Mỹ tấn công trực diện, Iran còn những lựa chọn nào tiếp theo?

Iran có thể lùi bước, phản công hoặc chờ xem liệu sự tham gia của Mỹ vào cuộc xung đột có giới hạn ở các cuộc tấn công cơ sở hạt nhân chính xác hay không.

Hình ảnh vệ tinh do Maxar Technologies cung cấp cho thấy góc nhìn cận cảnh hơn về các hố bom tại cơ sở làm giàu Fordow ở Iran vào ngày 22/6 sau cuộc không kích của Mỹ. Ảnh: Maxar Technologies/CNN

Sau khi do dự về việc liệu Mỹ có tham gia cuộc chiến tranh của Israel với Iran hay không, Tổng thống Donald Trump cuối cùng đã đưa ra quyết định. Rạng sáng 22/6, các lực lượng Mỹ đã tấn công ba địa điểm hạt nhân của Iran tại Natanz , Isfahan và Fordow, nơi Iran có một nhà máy làm giàu uranium nằm sâu khoảng 80 mét dưới một ngọn núi.

Theo phân tích của tờ The Conversation, những cuộc tấn công này phải được xem như một phần của chuỗi liên tục tổng thể bắt đầu từ cuộc chiến tranh Gaza sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel vào ngày 7/10/2023, và sau đó tiếp tục với các cuộc tấn công của Israel vào Hezbollah (nhóm chiến binh được Iran hậu thuẫn ở Liban) và sự sụp đổ của chính quyền Assad được Iran hậu thuẫn ở Syria.

The Conversation cho rằng, Iran chưa bao giờ yếu thế hơn bây giờ. Và khi Tổng thống Trump nói rằng có thể mất hai tuần để ông quyết định có nên ném bom Iran hay không, thì người Israel có thể đã thúc đẩy ông hành động sớm hơn. Có thể đã có nhiều áp lực từ Israel đối với ông Trump về sử dụng các loại vũ khí xuyên giáp lớn, những quả bom “phá boongke” nặng 30.000 pound (13.600 kg) mà chỉ Mỹ mới có thể triển khai bằng máy bay ném bom B2 của mình.

Bây giờ Tổng thống Trump đã thực hiện bước đi quan trọng là đưa Mỹ vào một cuộc chiến tranh Trung Đông khác và có một số kịch bản có thể xảy ra.

1. IRAN PHẢN CÔNG

Theo The Conversation, người Iran biết rằng họ không có đủ sức mạnh để chống lại Mỹ, và người Mỹ có thể gây ra thiệt hại to lớn cho đất nước họ và thậm chí gây nguy hiểm cho sự ổn định của chế độ cầm quyền.

Đây luôn là sự cân nhắc hàng đầu của chế độ giáo sĩ do Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei lãnh đạo, mọi thứ khác đều phụ thuộc vào điều đó.

Để đánh giá phản ứng có thể xảy ra của Iran, chúng ta có thể xem cách họ phản ứng với vụ ám sát người đứng đầu Lực lượng Quds tinh nhuệ của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo, Qassem Soleimani, của chính quyền Trump đầu tiên vào tháng 1/2020.

Iran cho biết sẽ có một phản ứng lớn, nhưng tất cả những gì họ làm chỉ là phóng một loạt tên lửa vào hai căn cứ của Mỹ ở Iraq, không gây ra thương vong nào cho người Mỹ và rất ít thiệt hại. Sau hành động trả đũa mang tính tượng trưng đó, Iran cho biết vấn đề đã được khép lại.

Phản ứng của Iran đối với các cuộc tấn công mới nhất của Mỹ có thể sẽ theo hướng này. Có lẽ họ sẽ không muốn ăn miếng trả miếng bằng cách tấn công các cơ sở của Mỹ trong khu vực, khi ông Trump đã tuyên bố sẽ đáp trả bằng vũ lực.

Iran giờ đây phải tạo ra hòa bình. Nếu họ không làm vậy, các cuộc tấn công trong tương lai sẽ lớn hơn nhiều và dễ dàng hơn nhiều.

Cũng không rõ Iran sẽ có thể tiếp tục cuộc chiến này trong bao lâu. Điều này phụ thuộc phần lớn vào số lượng tên lửa đạn đạo và bệ phóng mà họ còn lại.

Có nhiều ước tính khác nhau về số lượng tên lửa đạn đạo mà Iran có thể còn lại trong kho dự trữ của mình. Người ta tin rằng họ có khoảng 2.000 tên lửa có khả năng vươn tới Israel khi bắt đầu cuộc chiến. Một số ước tính cho biết Iran đã bắn 700 quả tên lửa đạn đạo; những ước tính khác cho rằng khoảng 400 quả. Dù con số là bao nhiêu thì kho dự trữ của nước này cũng đang nhanh chóng cạn kiệt.

Israel cũng đã phá hủy khoảng 1/3 số bệ phóng tên lửa đạn đạo của Iran. Nếu họ có thể phá hủy tất cả, Iran sẽ còn rất ít khả năng chống trả.

2. IRAN LÙI BƯỚC

Trước khi Mỹ tham gia vào cuộc xung đột, Iran đã nói rằng họ đã chuẩn bị đàm phán, nhưng họ sẽ không làm như vậy khi Israel vẫn đang tấn công.

Vì vậy, một kịch bản là một số kiểu thỏa hiệp hiện có thể được thực hiện, trong đó Israel tuyên bố ngừng bắn, còn Iran và Mỹ đồng ý nối lại các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Tehran.

Nhưng vấn đề lớn là Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã nói rằng ông không tin tưởng vào quá trình đàm phán và ông không muốn dừng các hành động quân sự của Israel cho đến khi tất cả các cơ sở hạt nhân của Iran bị phá hủy hoàn toàn. Ông cũng đã ném bom các cơ sở dầu mỏ và khí đốt của Iran để gây thêm áp lực lên Tehran.

Một bức ảnh do Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran cung cấp được cho là chụp bên trong cơ sở hạt nhân Fordow của Iran vào năm 2019. Ảnh: EPA

Nhưng chính quyền Iran đã cho thấy họ cực kỳ quyết tâm không để mất mặt. Họ đã chịu áp lực rất lớn vào những thời điểm khác nhau trong cuộc chiến tranh Iran-Iraq những năm 1980 và không bao giờ cân nhắc đến việc đầu hàng cho đến khi một tên lửa của Mỹ vô tình bắn hạ một máy bay chở khách của Iran, khiến 290 người thiệt mạng.

Iran sau đó đã chấp nhận một lệnh ngừng bắn do Liên hợp quốc làm trung gian. Và khi nhà lãnh đạo tối cao lúc bấy giờ, Ayatollah Ruhollah Khomeini, đồng ý ngừng bắn, ông tuyên bố đó là quyết định “tệ hơn cả uống thuốc độc”.

Xét đến tương quan hiện tại của năng lực quân sự Iran, Lãnh tụ tối cao đương nhiệm Ali Khamenei có thể sẽ buộc phải đầu hàng để bảo toàn chế độ. Nhưng đối với ông, đây sẽ là một bước lùi cay đắng.

Tại thời điểm này, chính quyền Iran nhiều khả năng vẫn có thể duy trì được sự thống nhất nội bộ. Ngay cả nếu Lãnh tụ Khamenei đột ngột qua đời, chế độ vẫn có khả năng nhanh chóng chỉ định người kế nhiệm.

Dù hiện chưa rõ ai là người kế vị tiềm năng, nhưng giới lãnh đạo đã có nhiều năm chuẩn bị cho kịch bản này. Những người giữ vai trò chủ chốt trong chính quyền cũng hiểu rằng một cuộc tranh giành quyền lực sau thời Lãnh tụ Khamenei sẽ đẩy chế độ vào khủng hoảng.

3. CAN DỰ CỦA MỸ Ở MỨC HẠN CHẾ

Theo cuộc thăm dò mới do The Economist và YouGov công bố ngày 17/6, 60% người Mỹ phản đối việc tham gia vào cuộc xung đột giữa Israel và Iran, chỉ có 16% ủng hộ. Trong số cử tri Cộng hòa, 53% cũng phản đối hành động quân sự.

Do đó, các cuộc không kích của Mỹ hiện tại không phải là một hành động được dân chúng ủng hộ rộng rãi. Tuy nhiên, nếu đây chỉ là một đòn tấn công đơn lẻ và giúp nhanh chóng kết thúc chiến tranh, ông Trump có thể sẽ nhận được sự hoan nghênh từ đa số người dân.

Nhưng nếu Mỹ phải tiếp tục điều thêm máy bay ném bom – hoặc nếu các lợi ích của Mỹ trong khu vực bị tấn công nghiêm trọng – công chúng có thể sẽ phản ứng tiêu cực mạnh hơn.

Một câu hỏi quan trọng khác là: liệu 400 kg uranium đã được làm giàu đến mức 60% của Iran có bị phá hủy trong đòn tấn công của Mỹ hay không?

Nếu chưa bị tiêu hủy, và tùy vào mức độ thiệt hại của các máy ly tâm, Iran có thể khôi phục lại chương trình hạt nhân khá nhanh. Điều này thậm chí có thể thúc đẩy Tehran làm giàu uranium lên đến độ tinh khiết 90% – tức cấp độ vũ khí.