Thông tin mới về hoạt động bất thường của Iran tại cơ sở hạt nhân Fordow

Iran bị nghi đã di chuyển vật liệu hạt nhân và lấp lối vào cơ sở trước khi bị Mỹ không kích bằng oanh tạc cơ chiến lược B-2.

Iran dường như huy động xe ben, xe ủi đất để lấp lối vào cơ sở hạt nhân Fordow. Ảnh: Maxar.

Các hình ảnh vệ tinh thương mại vừa được công bố đã làm dấy lên nghi vấn rằng Iran có thể đã thực hiện các bước nhằm niêm phong cơ sở làm giàu uranium Fordow trước khi bị không kích vào cuối tuần qua, theo trang mạng The War Zone của Mỹ.

Ngày 19 và 20/6, Maxar Technologies – công ty chuyên cung cấp ảnh vệ tinh có trụ sở ở Mỹ – ghi nhận “hoạt động bất thường” tại khu vực lối vào cơ sở hạt nhân Fordow của Iran, nơi nằm sâu trong lòng núi. Trong đó có ít nhất 16 xe tải lớn xuất hiện trên con đường dẫn vào hầm chính, cùng nhiều xe ủi đất và xe công trình.

Cận cảnh hoạt động của Iran ở cơ sở hạt nhân Fordow vào ngày 20/6, một ngày trước khi Mỹ không kích. Ảnh: Maxar.

Một ngày sau, nhiều xe đã di chuyển cách đó khoảng 1 km, trong khi các phương tiện khác vẫn tập trung trước cửa hầm. Maxar sau đó nhận định những hoạt động này cho thấy khả năng Iran đã tiến hành chôn lấp hoặc bịt kín các đường hầm – điều có thể giúp cơ sở này tránh một cuộc đột kích từ trên mặt đất.

Một số chuyên gia, như ông Jeffrey Lewis thuộc Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến Vũ khí hủy diệt hàng loạt James Martin (CNS) ở Mỹ, cho rằng động thái của Iran diễn ra công khai giữa ban ngày cho thấy Tehran có thể đã bí mật chuyển vật liệu nhạy cảm và uranium làm giàu khỏi Fordow tới các địa điểm khác, dù hình ảnh không xác nhận chi tiết này.

Các loại xe lộ diện trong ảnh vệ tinh chủ yếu là xe ben và xe ủi – lại thiên về phục vụ việc chôn lấp hơn là vận chuyển thiết bị tinh vi. Ngoài ra, hình ảnh chụp sau cuộc không kích cho thấy các lối vào hầm đã bị lấp đầy đất, trong một số trường hợp còn bị đất văng ra – dấu hiệu cho thấy có thể việc bịt kín đã được thực hiện trước khi Mỹ không kích.

Ảnh chụp vào ngày 22/6 cho thấy các lối vào cơ sở hạt nhân Fordow đã bị lấp kín. Ảnh: Maxar.

Một quan chức Mỹ tiết lộ với tờ Axios, rằng Israel từng nói nếu Mỹ không thể đánh sập Fordow bằng bom xuyên boongke, nước này sẽ “tiếp cận bằng con người”. Điều này củng cố giả thuyết Iran lấp kín hầm ngầm để ngăn đặc nhiệm Israel xâm nhập.

Không chỉ tại Fordow, hình ảnh vệ tinh chụp cơ sở hạt nhân Isfahan cũng cho thấy các hoạt động tương tự vào ngày 20/6. Sau cuộc không kích, lối vào đường hầm ở Isfahan cũng bị lấp – cho thấy đây có thể là nỗ lực phối hợp của Iran nhằm bảo vệ toàn bộ hệ thống hạt nhân dưới lòng đất.

Không rõ Iran có di dời vật liệu hạt nhân và tài liệu nhạy cảm ở Fordow trước khi lấp lối vào hay không. Ảnh: Maxar.

Hôm 23/6, Israel tuyên bố phá hủy các tuyến đường tiếp cận Fordow nhằm “ngăn Iran tiếp cận cơ sở làm giàu này”, song không cung cấp thêm chi tiết.

Việc Iran bị nghi đã bịt kín lối vào từ trước khiến giới quan sát lo ngại sẽ khó đánh giá đầy đủ mức độ thiệt hại – cả từ bên ngoài lẫn qua các hoạt động tình báo. Một số chuyên gia cũng đặt câu hỏi liệu bên trong các hầm kín có còn chứa vật liệu hạt nhân hay tài liệu nhạy cảm chưa kịp di dời hay không.