Thế giới sợ công nghệ Trung Quốc lên ngôi, song Alibaba thậm chí chẳng thể chinh phục Việt Nam
Thương mại điện tử (TMĐT) là một sân chơi hấp dẫn nhưng cũng đầy tính cạnh tranh mà ngay cả các ông lớn như Alibaba cũng gặp nhiều khó khăn.
Năm ngoái, mảng vận hành của Alibaba đặt cược lớn vào kế hoạch bán giấy vệ sinh ở Việt Nam.
Ở quê nhà Trung Quốc, giấy vệ sinh là một mặt hàng thường xuyên được mua trực tuyến với số lượng rất lớn. Nhân viên Alibaba thường mua hàng trăm nghìn USD giấy vệ sinh và bán chúng trên mạng với giá rất rẻ, WSJ dẫn lời nguồn tin thân cận với vấn đề nói.
Song thị trường thương mại điện tử (TMĐT) của Việt Nam không giống Trung Quốc. Khách hàng đã không mua nhiều như dự tính và hiện diện của Alibaba tại Việt Nam, Lazada, chỉ bán được số lượng nhỏ so với mục tiêu ban đầu, theo nguồn tin.
Alibaba Group Holding Ltd. từ lâu đã thống lĩnh thị trường mua sắm trực tuyến lớn nhất thế giới ở Trung Quốc. Nhiều người kì vọng Alibaba cũng sẽ làm được điều tương tự tại nhiều thị trường khác trên thế giới. Thế nhưng, đến nay, Alibaba, giống nhiều ông lớn công nghệ Trung Quốc khác, gặp nhiều khó khăn để thực hiện chuyển đổi từ thành công địa phương thành ảnh hưởng mang tính toàn cầu.
Đầu tư ra nước ngoài của các công ty công nghệ Trung Quốc. (Đơn vị: tỉ USD)
Alibaba xử lý nhiều giao dịch hơn bất kì trang TMĐT nào trên thế giới. Trong năm kinh doanh gần nhất, kết thúc vào tháng 3, Alibaba bán được 853 tỉ USD giá trị hàng hóa cho 654 triệu người dùng Trung Quốc – nhiều hơn so với cả những gì Amazon và eBay bán được trong cả năm cộng lại. Công ty này từ đó có doanh thu 56,2 tỉ USD, với 36,9 tỉ USD, tương đương 66%, đến từ hoạt động bán lẻ tại Trung Quốc.
Toàn cầu hóa trở thành mục tiêu hàng đầu của Alibaba được thể hiện bằng màn niêm yết trên sàn chứng khoán của công ty này vào năm 2014. Song, dù đầu tư hơn 5 tỉ USD tại Singapore hay Ấn Độ, Alibaba vẫn vật vã để thu hút được sự chú ý đủ lớn. Công ty này chỉ có 2,9 tỉ USD, tương đương 5% trong tổng doanh thu, từ hoạt động bán lẻ toàn cầu trong năm ngoái.
Điều này trở thành một vấn đề đáng trăn trở cho Daniel Zhang, người nhận lại chiếc ghế lãnh đạo từ Jack Ma vào tuần này. Ông Zhang trước đó là người trực tiếp kiểm soát nhiều hoạt động của Alibaba trên các thị trường quốc tế.
5 công ty công nghệ Trung Quốc đầu tư ra nước ngoài nhiều nhất từ năm 2014 đến nay.
Khác với tính cách của Jack Ma, người thường xuyên xuất hiện trước công chúng, Daniel Zhang là một lãnh đạo khá kín tiếng và thường quan tâm đến hoạt động vận hành của Alibaba. Jack Ma từng nói với các nhà đầu tư vào năm 2016 rằng Alibaba cần ít nhất 1,2 tỉ người bên ngoài Trung Quốc để hoàn thành mục tiêu phục vụ được 2 tỉ khách hàng.
Một vài sáng kiến của Alibaba đang cho thấy những tiềm năng, ví dụ như hoạt động của AliExpress ở Nga và Brazil, hai thị trường lớn với người dùng rất quan tâm về giá. Song câu chuyện ở Đông Nam Á, một thị trường được Alibaba đầu tư lớn hơn, thì khác. Alibaba vẫn tụt xuống so với đối thủ, về cả quy mô và tăng trưởng, trong khi vẫn đốt tiề.n đầu tư.
Alibaba gặp khó trong việc xác định những khác biệt về nguồn lực lao động và thị trường, đôi khi đi theo phong cách lãnh đạo cứng nhắc, chỉ đạo từ trên xuống hiệu quả ở Trung Quốc nhưng không hiệu quả ở nhiều thị trường, một nguồn tin thân cận chia sẻ. Một người phát ngôn của Alibaba nói công ty vẫn kiên định với mục tiêu trở thành một công ty toàn cầu. “Đông Nam Á là thị trường tiềm năng cao, và khác với các đối thủ, vốn tập trung vào thành công ngắn hạn, chúng tôi chơi cuộc chơi dài hạn”, ông chia sẻ.
Ở thời điểm này, Alibaba vẫn chủ yếu tập trung vào Trung Quốc, nơi hãng này cho biết đang nhắm tới 500 triệu người dùng ở các thành phố chưa phát triển được kì vọng sẽ chi tiêu trực tuyến nhiều hơn trong thập niên tiếp theo.
Ông Daniel Zhang, vừa nhận chức Chủ tịch Alibaba từ Jack Ma. Ông hiện tại là Chủ tịch đồng thời là CEO ông lớn TMĐT này.
Video đang HOT
Alibaba hiện tại chưa chịu áp lực phải thắng ở các thị trường quốc tế và chỉ mới đang xây nền móng để có được 2 tỉ người dùng vào năm 2036, theo một nguồn tin thân cận.
Thế nhưng, không ít nhà phân tích nhận định với ví dày, lợi thế công nghệ và văn hóa quyết tâm, Alibaba vẫn có thể giành lợi thế tại nhiều thị trường quốc tế sớm. Năm ngoái, nó thâm tóm một công ty TMĐT ở Pakistan và mua cổ phần ở một công ty khác của Thổ Nhĩ Kì.
Kể từ năm 2015, Alibaba và công ty dịch vụ tài chính Ant Financial cũng đầu tư hàng trăm triệu USD vào Paytm, một công ty thanh toán trực tuyến tại Ấn Độ. Mảng thanh toán tại đây đang phát triển nhanh song mảng TMĐT vẫn tụt lại khá sâu sau Amazon và Flipkart (của Walmart) tại quốc gia tỉ dân này.
Đông Nam Á cũng được xem là một bước tiến logic của Alibaba khi thực hiện thâu tóm cổ phần kiểm soát của Lazada với giá 1 tỉ USD vào năm 2016, ở thời điểm Lazada đang là trang TMĐT lớn nhất khu vực này. Amazon rót thêm 1 tỉ USD và 2 tỉ USD lần lượt vào năm 2017 và năm 2018.
TMĐT trong khu vực này, với dân số 650 triệu người, tăng trưởng rất nhanh và tăng quy mô lên 23 tỉ USD vào năm ngoái, theo Google và Temasek. Nhiều quốc gia trong khu vực có điều kiện kinh tế và tương đồng văn hóa với Trung Quốc.
Ba năm rưỡi sau đó, Lazada mất thị phần ở nhiều thị trường chính và vị trí số 1 trong khu vực cũng đang bị Shopee thách thức, theo App Annie và nguồn tin thân cận với công ty này. Ở Indonesia, thị trường lớn nhất khu vực, Indonesia tụt xuống vị trí số 4 vào năm ngoái, xếp sau Shopee, Tokopedia và Bukalapak.
Một người phát ngôn của Lazada nói TMĐT vẫn mới chỉ ở giai đoạn đầu tại Đông Nam Á đồng thời nói thêm rằng công ty này có “sự tự tin về chiến lược và sự kiên định để chinh phục thị trường.”
Ban đầu, lãnh đạo của Lazada, chủ yếu là người Châu Âu được nhà sáng lập ban đầu là Rocket Internet đưa vào, tỏ ra rất ấn tượng với Alibaba.
Công nhân tại một trung tâm xử lý hàng hóa của Alibaba tại Trung Quốc.
Khi Alibaba siết chặt kiểm soát, nó thực hiện nhiều động thái để tái định hình Lazada. Alibaba xây dựng lại công nghệ của Lazada tại trụ sở của mình ở Hàng Châu, Trung Quốc, trong khi đó thực hiện chuyển đổi từ tập trung bán sản phẩm của chính mình sang vận hành như một khu chợ khổng lồ, tương tự Alibaba ở Trung Quốc hay eBay của Mỹ.
Alibaba cũng khuyến khích nhiều thương nhân Trung Quốc bán hàng trên Lazada và gửi nhiều nhân sự từ Hàng Châu, có thể còn không nói được nhiều Tiếng Anh, quản lí vận hành Lazada.
Một số nhân sự Lazada cảm thấy quá tải, ngay cả khi họ cũng đồng thuận với thay đổi. “Họ di chuyển rất nhanh, rất táo bạo và tạo ra một bước ngoặc lớn” với đội ngũ địa phương, một cựu nhân viên Lazada chia sẻ. Nhân sự của Alibaba cũng nói với lãnh đạo của Lazada rằng hãy tập trung vào dài hạn thay vì ngắn hạn.
Các ứng dụng mua sắm hàng đầu ở Đông Nam Á (Việt Nam, Indonesia, Philippines, Thái Lan, Singapore và Malaysia) xếp hạng theo số lượng người dùng hoạt động hàng tháng.
Ở Thái Lan, một trong những thị trường mạnh nhất của Lazada, người dùng tỏ ra hoài nghi với hàng hóa Trung Quốc được bán với giá rẻ cùng các đoạn giới thiệu sản phẩm được dịch bằng máy tính sang ngôn ngữ địa phương. Phần mô tả sản phẩm “không giống cách người Thái nói,” một khách hàng 26 tuổ.i chia sẻ với WSJ khi nhận ra sự thay đổi vài tháng trước. Cô chuyển sang mua sắm tại Shopee sau nhiều năm gắn với với Lazada.
Vào thời điểm cuối năm 2008, gần như tất cả đội ngũ nhân sự cao cấp của Lazada thời kì trước-Alibaba đã rời bỏ, thay thế vào đó là người của Alibaba.
Một trong số này là Max Zhang, người được đề cử vận hành Lazada Vietnam năm ngoái. Ông từng là một trợ thủ đắc lực của Daniel Zhang sau khi được ông tuyển dụng nhờ xây dựng được một thương hiệu thời trang hàng đầu trên Alibaba Trung Quốc.
Ông Zhang chưa từng sống ở nước ngoài hay dành nhiều thời gian ở Việt Nam trước đó. Ông cũng thích nói chuyện bằng tiếng Trung hơn nói tiếng Anh với đội ngũ lãnh đạo địa phương. Theo nguồn tin thân cận với vấn đề, ông Zhang có phong cách lãnh đạo từ trên xuống vốn gây nhiều khó chịu với đội ngũ Lazada đã quen với phong cách lãnh đạo cởi mở của Châu Âu. Ông ít khi giải thích quyết định của mình và nhân viên được kì vọng làm theo, không thắc mắc, theo WSJ.
Ông Zhang cũng cắt bỏ các khoản chiết khấu và các chi phí khác Lazada Vietnam dùng để thu hút khách hàng. Ông thậm chí chỉ trích đội ngũ địa phương rằng, “các anh tiêu tiề.n như những đồ ngốc.” Ông cũng dừng mảng giao hàng miễn phí.
Một nhân viên giao hàng của Lazada Thái Lan.
Nhiều chiến lược của ông Zhang khiến các thương gia tại Việt Nam không hài lòng và chuyển sang các nền tảng đối thủ. Ông Zhang cố gắng thu hút khách hàng bằng cách mua hàng – ví dụ như giấy vệ sinh – với số lượng lớn để có giá tốt. Thế nhưng thị trường TMĐT nhỏ của Việt Nam không có đủ số lượng người mua số hàng đó.
Khi ông Zhang và cộng sự được hỏi về chiến lược họ đang áp dụng, họ nói về trải nghiệm ở Tmall hay Taobao. “Câu trả lời chúng tôi nhận được cho tất cả các câu hỏi được bắt đầu bằng, ‘Ở Tmall/ Taobao, chúng tôi làm…” hay “Ở Trung Quốc, đây là cách mọi thứ diễn ra,” trích nội dung một số lãnh đạo Việt Nam gửi tới ông Lucy Peng, người nhận nhiệm vụ kiểm soát Lazada Đông Nam Á hồi năm ngoái. “Không may là, chúng tôi không phải Tmall/ Taobao và chúng tôi cũng không ở Trung Quốc.”
Bà Peng ngay lập tức ra thông điệp tới các lãnh đạo Alibaba, yêu cầu họ tôn trọng văn hóa và đội ngũ địa phương.
Thực tế, những việc ông Zhang làm đã cắt giảm được nhiều chi phí và khiến Lazada Vietnam ổn định về tài chính song doanh số bán hàng và lưu lượng truy cập là thứ phải đán.h đổi. Tháng 6 năm 2019, ông Zhang về Trung Quốc và CEO Lazada Thái Lan đảm nhận việc quản trị vận hành tại Việt Nam.
Hai tháng sau đó, CEO Alibaba Daniel Zhang ghé thăm Việt Nam. Một thông điệp, đăng trên trang tuyển dụng của Lazada Vietnam, nói rằng: “Không phải Taobao, không phải Tmall. Chúng ta cần Lazada của chính mình ở Việt Nam, Thái Lan và ở Đông Nam Á. Chúng ta cần địa phương hóa hoạt động kinh doanh.”
Thế giới đang sợ công nghệ Trung Quốc thống trị, song Alibaba, một biểu tượng công nghệ Trung Quốc, còn rất nhiều điều phải làm ở Việt Nam.
Theo GenK
Di sản của Jack Ma ở Alibaba sẽ biến đổi mãi mãi dưới bàn tay người kế nhiệm Daniel Zhang
Zhang không lo lắng về việc thay thế Jack Ma. Người đàn ông này quan tâm đến việc thay thế cả đế chế Alibaba.
Một Alibaba khác
Trong suốt nhiều tháng, Daniel Zhang túm tụm cùng nhóm nhỏ trong một nhà xe ngầm ở Thượng Hải. CEO Alibaba đang làm việc với một kế hoạch bí mật mà nhiều cấp dưới của ông ở trụ sở cách đó 160 km có lẽ cũng phải thốt lên về sự "điên rồ". Zhang muốn phát triển một công ty khởi nghiệp bên trong gã khổng lồ thương mại điện tử, trong đó kết hợp cửa hàng tạp hóa, nhà hàng và ứng dụng giao hàng cùng với việc sử dụng robot và nhận dạng khuôn mặt để tăng tốc hậu cần và thanh toán.
Với tên gọi Freshippo, dự án này trở thành một phần chính trong kế hoạch chi tiết của Zhang trong việc tái định hình tương lai của Alibaba với 150 cửa hàng trên 17 thành phố của Trung Quốc. Trong một cửa hàng ở Hàng Châu, các thùng nhựa chứa hàng tự động di chuyển theo những đường ray nằm trên hành lang, thu thập hàng hóa từ khắp cửa hàng để đáp ứng các đơn hàng trực tuyến. Người vận chuyển sẵn sàng đưa hàng hóa tới bất cứ nơi nào trong bán kính 3,2 km trong vòng chưa đầy 30 phút.
Freshippo là một phần trong cái mà Alibaba gọi là chiến lược bán lẻ mới. Ý tưởng về các cửa hàng kết hợp trực tuyến và ngoại tuyến là của CEO Freshippo Hou Yi, người được Zhang truyền cảm hứng sau một cuộc gặp năm 2014. Ngồi trò chuyện ở quán café, Zhang đã thuyết phục Yi gia nhập Alibaba và cho anh ta 100 triệu USD để bắt đầu dự án khởi nghiệp mà không hề đặt áp lực lợi nhuận trong 2 năm đầu tiên.
"Sau đó tôi mới biết ông ấy quyết tâm đến mức nào. Nó như là quyết định khởi nghiệp thứ 2 của Zhang. Ông ấy nói rằng sau rất nhiều năm, ông ấy cuối cùng cũng có thể tìm được một dự án đủ khả năng vượt qua Tmall", Hou chia sẻ.
Freshippo còn cách thành công một quãng đường rất xa. Lợi nhuận mỏng trong ngành kinh doanh tạp hóa kết hợp với một số công ty khởi nghiệp kêu gọi được số tiề.n tài trợ khổng lồ đang cạnh tranh với Zhang. Một liên doanh giao hàng của Alibaba có tên Ele.me cũng đang đốt tiề.n trong cuộc đầu với Meituan.
Với Zhang, thị trường giao thực phẩm có ý nghĩa to lớn. Alibaba muốn chiếm ít nhất 50% thị trường này để có lợi thế cạnh tranh trong các hình thức kinh doanh liên quan, chẳng hạn như dịch vụ thanh toán kỹ thuật số.
Mở rộng ra nước ngoài có thể là thách thức lớn nhất với Alibaba của Zhang. Jack Ma từng cam kết một ngày nào đó, doanh thu từ nước ngoài sẽ chiếm một nửa doanh thu của Alibaba. Mục tiêu này cũng tiếp tục được Zhang theo đuổi sau khi nhà sáng lập về hưu. Tuy nhiên, đó là mục tiêu khá xa vời với Alibaba.
Gã khổng lồ thương mại điện tử Trung Quốc đã đầu tư 4 tỷ USD vào Lazada của Singapore trong nỗ lực mở rộng sang Đông Nam Á. Tuy nhiên, nó gặp khó khăn ở nhiều thị trường, trong đó có những thị trường then chốt như Indonesia. Hồi tháng 3, Lazada có CEO thứ 3 trong vòng 9 tháng.
Duy trì tốc độ tăng trưởng của Alibaba là một bài toán khó dù không ai phủ nhận những động lực hiện có. Trong khi đó, các sáng kiến mới cũng khiến Zhang gánh chịu thiệt hại. Ngay cả theo tiêu chuẩn khắc nghiệp của ngành công nghiệp công nghệ Trung Quốc, Zhang đang quá tải. 996, làm việc từ 9h sáng tới 9h tối trong 6 ngày mỗi tuần là tiêu chuẩn bình thường với một người làm công nghệ Trung Quốc. Tuy nhiên, với Zhang, ông thường không có ngày nghỉ.
Bên cạnh việc vượt qua các đối thủ, Zhang còn phải vượt qua cái bóng của Jack Ma. Người ta thường hoài cổ về nhà lãnh đạo cũ khi doanh nghiệp gặp khó khăn. "Nối gót nhà sáng lập luôn là điều rất khó. Nó còn khó hơn nhiều khi bạn phải theo ai đó với tầm vóc toàn cầu", Jeffrey Sonnenfeld của trường quản lý Đại học Yale nhận định.
Người kế nhiệm đối lập
Trước khi kế nhiệm Jack Ma, Daniel Zhang không phải người nổi tiếng. Vào ngày 10/9, người đàn ông 47 tuổ.i này chính thức trở thành Chủ tịch Alibana sau khi đảm nhận vai trò CEO từ năm 2015. Ông ấy sẽ là người đầu tiên sau nhà sáng lập Jack Ma đảm nhiệm cả 2 vị trí này cùng một lúc.
Jack Ma nổi tiếng khắp thế giới, nhất là sau bài phát biểu hùng hồn của ông trước các nguyên thủ thế giới tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới. Zhang lại là người ăn nói nhỏ nhẹ, thường bị ngắt quãng trong các cuộc đối thoại sử dụng tiếng Anh với các nhà đầu tư. Ngay cả ở Trung Quốc, Zhang cũng không phải người nổi tiếng. Thậm chí, phụ huynh một nhân viên làm tại trụ sở chính của Alibaba còn nhầm ông với người bảo vệ.
Tuy nhiên, với những gì đang diễn ra, người ta có thể thấy Zhang đang trở nên khá cực đoan giống như người tiề.n nhiệm. Ông nói rằng Alibaba đang có vị thế độc đáo để kết nối thế giới trực tuyến với ngoại tuyến trong các cửa hàng tạp hóa và hơn thế nữa. Hàng chục sáng kiến mới của Zhang đã đưa Alibaba đi vào sâu hơn các lĩnh vực, từ tài chính tới chăm sóc sức khỏe, phim ảnh và âm nhạc.
Theo quan điểm của Zhang, những thay đổi là thực sự cần thiết. "Nếu chúng ta không đán.h chế.t doanh nghiệp hiện tại của mình, người khác sẽ làm việc đó. Vì vậy, tôi thà nhìn thấy các doanh nghiệp mới của mình đán.h chế.t những hình thức đã cũ hơn là để người khác làm việc ấy", Zhang nhấn mạnh.
Ở thời điểm hiện tại, Alibaba là công ty đại chúng lớn nhất Trung Quốc với thị giá khoảng 460 triệu USD. Tuy nhiên, nó đang phải gánh chịu những áp lực từ kinh tế vĩ mô khi tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc chậm lại, người tiêu dùng siết chặt chi tiêu và các nhãn hàng thì giảm kinh phí cho quảng cáo.
Giá cổ phiếu của công ty đang trượt dốc. Các cuộc biểu tình ở Hồng Kông khiến Alibaba phải hoãn kế hoạch chào bán cổ phiếu với kỳ vọng thu về 20 tỷ USD. "Ông ấy đã tìm thấy những hạt giống mới để tăng trưởng doanh thu. Ông ấy đang trồng rất nhiều hạt giống", Mitchell Green, đối tác quản lý của Alibaba tại Lead Edge Capital, nhận định.
Sinh ra và lớn lên ở Thượng Hải, Zhang theo học ngành kế toán tại Trường Đại học Tài chính và Kinh tế Thượng Hải. Thủa mới đi làm, Zhang làm cho nhiều tổ chức tài chính lớn nhưng đều lần lượt chứng kiến chúng sụp đổ. Những sóng gió cũng cho Zhang nhiều trải nghiệm và giúp ông thành đạt trong công việc của mình.
Zhang sau đó trở thành Giám đốc Tài chính của nhà phát triển game Shanda Interactive vào thời điểm nó được coi là công ty Internet lớn nhất Trung Quốc. Đó cũng là nơi mà Phó chủ tịch Alibaba Joseph Tsai, người sáng lập có ảnh hưởng lớn nhất chỉ sau Jack Ma, tìm thấy Zhang vào năm 2007.
Chính tại Alibaba, Zhang mới thực sự nổi bật. Khi gia nhập, trang web tốt nhất của công ty là Taobao với giao diện gần giống eBay đang ngập chìm trong thua lỗ và hàng hóa giả mạo. "Khi tôi nhìn vào báo cáo tài chính, ôi trời ơi, bạn có thể đoán doanh thu của nó là gì không? Là số 0 hay lỗ? Thật ra là lỗ rất lớn. Chuyển sang bản cân đối kế toán, mọi thứ còn tồi tệ hơn", Zhang kể lại.
Năm 2008, Zhang tiếp quản Tmall, một trang thương mại điện tử giống Amazon.com. Hiện tại, nó là hoạt động sinh lời lớn nhất của Alibaba. Ông cũng được coi là người khai sinh ra ngày độc thân 11/11 và đưa nó vượt cả Black Firday đình đám của phương Tây về doanh thu.
Theo GenK
Rất nhanh chỉ mất 3 năm, Tiki đã "đốt" xong xuôi 500 tỷ đồng của VNG Trong 3 năm rưỡi được VNG rót vốn, Tiki đã "đốt" toàn bộ số tiề.n 506 tỷ đồng của công ty này. Công ty cổ phần VNG vừa công bố báo cáo tài chính 6 tháng đầu năm 2019. Báo cáo cho biết, giá trị khoản đầu tư của VNG tại Tiki đã chính thức về 0 tại thời điểm 30/6/2019. VNG bắt...