Tất cả vì… vàng
Từ những năm 1980 đến nay, tình trạng khai thác vàng trái phép gây ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân, môi trường, thiên nhiên vẫn diễn ra thường xuyên ở tỉnh Bắc Cạn.
Cũng vì thế, thủ đoạn của “ vàng tặc” ngày một tinh vi, mức độ vi phạm ngày càng trở nên phổ biến. Cơ quan quản lý bất lực và không hiểu vì sao lại như vậy?
Tình trạng khai thác vàng trái phép xảy ra phổ biến ở 2 huyện Ngân Sơn và Na Rì (Bắc Cạn).
Ngủ ngày cày đêm
Trong những ngày đầu tháng 11, chúng tôi có mặt tại xã Thuần Mang (Ngân Sơn), Lương Thượng, Lương Thành, Lạng San, Kim Hỷ (Na Rì) đâu cũng thấy cảnh máy nổ, máy xúc, giàn tuyển với sự hỗ trợ của người dân ra sức khai thác vàng trái phép tàn phá môi trường và thiên nhiên. Hành động này của họ đã góp phần vào việc gây thất thoát một nguồn tài nguyên lớn của quốc gia.
Cách trung tâm xã Thuần Mang khoảng 2km có rất nhiều điểm khai thác vàng trái phép, nhiều diện tích đất nông nghiệp đã biến thành những bãi vàng ngổn ngang đất đá. Nhiều máy nổ, hệ thống sàng tuyển vàng được cất giấu ven suối và triền đồi, từ tỉnh lộ 279 có những con đường nhánh với dấu vết của những chiếc máy xúc vừa đi qua. Chỉ có điều là không có sự xuất hiện của con người. Qua tìm hiểu thì được biết, việc khai thác vàng ở đây chủ yếu là diễn ra vào ban đêm hoặc những ngày nghỉ (thứ bảy, chủ nhật).
Lý giải về hiện tượng này, ông Đào Việt Hưng – Chủ tịch Uỷ ban Nhân dân xã Thuần Mang – cho biết: “Thực trạng khai thác vàng trái phép tại địa phương diễn ra rầm rộ từ năm 2008 đến nay. Hiện toàn xã có gần 20 máy xúc đã ký cam kết không khai thác vàng tại địa phương, nên chủ yếu họ đưa máy đi khai thác ở nơi khác, còn những máy đang khai thác ở địa bàn xã là từ nơi khác đến. Chúng tôi đã thành lập tổ công tác, khi phát hiện báo ngay thông tin cho huyện xuống củng cố hồ sơ bắt giữ, hiện nay trong xã đang cử người trông coi 3 máy xúc (1 máy do huyện Ngân Sơn lập biên bản thu giữ từ tháng 7 đến nay, 2 máy do tỉnh Bắc Cạn thu giữ)”.
Cũng theo ông Hưng, tình trạng khai thác vàng trái phép lấn vào đất nông nghiệp tại địa phương ngày càng tinh vi và được sự hậu thuẫn của người dân địa phương bằng những hình thức như người dân có đất câu kết với các chủ máy để khai thác vàng, sản phẩm làm ra chia đôi, hoặc dân bán đất cho các bưởng vàng nhưng không hề báo cáo chính quyền địa phương. Điển hình là hộ ông Đinh Thiện Nghị và Đinh Thiện Quang ở Bản Giang.
Video đang HOT
Chiều về, chúng tôi rời xã Thuần Mang theo tỉnh lộ 279 về phía trung tâm huyện Na Rì, trên đường đi qua các xã Lạng San, Lương Thượng chứng kiến rất nhiều điểm khai thác vàng trái phép ven đường. Có mặt tại địa bàn giáp ranh giữa hai xã Lạng San và Lương Thành lúc nửa đêm, không gian yên tĩnh của màn đêm bỗng nhiên bị xé toạc bởi tiếng nổ ầm ào của máy nổ, máy xúc cùng những luồng sáng chói của ánh điện dọc theo con sông Bắc Giang. Nhìn từ trên cao xuống, dưới ánh đèn lấp lánh là dòng sông đỏ quạch, 6 máy xúc cùng hệ thống sàng tuyển vàng đang hoạt động hết công suất trên đoạn sông dài khoảng 100m.
Được biết, đây là mỏ Nà Diệc, đơn vị đang khai thác là Cty TNHH Hải Điệp, được cấp phép khai thác cát và tận thu vàng sa khoáng. Nhưng tại hiện trường khai thác cát chẳng thấy tí cát nào, đất đá dưới lòng sông đều được máy xúc lên giàn tuyển. Theo người dân sống xung quanh thì đây là điểm khai thác vàng chứ không phải khai thác cát và chủ yếu hoạt động vào ban đêm.
Được cấp phép khai thác cát và tận thu vàng sa khoáng, nhưng Cty TNHH Hải Điệp lại khai thác vàng là chủ yếu.
“Dân không ủng hộ chính quyền”
Sau khi kịp ghi được những hình ảnh thản nhiên khai thác vàng trái phép tại Nà Diệc, chúng tôi về nghỉ. Sáng hôm sau quay lại mọi việc vẫn diễn ra bình thường, phát hiện có người lạ, những công nhân khai thác vàng đồng loạt tắt máy rồi chạy về lán trại ngủ im thin thít, chúng tôi hỏi bất cứ ai cũng không có câu
trả lời.
Chúng tôi lập tức quay về trụ sở Uỷ ban Nhân dân xã Lạng San – cách điểm khai thác vàng Nà Diệc khoảng 1km – có mặt tại phòng riêng của Chủ tịch xã Hoàng Đức Tâm, thấy mở cửa nhưng không có ai, dù là ngày làm việc, nhưng uỷ ban xã vắng hoe. Liên lạc qua điện thoại để tìm hiểu về tình trạng khai thác vàng trái phép tại địa phương thì ông Tâm cho biết hiện không có mặt tại uỷ ban và nói sẽ cử người tiếp chúng tôi rồi tắt máy. Khoảng 5 phút sau không thấy ông Tâm liên lạc lại, chúng tôi gọi vào số máy của vị chủ tịch xã này, thấy không liên lạc được. Vậy là mong đợi của chúng tôi không được chính quyền địa phương giúp đỡ.
Quá bất bình trước sự việc trên, chúng tôi tìm đến Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Na Rì và được ông Nguyễn Đình Lai – Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Na Rì – cho biết: “Huyện Na Rì có rất nhiều loại khoáng sản, vàng sa khoáng, đồng, chì, kẽm… Từ năm 2003 đến nay đã cấp phép khai thác vàng sa khoáng tại 6 điểm thuộc huyện, tuy nhiên đến thời điểm này 3 điểm mỏ đã hết hạn giấy phép, điểm mỏ Tốc Lù do Cty cổ phần Tấn Thành được cấp phép hiện không khai thác nữa. Hiện trên địa bàn huyện còn 2 điểm mỏ hoạt động ở xã Lương Thượng”.
Mỏ vàng Tốc Lù ngổn ngang đất đá, hố sâu sau khai thác vàng. Ảnh: H.B.Y
Khi được hỏi về tình trạng khai thác vàng chứ không phải khai thác cát và tận thu vàng sa khoáng như giấy phép cho Cty TNHH Hải Điệp tại điểm Nà Diệc thì ông Lai cho hay: “Đơn vị được cấp phép khai thác cát và tận thu vàng sa khoáng trong vòng 7 năm, nhưng hồi tháng 3.2010 bị đình chỉ vì vi phạm công nghệ khai thác và mới được cấp lại hơn 1 tháng nay. Còn sự việc mà nhà báo nêu chúng tôi sẽ kiểm tra và xử lý nếu đơn vị vi phạm”.
Ông Lai cho biết thêm: “Hiện nay việc xử lý các đơn vị vi phạm rất khó khăn dù uỷ ban tỉnh đã ra rất nhiều công văn, chỉ thị. Ở Na Rì chủ yếu là máy xúc khai thác trái phép chứ người dân không làm được. Điều đặc biệt là hiện nay người dân không ủng hộ chính quyền”.
Vàng đi, hệ lụy ở lại
Chính sự thiếu trách nhiệm trong quản lý của cơ quan chức năng địa phương đã khiến rất nhiều diện tích đất nông nghiệp, đất rừng trở nên hoang tàn không canh tác được, điển hình là tại mỏ Tốc Lù, thôn Kim Vân, xã Kim Hỷ (Na Rì), trước đây do Cty cổ phần Tấn Thành khai thác, nhưng sau đó Cty giải thế rồi chính quyền các cấp của tỉnh Bắc Cạn cũng không biết họ đi đâu. Thế là công tác hoàn thổ tại mỏ Tốc Lù vẫn chưa được hoàn thiện.
Ngay phía sau bảng cấm này là một đại công trường khai thác vàng trái phép trong Khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ.
Được biết, những năm gần đây công tác hoàn thổ được đơn vị khai thác ký quỹ, nhưng trước đó, thời điểm Cty cổ phần Tân Thành khai thác chưa có quỹ này. Vậy nên, không ít vàng tại Tốc Lù đã được lấy đi, hệ lụy vẫn còn đang hiện hữu, người dân thiếu đất sản xuất nhưng chẳng biết kêu ai. Không ít người trong số đó đã vào các điểm khai thác vàng trái phép trong Khu bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ để khai thác vàng, cũng từ đó nhiều diện tích rừng Kim Hỷ trở nên nham nhở, dòng suối Tốc Lù ô nhiễm nặng…
Không riêng gì trong rừng Kim Hỷ xảy ra tình trạng khai thác vàng trái phép mới gây ảnh hưởng đến rừng, mà ở rất nhiều nơi có rừng khác trên địa bàn huyện Na Rì đều xảy ra tình trạng chung như vậy, bằng chứng là dọc theo các khe suối, ven sông, ao tù là có máy bơm với sự hỗ trợ của đầu máy nổ công suất lớn bơm nước lên đồi cách vài cây số, ở đó có đội ngũ “vàng tặc” đang chăm chỉ lao động, mặc sức tàn phá thiên nhiên.
Rời cánh rừng Kim Hỷ, chúng tôi có mặt tại mỏ Nà Làng, quan sát kỹ mỏ này được khai thác theo quy trình khép kín đã phần nào hạn chế vấn đề ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên mức độ ô nhiễm tiếng ồn thì không tài nào chịu nổi. Chúng tôi vào 3 hộ dân sinh sống gần mỏ thì ai cũng kêu rằng tiếng ồn của máy móc khai thác vàng khiến họ và con em họ không ngủ nổi, bởi máy móc hoạt động suốt cả ngày lẫn đêm. Thêm nữa, không hiểu vì lý do gì mà vụ lúa năm nay của khu vực này gần như mất trắng?
Cách đó không xa, tại thôn Chợ Cũ, xã Lạng San, huyện Na Rì, một “công trình hồ sinh thái” đã được hình thành tại nơi thừa nước thiếu đất này bởi Cty An Thịnh sau khi khai thác vàng để lại, nhưng nó chẳng những không giúp ích gì cho dân mà còn gây nên bao hệ lụy. Rõ ràng trong Luật Khoáng sản năm 1996 và Luật Khoáng sản sửa đổi năm 2010 đều quy định: Đơn vị khai thác phải có trách nhiệm phục hồi môi trường và đất đai sau khi khai thác. Thế nhưng không ít vàng đã được lấy đi, phần người dân được hưởng là những hệ lụy trông thấy, có lẽ bài học này nó thật đắng, cũng vô cùng cay và tất nhiên sẽ không có hồi kết. Tất cả vì… vàng.
Theo Lao Động
Thái Nguyên: Chưa có “thuốc” trị dứt điểm vàng tặc
Những đợt truy quét "vàng tặc" ở một số điểm nóng trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên dường như mới đem lại kết quả mang tính thời vụ. Lán trại, tàu cuốc của các đối tượng khai thác vàng trái phép lại xuất hiện sau khi đoàn kiểm tra liên ngành rút quân.
"Bắt cóc bỏ đĩa"
Trung tuần tháng 10, trở lại cánh đồng Thác Kiệm ở xóm Xuyên Sơn, xã Thần Sa, huyện Võ Nhai, chúng tôi chứng kiến cảnh nhộn nhịp khoét núi bới vàng như 9 tháng trước. Ở chuyến đi lần trước, chúng tôi có mặt tại khu khai thác vàng trái phép cùng sự có mặt của trưởng xóm Xuyên Sơn. Khi đó, các đối tượng khai thác trái phép lẳng lặng tắt máy, rút vào các hang hốc trên núi để tránh ống kính phóng viên.
Các đối tượng khai thác vàng trái phép tại Thác Kiệm, xã Thần Sa. Ảnh: V.Hải
Lần này, thái độ "đón tiếp" của các bưởng vàng không còn "lành" như trước. Đứng từ trên núi, có thể dễ dàng phát hiện sự có mặt của người lạ đi vào cánh đồng Thác Kiệm phía dưới, nhưng các bưởng vàng vẫn tiếp tục điều hành "phu vàng" làm việc. Một người đàn ông dáng bặm trợn cầm xẻng chỉ về phía chúng tôi, giọng hằn học: Đi chỗ khác cho bọn tao làm".
Gần 20 lán trại cùng máy nổ, máy phát điện, máy nghiền cùng vài chục con người thực hiện việc đào, nghiền, đãi vàng ngay giữa ban ngày. Việc khai thác vàng trái phép ở xóm Xuyên Sơn, xã Thần Sa không phải xảy ra lần đầu.
Còn nhớ, sau bài viết Báo Lao Động đăng vào cuối tháng 1.2011, UBND huyện Võ Nhai đã tổ chức đoàn kiểm tra liên ngành truy quét, phá hủy lán trại, tịch thu phương tiện của các đối tượng khai thác vàng trái phép. Nhưng chỉ vài tháng sau các bưởng vàng lại kéo về, ban đầu lác đác vài lán trại, sau đó cả khu vực lại nhộn nhịp như một công trường thực sự.
Thậm chí, các đối tượng còn dựng cả nhà gỗ dưới chân núi làm nơi nghỉ ngơi, sinh hoạt, có đường điện, chảo thu sóng TV. Theo tìm hiểu của chúng tôi, các bưởng vàng chủ yếu đến từ nơi khác, còn nhân công đào vàng ở các hang hốc trên núi chủ yếu là người dân địa phương. Ngoài cánh đồng Thác Kiệm, ở các khu vực như Tân Kim, Thượng Kim của xã Thần Sa cũng xuất hiện một số máy xúc lấy lý do làm đường, làm ruộng nhưng thực chất là được sử dụng vào việc khai thác vàng trái phép; gần chục lán trại của dân đào vàng cũng có mặt ở khu vực Hang Gió.
Ở một điểm nóng khác về khai thác vàng sa khoáng trái phép là xã Cây Thị, huyện Đồng Hỷ, UBND xã cũng vừa tổ chức truy quét các đối tượng khai thác vàng trái phép, thu giữ một máy xúc. Nhưng đó chỉ là giải pháp mang tính đối phó sau khi có sự bức xúc của người dân. Ở thời điểm chúng tôi có mặt, một đoạn suối Hoan - cách trụ sở UBND xã chừng 500m - đã bị các đối tượng khai thác "nắn chỉnh" dòng chảy. Một chiếc tàu cuốc vẫn nằm chình ình ven suối với đầy đủ dụng cụ xúc, sàng tuyển. Trên bờ suối là một ao tự tạo để chứa phần đất cát được cho là có vàng sa khoáng chờ sàng lọc.
Thiếu giải pháp căn cơ
Ông Trần Văn Tập - Phó Bí thư thường trực Đảng ủy xã Thần Sa, huyện Võ Nhai - lý giải việc tái diễn nạn khai thác vàng trái phép: "Do địa hình đồi núi hiểm trở, giao thông khó khăn; người dân trong xã không còn khai thác được nguồn lợi từ rừng nên đã đi đào vàng trái phép".
Chiếc tàu cuốc trên dòng suối Hoan chỉ nằm cách UBND xã Cây Thị hơn 500m.
Lý do khó quản lý do địa hình khó khăn chưa được thuyết phục lắm. Bởi lẽ, như điểm khai thác trái phép ở cánh đồng Thác Kiệm, không khó để nhận thấy các lán trại của các đối tượng đào vàng. Nơi này chỉ cách nơi sinh sống của người dân xóm Xuyên Sơn có một quãng đồng và các PV cũng đã không ít lần mục kích tận nơi địa điểm này. Một thực tế nữa là cứ sau mỗi lần có PV xuất hiện phản ánh, lực lượng chức năng của huyện lại ra quân truy quét và đều đạt hiệu quả.
Gần đây nhất - ngày 25.10, lực lượng chức năng huyện Võ Nhai đã ra quân truy quét vàng tặc từ khu vực Hang Hút đến lũng Tu Lườn, cánh đồng Thác Kiệm, Hang Gió, phá hủy trên 20 lán trại, thu giữ 7 máy nổ, 1 máy phát điện, hơn 700m ống dẫn nước. Còn các đối tượng khai thác vàng trái phép chỉ bị phạt hành chính, không thấy nhắc đến trách nhiệm của cán bộ cấp cơ sở do để tái diễn tình trạng kể trên. Chưa có được giải pháp mang tính căn cơ, nên nạn khai thác vàng trái phép tại các điểm nóng vẫn chực chờ bùng phát.
Theo Lao Động
Khai thác vàng trái phép tại Bắc Kạn vẫn "nóng" Sau nhiều năm tìm kiếm, thăm dò trữ lượng vàng tại 6/8 huyện, thị xã của tỉnh Bắc Kạn gồm huyện Ngân Sơn, Ba Bể, Na Rì, Chợ Mới, Pác Nặm, Bạch Thông, các cơ quan chức năng đã xác định được 17 mỏ, điểm quặng có vàng gốc, vàng sa khoáng với trữ lượng khoảng 30 tấn. Một điểm khai thác vàng...
