Tháo gỡ khó khăn Chương trình Giáo dục phổ thông 2018
Ngày 25-10, tại hội thảo ‘Bố trí giáo viên và xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường thực hiện Chương trình Giáo dục phổ thông (CT GDPT) 2018′ do Bộ GD-ĐT tổ chức trực tuyến với 63 tỉnh, thành trên cả nước, hàng loạt vấn đề khó khăn về giáo viên, điều kiện triển khai các môn học mới đã được trao đổi, tìm biện pháp tháo gỡ.
Học sinh Trường THCS Bàn Cờ (quận 3, TPHCM) trong tiết học môn Lịch sử – Địa lý. Ảnh: THU TÂM
Giải bài toán thiếu giáo viên
TS Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, nêu thực tế, cả nước còn thiếu gần 107.000 giáo viên các cấp học. Trong đó, bậc mầm non thiếu nhiều nhất với 44.000 giáo viên, kế đến là tiểu học thiếu gần 33.000 giáo viên, THCS thiếu trên 18.000 và THPT thiếu gần 12.000 giáo viên. Nguyên nhân là do từ năm 2015 trở về trước, nhiều địa phương có tỷ lệ giáo viên/lớp thấp do chỉ tiêu biên chế được giao chưa đủ định mức, bậc tiểu học triển khai chương trình dạy học 1 buổi/ngày nên giao biên chế 1,2 giáo viên/lớp.
Từ năm 2015 đến nay, thực hiện chủ trương dạy học 2 buổi/ngày ở cấp tiểu học, định mức nâng lên 1,5 giáo viên/lớp nhưng biên chế giáo dục không tăng thêm, trong khi đó số lượng học sinh tăng đều hàng năm, đặc biệt ở các thành phố lớn tập trung nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất như Hà Nội, TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai… Riêng đối với các môn học đặc thù như tiếng Anh, Tin học, Nghệ thuật, chính sách tuyển dụng và thu nhập cho giáo viên chưa đủ sức thu hút nên luôn khan hiếm nguồn tuyển.
Trước thực tế trên, đại diện Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục đề nghị các địa phương rà soát, tập trung giải quyết tình trạng thiếu giáo viên, đặt hàng các trường sư phạm đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, kết hợp với việc sắp xếp lại hệ thống trường lớp, giảm trường học có quy mô nhỏ, xây dựng trường nhiều cấp học, xã hội hóa giáo dục ở những nơi đủ điều kiện, đẩy mạnh bố trí giáo viên liên trường, liên cấp nhằm tháo gỡ khó khăn về đội ngũ. Song song đó, mỗi cơ sở giáo dục cần đẩy mạnh cơ chế tự chủ, rà soát số lượng và cơ cấu giáo viên ở tất cả môn học, khẩn trương tuyển dụng giáo viên còn thiếu so với biên chế được giao.
Ở góc độ khác, theo PGS-TS Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học (Bộ GD-ĐT), trước đây khi triển khai chương trình giáo dục theo Quyết định 16/2006 do Bộ GD-ĐT ban hành đã xảy ra tình trạng thiếu giáo viên. Đến nay, CT GDPT 2018 xuất hiện thêm các môn học mới khiến nhân sự càng khó khăn hơn. Trong đó, các môn học không thay đổi tên gọi so với chương trình cũ đều giữ nguyên hoặc giảm nhẹ số tiết nên không xáo trộn về nhân sự. Cơ cấu giáo viên tập trung biến động ở các môn học mới đòi hỏi sự chủ động rà soát, bố trí đội ngũ của các đơn vị.
“Trong vòng 4 năm trở lại đây (2019-2022), có 26 văn bản quy định trực tiếp hoặc liên quan đến nhà giáo, cán bộ quản lý, nhân viên ngành giáo dục được sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới thay thế. Qua đó, có thể thấy hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến chế độ, chính sách cho nhà giáo thường xuyên cập nhật, bổ sung để đáp ứng yêu cầu thực tế, song không tránh khỏi một số thời điểm văn bản chưa theo kịp thực tế ” – Ông ĐẶNG VĂN BÌNH, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục – Bộ GD-ĐT.
Thay đổi nhận thức của giáo viên
Video đang HOT
Lý giải khó khăn khi triển khai CT GDPT 2018, PGS-TS Nguyễn Xuân Thành cho rằng, lâu nay giáo viên quen với việc triển khai chương trình theo kiểu mỗi người một môn học. Trong khi đó, chương trình mới đòi hỏi sự phối hợp kiến thức tạo tâm lý khó khăn cho giáo viên. Môn Khoa học tự nhiên thật ra là một môn học, tương đương các môn khác trong chương trình nhưng do tích hợp kiến thức từ 3 phân môn trước đây gồm Vật lý, Hóa học và Sinh học nên được giáo viên và học sinh gọi là môn tích hợp. Trong đó, so với tổng số 595 tiết cho cả 4 năm lớp 6, 7, 8, 9 theo chương trình trước đây, môn Khoa học tự nhiên trong CT GDPT 2018 còn 560 tiết, giảm 35 tiết. Tương tự, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cũng có số tiết giảm so với thời lượng hoạt động giáo dục tập thể và ngoài giờ lên lớp theo chương trình cũ.
Tiết học môn Lịch sử – Địa lý tại Trường THCS Bàn Cờ (quận 3, TPHCM)
“Về tổng thể chương trình, giáo viên thực hiện số tiết dạy ít hơn so với trước đây nên không thể nói là chương trình nặng hơn. Mấu chốt vấn đề nằm ở việc phân bổ, sắp xếp thời khóa biểu cho từng môn học”, PGS-TS Nguyễn Xuân Thành cho biết.
Hiện nay, có tình trạng thời khóa biểu ở nhiều trường thay đổi liên tục, gây khó cho cả người dạy lẫn người học do chia đều thời lượng các môn học cho 35 tuần/năm học, chỉ cần một môn học thay đổi số tiết sẽ xáo trộn toàn bộ thời khóa biểu của học sinh. Trong khi đó, CT GDPT 2018 không quy định số tiết dạy theo tuần mà “khoán” thời lượng môn học theo năm, giao quyền chủ động xây dựng kế hoạch triển khai cho các trường. Vì vậy, việc triển khai môn học ở cùng thời điểm mỗi trường sẽ khác nhau. Riêng đối với việc triển khai tổ hợp môn tự chọn ở khối 10, đại diện Bộ GD-ĐT khẳng định, việc sắp xếp tổ hợp môn học vừa đáp ứng nhu cầu học sinh vừa phù hợp điều kiện thực tế của trường. Do đó, các trường THPT cần sớm xây dựng phương án triển khai, công bố sớm vào đầu mỗi năm học cho phụ huynh và học sinh.
Song song đó, quy định về chế độ làm việc đối với giáo viên mầm non, phổ thông hiện nay được tính toán trên cơ sở thực hiện chương trình giáo dục ban hành năm 2006. Theo ông Đặng Văn Bình, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, tới đây Bộ GD-ĐT sẽ nghiên cứu, sửa đổi các quy định về chế độ làm việc của giáo viên phổ thông nhằm phù hợp hơn với CT GDPT 2018.
TS Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD-ĐT), cho biết, năm học 2022-2023 là năm thứ ba triển khai CT GDPT 2018. Bên cạnh một số kết quả đạt được, cơ sở giáo dục vẫn còn đối mặt nhiều khó khăn như thiếu giáo viên; chương trình còn lúng túng ở một số khâu và nội dung thực hiện.
Môn tích hợp: 2-3 giáo viên dạy cùng 1 sách, mỗi tuần thay thời khóa biểu 1 lần
"Ghép các môn đơn thành môn tích hợp nhưng lợi ích chưa thấy trong khi đó lại ghi nhận nhiều bất cập", thầy Lê Vĩnh Hiệp nói.
Đây là năm thứ hai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 triển khai với cấp trung học cơ sở. Các môn học tích hợp đang khiến giáo viên và nhà trường gặp khó mọi bề đó là Khoa học tự nhiên (tích hợp ba môn Vật lý, Hóa học, Sinh học) và Lịch sử và Địa lý (tích hợp hai môn Lịch sử, Địa lý). Gọi là môn học tích hợp nhưng kiến thức các phân môn lại tách bạch khá rõ trong cùng một quyển sách.
Năm ngoái, khi triển khai dạy tích hợp ở lớp 6, hiện tượng "ba thầy cùng dạy một sách" hoặc "hai thầy một sách" đã làm khó nhiệm vụ ra đề kiểm tra, chấm thi, vào điểm và nhận xét môn học. Đến năm nay, tình trạng đó vẫn tiếp tục khi triển khai với lớp 7.
Ảnh minh họa: VTV
Thầy Lê Vĩnh Hiệp, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trần Hưng Đạo (Quảng Trị) cho hay, vì chưa có giáo viên dạy môn tích hợp riêng nên hiện nay với các môn tích hợp, bắt buộc nhà trường phải sắp xếp các thầy cô từng bộ môn cùng dạy, nên xảy ra tình trạng 2-3 giáo viên cùng dạy một sách.
"Năm ngoái khi triển khai dạy tích hợp với lớp 6, nhà trường tổ chức dạy song song, tuy nhiên đến năm nay theo đúng hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về giảng dạy môn tích hợp, nhà trường tổ chức dạy tuyến tính, đến phân môn nào thì giáo viên phân môn đó vào dạy", thầy Lê Vĩnh Hiệp nói.
Sau một thời gian triển khai dạy tích hợp, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trần Hưng Đạo chia sẻ một số khó khăn, cụ thể như sau:
Thứ nhất, khó khăn trong việc bố trí thời khóa biểu. Dạy học theo kiểu tuyến tính nên mỗi tuần, Trường Trung học cơ sở Trần Hưng Đạo đều phải thay thời khóa biểu một lần để phù hợp với giáo viên và số tiết dạy.
Thứ hai, với các trường đông lớp tương đương với số tiết tích hợp nhiều. Điều này dễ dẫn tới tình trạng giáo viên phân môn trong bộ môn Khoa học tự nhiên đến tuần dạy sẽ bị "ngộp", số tiết quá nhiều trong khi giáo viên phân môn còn lại "rảnh rang, thong dong" chờ đợi đến lượt. Trường Trung học cơ sở Trần Hưng Đạo đang tính đến việc hợp đồng thêm giáo viên để giãn số tiết cho giáo viên của môn tích hợp vì dạy quá nhiều tiết/tuần sẽ không đảm bảo chất lượng.
Thứ ba, hầu hết các trường chưa có giáo viên tích hợp riêng nên sẽ cho các giáo viên đi đào tạo, tập huấn, học thêm chứng chỉ tích hợp. Tuy nhiên, đào tạo chứng chỉ cũng có bất cập, vì sau khi học xong cũng khó đảm bảo về mặt kiến thức khi dạy học sinh.
Thứ tư, một môn học nhưng nhiều giáo viên cùng ra đề kiểm tra, đ.ánh giá và nhiều giáo viên cùng chấm điểm nên sẽ phức tạp, khó nhất ở khâu đ.ánh giá học sinh. Ví dụ, môn Lịch sử và Địa lý có hai giáo viên cùng dạy, tỷ lệ kiểm tra đ.ánh giá về kiến thức là 50-50, có trường hợp học sinh chỉ làm được 100% phân môn Địa hoặc môn Sử chẳng hạn thì học sinh đó vẫn có 5 điểm và vẫn đạt yêu cầu, đây cũng là bất cập trong kiểm tra đ.ánh giá với môn tích hợp.
"Với các môn tích hợp, để thuận lợi và thống nhất khi triển khai, trường đã tổ chức rất nhiều cuộc họp, phân công cụ thể nhiệm vụ của từng giáo viên nhằm tránh rắc rối, chồng chéo.
Chắc chắn, trong tương lai, trường sẽ cho giáo viên đăng ký đi học chứng chỉ tích hợp, tuy nhiên trừ những giáo viên "toàn năng" giỏi đủ các phân môn còn những giáo viên vốn chỉ giỏi một phân môn, hai phân môn còn lại không giỏi lắm thì học xong cũng chỉ có thể dạy những kiến thức cơ bản, không thể dạy chuyên sâu. Thậm chí, sau này khi chương trình mới triển khai với khối 8, 9 thì chắc chắn nhiều giáo viên rất quan ngại vì càng lên kiến thức yêu cầu càng khó", thầy Lê Vĩnh Hiệp bày tỏ.
Từ những khó khăn, bất cập đó, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trần Hưng Đạo chia sẻ: "Ghép các môn đơn thành môn tích hợp nhưng lợi ích chưa thấy trong khi ghi nhận nhiều bất cập".
Cũng trong tình trạng một môn tích hợp 2-3 giáo viên cùng dạy, thầy Lê Văn Huấn, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Triệu Phước (Quảng Trị) cho hay, hiện tại nhà trường đang gặp khó khăn trong việc sắp xếp thời khóa biểu và phân công giáo viên dạy. Dạy theo kiểu tuyến tính xuất hiện vấn đề, có những tuần, giáo viên phải dạy vượt 19 tiết/tuần. Vì giáo viên phải dạy cả 2 khối 6 và 7 nên đôi khi các tiết học bị chồng chéo khiến giáo viên phải dạy dư tiết.
Hiện tại, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng trị chưa có chủ trương tổ chức lớp bồi dưỡng chứng chỉ tích hợp nên dự kiến tình trạng này vẫn sẽ kéo dài một khoảng thời gian nữa, do giáo viên chưa có lớp để sắp xếp đi học bồi dưỡng, chưa thể tự đảm nhiệm trọn vẹn một môn tích hợp.
Chia sẻ tâm tư khi là giáo viên được phân dạy một trong các phân môn Khoa học tự nhiên, cô T, giáo viên môn Vật lý của trường trung học cơ sở ở huyện Đăk Hà, tỉnh Kon Tum cho biết: một bộ sách nhưng cả 3 giáo viên cùng dạy nên khó khăn trong việc phân công chuyên môn, sắp xếp thời khóa biểu và có những nội dung bắt buộc giáo viên phải tìm hiểu thêm, tổng hợp kiến thức liên môn để dạy.
Bất kỳ một bài kiểm tra nào, từ 15 phút, 1 tiết, kiểm tra học kỳ,..đều phải chia làm 3 nội dung, 3 giáo viên cùng xây dựng, cùng chấm và cùng đ.ánh giá. Tất cả các khâu phức tạp và rất tốn thời gian.
"Thiết kế một bài kiểm tra Khoa học tự nhiên không dễ, tôi dạy chủ đề nào, bao nhiêu tiết thì phải tính toán để quy ra tỷ lệ câu hỏi và điểm số trong bài kiểm tra. Bên cạnh đó, thiết kế câu hỏi trong bài của mỗi phân môn còn đòi hỏi đáp ứng đủ các cấp độ từ nhận biết, thông hiểu, vận dụng đến vận dụng cao. Chính vì vậy, thầy cô phải bỏ rất nhiều thời gian và công sức", cô T nói.
Chia sẻ quan điểm về việc đi học chứng chỉ tích hợp để đảm nhiệm dạy môn Khoa học tự nhiên, cô T cho rằng: "Tôi được đào tạo 4 năm, ra trường chỉ dạy được một môn. Giờ đi học thêm chứng chỉ trong vài tháng thì không thể đáp ứng được tất cả kiến thức của hai bộ môn Hóa học, Sinh học được. Vì vậy, tôi lo sau khi học chứng chỉ về, được phân công dạy, học sinh hỏi những kiến thức chuyên sâu nhưng tôi không biết thì khó mà dạy tiếp được".
Bản thân cô T đã được nhà trường vận động đăng ký đi học chứng chỉ tích hợp từ năm ngoái, tuy nhiên đến giờ vẫn chưa được gọi đi học. Cô chia sẻ, mỗi ngày trong lúc chờ được đi học thêm, cô tự mình nghiên cứu sách giáo viên, sách giáo khoa, các tài liệu tập huấn, tìm kiếm thông tin trên mạng, bài giảng mẫu,...về các kiến thức của bộ môn mới.
"Thực tế, có những kiến thức rất khác so với trước kia nên tôi phải đầu tư rất nhiều thời gian để tìm tòi, nghiên cứu. Ví dụ, bảng tuần hoàn hóa học trước kia đọc các nguyên tố theo phát âm Việt Nam nhưng giờ đọc tên các nguyên tố theo Tiếng Anh, gây khó khăn trong cách đọc và khó nhớ cho chính giáo viên dạy Hóa học chứ chưa kể đến giáo viên "tay ngang" như tôi", cô T bày tỏ.
Thiết bị trường học ở Hà Tĩnh được các nhà thầu "thổi giá" như thế nào? Đề án bảo đảm cơ sở vật chất cho chương trình giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông tại Hà Tĩnh đã bị "thổi giá" gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước. Ngày 13/9, Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh đã có Kết luận thanh tra số 320/KL-UBND về việc chấp hành các quy định pháp luật trong thực...