Tại sao Scotland lại thuộc Vương quốc Anh?-Kỳ cuối
Scotland được ví là “cha của Australia”. Người Scotland từng hình thành nên nhà nước Ấn Độ hiện đại. Người Scotland là người châu Âu đầu tiên vượt biển tới Canada. Vai trò quan trọng là vậy nhưng tại sao mảnh đất này lại thuộc về Vương quốc Anh?
Pháo đài Darien ngày nay.
Tất cả xuất phát từ một dự án đầu tư mạo hiểm mà sau này biến thành một thảm họa với Scotland.
Kỳ cuối: Vỡ mộng với thiên đường
Năm con tàu nhổ neo từ cảng Leith ngày 4/7/1698 dưới sự chỉ huy của thuyền trưởng Robert Pennecuik. Trong số 1.200 người tình nguyện đến Darien trong hành trình đầu tiên, chỉ có ông và Paterson biết đích đến.
Đoàn tàu đổ bộ xuống Darien ngày 2/11, mất 70 người trong suốt hành trình. Đầy tinh thần lạc quan, họ đặt tên bán đảo là New Caledonia và bắt đầu xây dựng khu định cư. Tuy nhiên, khu vực đầu tiên mà họ chọn lại là đầm lầy, không hợp để trồng trọt hay làm nhà ở.
Họ đã phát quang và dựng lều trên vùng đầm lầy này gần 2 tháng trời. Chẳng bao lâu, những người Scotland phát hiện ra họ không thể trồng khoai lang hay ngô. Người Ấn Độ cũng không quan tâm tới những thứ như gương lược mà họ mang tới để bán.
Mùa xuân năm 1699, mưa xối xả, bệnh tật hoành hành. Đến tháng 3 năm đó, hơn 200 người Scotland đã bỏ mạng, tỷ lệ tử vong tăng lên hơn 10 người mỗi ngày. Mọi chuyện tồi tệ hơn khi các tàu được cử đi mua hàng trở về mang theo tin tức nói rằng các tàu và thuộc địa của Anh của bị cấm làm ăn với người Scotland theo lệnh của Nhà vua. Một con tàu còn mất tích không dấu vết. Một tàu bị người Tây Ban Nha bắt và toàn bộ thủy thủ đoàn bị tống giam.
Cuộc sống ở Darien là một nỗi khổ ải. Roger Oswald, một thanh niên trẻ tham gia chuyến đi tới Darien với đầy hi vọng và lạc quan, đã kể lại quãng đời của mình ở Darien: Họ chỉ được ăn chưa đầy nửa cân bột mốc meo mỗi tuần. Khi đun bột lên cùng với ít nước lã, họ phải vớt những con giòi to tướng và sâu bọ nổi lên trên. Khẩu phần ít ỏi cho một tuần này có thể ăn hết trong một ngày. Cộng với việc phải lao động cực nhọc nên những người Scotland ở Darien trông như những bộ xương. Bản thân vợ của ông Paterson đã chết ở Darien, mang theo giấc mơ chấn hưng Scotland của ông.
Cơn ác mộng cuối cùng của người Scotland trên Darien là tin người Tây Ban Nha chuẩn bị tấn công khu vực này. Những người định cư nháo nhào chạy ra biển trong cơn kinh hãi, bỏ lại cả khu định cư. Trong số 3 con tàu tháo chạy khỏi Darien, chỉ có một tàu quay về Scotland với chưa đầy 300 con người trên đó.
Video đang HOT
Đoàn tàu thứ hai rời Scotland tháng 8/1699 mà không hay biết gì về số phận của đoàn tàu thứ nhất. Ba con tàu mang theo 1.302 người Scotland nữa, trong đó 160 người chết dọc đường. Khi phát hiện Darien bị bỏ không, họ bắt đầu xây dựng lại nó. Tuy nhiên, họ cũng không làm được gì hơn những người đi trước. Họ cũng hoàn toàn không được chuẩn bị cho sự khắc nghiệt của mảnh đất này. Hậu quả là bệnh dịch cùng với sự vô kỷ luật đã khiến nhóm người tan rã.
Hơn nữa, nguy cơ bị người Tây Ban Nha tấn công luôn rình rập trong khi họ lại không được các thuộc địa của Anh hỗ trợ do bị triều đình Anh cấm. Trước tình hình đó, thuyền trưởng Alexander Campbell đã thuyết phục mọi người tấn công phủ đầu lực lượng Tây Ban Nha đang ở khu vực Toubacanti trên đảo chính. Cuộc tấn công thành công nhưng chỉ khiến cho người Tây Ban Nha thêm cáu tiết, tập hợp lực lượng phản công. Một đội tàu lớn của Tây Ban Nha đã bao vây pháo đài St Andrew trên Darien và khiến người Scotland phải đầu hàng tháng 3/1700.
Những người còn sống sót được phép rời pháo đài lên các tàu còn lại về Scotland. Chỉ có vài trăm người còn sống sót về Scotland sau cả hai hành trình với 2.500 người.
Các tàu ở cảng Leith chuẩn bị cho cuộc hành trình.
Dự án Darien là một thảm họa với Scotland. Sử gia Scotland Douglas Watt nhận định: Quá trình quản lý kế hoạch không sát với thực tế, dựa trên ảo tưởng rằng một Scotland nghèo khó có thể đương đầu với đế chế Tây Ban Nha để thành lập một thuộc địa ở Trung Mỹ rồi kiểm soát cả hai phía của eo đất Darien với chỉ vài con tàu.
Darien, được cho là sẽ khiến Scotland nổi lên thành một cường quốc, đã trở thành một trong những nền kinh tế thảm họa nhất trong lịch sử châu Âu. Eo đất Darien đã hóa thành một ký ức tồi tệ trong tâm trí người Scotland.
Sau kế hoạch mạo hiểm thất bại, kinh tế Scotland trở nên thảm hại. Công ty của ông Paterson đã mất hơn 232.000 bảng Anh – số tiền được đóng góp từ những khoản tiết kiệm cả đời của nhiều người dân trong nước. Giờ Scotland không thể tự đi tiếp một mình. Chỉ 7 năm sau thảm họa Darien, nước này buộc phải ký kết Đạo luật Liên hiệp với Anh năm 1707 để phục hồi lại nền kinh tế và để được dỡ bỏ các lệnh cấm vận xuất khẩu hàng hóa vào các thuộc địa của Anh.
Người ta cho rằng việc Scotland ký đạo luật trên với Anh cũng dính dáng đến lợi ích cá nhân. Nhiều ủy viên hội đồng Scotland đã đầu tư rất nhiều vào dự án Darien và họ cho rằng họ sẽ được bù đắp các khoản thua lỗ nếu Scotland liên hiệp với Anh.
Theo Điều 15 của đạo luật, Anh trợ cấp cho Scotland gần 400.000 bảng để bù lại việc Scotland phải chia sẻ nợ quốc gia trong tương lai với Anh. Thực chất, khoản tiền này được dùng để bù đắp cho các nhà đầu tư của công ty phụ trách dự án Darien vì 58,6% số tiền được chia cho các cổ đông và chủ nợ của công ty này.
Đạo luật Liên hiệp năm 1707 bị cả đất nước Scotland phản đối. Khi đạo luật được quốc hội Scotland thông qua, các đơn kháng nghị phản đối xuất hiện ở khắp nơi. Bạo lực phản đối đạo luật đã khiến quốc hội Scotland phải áp đặt thiết quân luật.
Nhiều người Scotland cho rằng cơ hội độc lập của họ đã bị người Anh cố ý phá hoại. Tâm lý oán giận này đóng vai trò không nhỏ trong các cuộc nổi dậy đòi độc lập của Scotland mà cuộc trưng cầu ý dân ngày 18/9 vừa qua là một trong số đó.
Theo Thùy Dương
Tin tức
Tại sao Scotland lại thuộc Vương quốc Anh?
Scotland được ví là "cha của Australia". Người Scotland từng hình thành nên nhà nước Ấn Độ hiện đại. Người Scotland là người châu Âu đầu tiên vượt biển tới Canada. Vai trò quan trọng là vậy nhưng tại sao mảnh đất này lại thuộc về Vương quốc Anh? Tất cả xuất phát từ một dự án đầu tư mạo hiểm mà sau này biến thành một thảm họa với Scotland.
Kỳ 1: Ảo vọng Darien
Scotland cuối thể kỷ 17 là một đất nước khủng hoảng. Hàng chục năm chiến tranh liên miên cùng với 7 năm nạn đói đã khiến người dân bị đẩy ra khỏi nhà, chen chúc trong các thành phố lớn trong cảnh vô gia cư để tìm việc, chết đói như ngả rạ trên các đường phố. Thương mại của Scotland bị ảnh hưởng nặng nề khi người Anh tiếp tục chiến tranh chống lại châu Âu. Trong bối cảnh đó, người ta cho rằng cần phải làm một điều gì đấy để phục hồi kinh tế Scotland trước khi nước này bị các láng giềng giàu có nuốt chửng.
William Paterson.
Người nảy ra giải pháp cho vấn đề của Scotland là nhà tài phiệt William Paterson, một trong những thành viên sáng lập Ngân hàng Anh. Ông Paterson trở về Edinburgh với một kế hoạch táo bạo nhằm biến Scotland trở thành một trạm trung chuyển xuyên Thái Bình Dương. Trong khi ở London, ông đã gặp một thủy thủ tên là Lionel Wafer, người đã kể với ông về một thiên đường tuyệt vời ở eo đất Panama. Đó chính là Darien, một nơi mà người thủy thủ này nói là toàn những người thân thiện, đất đai trù phú, giàu có. Ông Paterson ngay lập tức coi Darien có tiềm năng trở thành một thuộc địa thương mại của Scotland.
Thời đó, buôn bán với các thị trường Thái Bình Dương béo bở rất tốn kém vì các tàu buôn phải trải qua một hành trình nguy hiểm vòng quanh mũi Horn ở phía nam Nam Mỹ. Hành trình này mất cả vài tháng và tàu buôn có nguy cơ đắm giữa đại dương. Nếu lập một thuộc địa ở Darien, hàng hóa có thể được chuyển từ Thái Bình Dương qua Panama và chuyển lên tàu ở Đại Tây Dương từ đó, nhờ đó tăng tốc quá trình buôn bán, tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, ông Paterson không biết rằng người Tây Ban Nha đã kiểm soát khu vực đó của Panama.
Sơ đồ 2 hành trình của người Scotland tới Darien.
Ý tưởng về thuộc địa Darien của Scotland rất nổi tiếng. Ông Paterson đã thành lập Công ty Thương mại Scotland với châu Phi và Ấn Độ tháng 6/1695. Công ty này không chỉ khiến người Tây Ban Nha "ngứa mắt" mà còn cả công ty Đông Ấn của Anh. Đông Ấn sợ mất thế độc quyền làm ăn của người Anh với người Ấn Độ, nên đã vận động thành công quốc hội Anh phản đối công ty, buộc các nhà đầu tư Anh vào dự án Darien phải rút vốn.
Không bị nhụt chí, ông Paterson và đồng nghiệp quay về Scotland để tìm vốn đầu tư. Nhà tài phiệt Scotland William Paterson đã làm lóa mắt người Scotland khi nói về sự giàu có mà họ sẽ hưởng ở Darien: "Thương mại sẽ tăng, tiền sẽ tự sinh ra, thế giới thương mại không cần nhiều việc để làm mà cần nhiều người để làm hết việc".
Đối với một đất nước mà mùa màng luôn thất bát và nội chiến triền miên như Scotland, triển vọng trở thành một trạm trung chuyển của cả châu Âu trở nên khả quan đến mức khó cưỡng lại. Vương quốc Scotland đột nhiên dốc toàn lực theo kế hoạch của ông Paterson. Chỉ trong vòng 6 tháng, người Scotland, từ giàu đến nghèo, rót 400.000 bảng Anh vào dự án Darien. Kế hoạch thu hút sự tham gia của mọi tầng lớp, từ tầng lớp quý tộc, người thu nhập cao, thương gia cho đến người dân bình thường, không ngoại trừ một ai, kể cả những phụ nữ trẻ cũng sẵn sàng ném tài sản ít ỏi của mình để mua cổ phiếu, kể cả những bà quả phụ sẵn sàng bán tài sản thừa kế.
Chỉ trong vài tháng, dự án đầu tư của Paterson đã gom được hơn một nửa tiền bạc ở Scotland. Đến thời điểm nhóm 1.500 tình nguyện viên Scotland đầu tiên háo hức nhổ neo năm 1698, có tới 1/5 tổng tài sản ròng của cả Scotland đổ vào kế hoạch này. Họ không ngờ mình đang tham gia vào một thảm họa.
Số tiền dùng để đầu tư cho 5 con tàu nhổ neo tới Darien. Chuyến hàng đầu tiên là hàng nghìn chiếc lược và gương mà người Scotland định bán cho người Ấn Độ, cùng với nhiều thùng tóc giả và những thứ lẩm cẩm khác.
Theo tính toán của ông Paterson, thay vì đi quanh mũi Horn, đội tàu buôn Scotland sẽ dỡ hàng hóa trên bờ phía tây của khu vực họ gọi là New Caledonia. Sau đó, người Scotland sẽ tìm cách chuyển hàng hóa xuyên qua rừng rậm đưa đến bờ bên kia. Ông Paterson tính toán: "Bằng cách đó, thời gian và chi phí hàng hải tới Trung Quốc, Nhật Bản và quần đảo Spice cũng như các khu vực xa xôi như Đông Ấn (East Indies) sẽ giảm hơn một nửa".
Tuy nhiên, câu chuyện của anh thủy thủ Lionel Wafer mà ông Paterson được nghe chỉ vẽ ra một góc rất nhỏ của Darien. Những người tình nguyện tham gia hành trình đầu tiên tới Darien không biết điều gì đang chờ họ.
Theo Thùy Dương
Tin tức
Đón đọc kỳ cuối: Vỡ mộng với thiên đường
Thủ hiến Scotland từ chức sau cuộc trưng cầu ý dân Ông Alex Salmond cũng tuyên bố chiến dịch vận động Scotland độc lập vẫn tiếp tục. Thủ hiến Scotland, lãnh đạo đảng Dân tộc Scotland ông Alex Salmond hôm qua tuyên bố từ chức sau khi kết quả cuộc trưng cầu ý dân cho thấy hơn 55% cử tri muốn Scotland tiếp tục ở lại Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland,...