế tín chỉ không vượt quá mức hỗ trợ quy định cho khóa học theo năm học. Với mức hỗ trợ này, sinh viên sư phạm sẽ yên tâm theo học ngành đào tạo giáo viên trong suốt cả quá trình đào tạo.

Để đảm bảo việc sử dụng hiệu quả ngân sách Nhà nước, cấp đúng đối tượng và đúng mục tiêu hỗ trợ đào tạo sư phạm, Nghị định hướng dẫn chi tiết về các trường hợp sinh viên sư phạm không phải bồi hoàn kinh phí và sinh viên sư phạm phải bồi hoàn kinh phí.

Đối tượng phải bồi hoàn kinh phí hỗ trợ tiền đóng học phí và chi phí sinh hoạt gồm: Sinh viên sư phạm đã hưởng chính sách không công tác trong ngành giáo dục sau 2 năm kể từ ngày có quyết định công nhận tốt nghiệp; Sinh viên sư phạm đã hưởng chính sách và công tác trong ngành giáo dục nhưng không đủ thời gian công tác theo quy định; Sinh viên sư phạm được hưởng chính sách đang trong thời gian đào tạo nhưng chuyển sang ngành đào tạo khác, tự thôi học, không hoàn thành chương trình đào tạo hoặc bị kỷ luật buộc thôi học.

Chính sách hỗ trợ mới cho sinh viên sư phạm được kỳ vọng sẽ hút người giỏi vào ngành này. Ảnh: P. Thủy

Công khai nhu cầu đào tạo và giao chỉ tiêu sử dụng

Nhằm mục đích gắn trách nhiệm của địa phương trong việc quản lý từ xác định nhu cầu, đặt hàng/giao nhiệm vụ/đấu thầu đào tạo giáo viên đến khâu tuyển dụng, bố trí việc làm sau khi sinh viên tốt nghiệp, Nghị định quy định, hàng năm, UBND cấp tỉnh rà soát tính toán và xác định nhu cầu tuyển dụng và đào tạo giáo viên tại địa phương của từng trình độ, cấp học, ngành học, môn học cho năm tuyển sinh gửi Bộ GD&ĐT và công khai trên các phương tiện thông tin, truyền thông.

Trên cơ sở nhu cầu tuyển dụng giáo viên theo trình độ, ngành đào tạo của địa phương và nhu cầu xã hội, điều kiện bảo đảm chất lượng và năng lực đào tạo của cơ sở đào tạo giáo viên, Bộ GD&ĐT thông báo chỉ tiêu cho các cơ sở đào tạo giáo viên để thực hiện tuyển sinh.

Căn cứ chỉ tiêu được Bộ GD&ĐT thông báo, cơ sở đào tạo giáo viên thông báo công khai rộng rãi cho các địa phương, tổ chức, cá nhân có nhu cầu đào tạo giáo viên. Căn cứ vào chỉ tiêu được thông báo của các cơ sở đào tạo giáo viên và nhu cầu đào tạo giáo viên của địa phương, UBND cấp tỉnh có nhu cầu quyết định thực hiện giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc đấu thầu đào tạo giáo viên với cơ sở đào tạo giáo viên. Để gắn trách nhiệm của cơ quan đặt hàng, giao nhiệm vụ hoặc đấu thầu trong việc thu hồi kinh phí hỗ trợ, Nghị định quy định giao cho UBND cấp tỉnh ra thông báo thu hồi và thông báo cho sinh viên sư phạm và gia đình đối với các trường hợp phải bồi hoàn kinh phí.

Việc thực hiện cơ chế giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu nhằm gắn trách nhiệm của các địa phương trong đào tạo và bố trí, sử dụng sinh viên sau tốt nghiệp nhằm tránh tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ và thực trạng sinh viên sư phạm ra trường làm trái ngành nghề đào tạo đang diễn ra.

TS Lê Viết Khuyến – nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH (Bộ GD&ĐT) cho rằng: “Về cơ bản chính sách này rất tốt. Chính sách ban hành nhằm thu hút những sinh viên giỏi, thực sự tâm huyết làm việc và cống hiến trong ngành giáo dục, đồng thời giúp sử dụng hiệu quả ngân sách Nhà nước, đảm bảo cấp đúng đối tượng và mục tiêu hỗ trợ đào tạo sư phạm. Tuy nhiên, cũng cần phải tính đến việc tạo cho sinh viên việc làm tốt với thu nhập cao ngay sau khi tốt nghiệp – như thế mới thực sự thu hút được sinh viên giỏi”.