Tại sao đàm phán gia hạn ngừng bắn Israel – Hamas lần nữa sẽ không dễ dàng?

Các nhà hòa giải đang bế tắc trong các cuộc đàm phán căng thẳng để kéo dài thời gian tạm dừng giao tranh ở Dải Gaza, nhưng Israel ngày càng khó đồng ý hơn.

Người dân Palestine sơ tán tránh xung đột xuống vùng ngoại ô phía Nam Thành phố Gaza, ngày 26/11/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo kênh Al Jazeera ngày 30/11, khi chỉ còn vài giờ nữa là thỏa thuận tạm dừng giao tranh ở Gaza hết hạn (7 giờ sáng 30/11 theo giờ Israel, tức 12 giờ trưa theo giờ Hà Nội), Israel, Hamas và các bên trung gian đàm phán tiếp tục hoạt động liên tục trong ngày 29/11.

Thỏa thuận ngừng bắn ban đầu dự kiến kéo dài đến ngày 27/11, nhưng Hamas quyết định chấp nhận đề nghị của Israel nhằm gia hạn lệnh ngừng bắn thêm một ngày cho mỗi nhóm gồm 10 người bị bắt được thả. Khi sắp hết thỏa thuận ngừng bắn, Qatar đã công bố gia hạn thỏa thuận thêm hai ngày.

Trong hai ngày này, các nhà hòa giải Qatar và Ai Cập có thêm thời gian để tìm cách thuyết phục cả hai bên kéo dài thời gian ngừng bắn hơn nữa hoặc biến thỏa thuận tạm thời thành một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn.

Tuy nhiên, mọi việc không hề dễ dàng. Ban đầu, mặc dù các cuộc đàm phán thông qua các bên trung gian gặp nhiều khó khăn, kéo dài nhưng cuối cùng họ đã đạt được một số kết quả và thỏa thuận về nguyên tắc dẫn đến thỏa thuận ngừng bắn ban đầu kéo dài 4 ngày và gián tiếp kéo dài thêm hai ngày. Trong các cuộc đàm phán ban đầu, Israel đã đơn phương tuyên bố rằng việc tạm dừng có thể kéo dài hơn nếu Hamas thả thêm những người bị bắt, do đó không cần phải đàm phán thêm nhiều.

Tuy nhiên, khi thời gian trôi qua, các cuộc đàm phán thông qua trung gian Qatar và Ai Cập dường như bị kéo dài. Danh sách những người bị giam giữ sẽ được trả tự do tiếp tục được thống nhất và chấp nhận với tốc độ ngày càng chậm hơn. Có thời điểm Hamas thậm chí còn đe dọa dừng quá trình này và để thỏa thuận ngừng bắn sụp đổ.

Hiện nay, tình hình có vẻ phức tạp hơn bao giờ hết. Hamas thông báo rằng họ đang tìm cách gia hạn thêm 4 ngày và thậm chí còn ám chỉ việc sẵn sàng đàm phán thả tất cả con tin mà họ đang giam giữ, để đổi lấy việc chấm dứt chiến sự lâu dài hơn. Đồng thời, Israel cho biết họ hoan nghênh việc thả thêm con tin, nhưng gửi đi những thông điệp trái chiều về việc tiếp tục tạm dừng giao tranh.

Trong bầu không khí bất ổn xen lẫn lo lắng và hy vọng, các nhà hòa giải quốc tế đang cố gắng hơn bao giờ hết. Trong hai ngày qua, những người có mặt tại Qatar gồm các quan chức cấp cao nhất của cơ quan tình báo Mỹ, Israel và Ai Cập.

Không có thông báo nào về hiện diện của các đối tác Hamas, nhưng rất khó hình dung rằng phía Palestine sẽ không có đại diện trong một hội nghị thượng đỉnh tình báo như vậy.

Người ta kỳ vọng rằng, với kinh nghiệm qua hai vòng đàm phán, việc đạt được các thỏa thuận để tiếp tục và gia hạn thỏa thuận ngừng bắn sẽ dễ dàng hơn. Tuy nhiên, có nhiều dấu hiệu cho thấy tình hình đang trở nên phức tạp hơn khi các cuộc đàm phán có thể bị sa lầy.

Có một số lý do dẫn đến tâm lý chần chừ rõ ràng của cả Israel và Hamas trong việc kéo dài thời gian ngừng bắn thông qua trao đổi thêm tù nhân.

Các binh sĩ Israel được triển khai gần biên giới với Dải Gaza ngày 26/11/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Một trong số đó là lý do quân sự mang tính chiến thuật và chiến lược, phần lớn là về phía Israel. Trong vài ngày qua, một số đại diện của quân đội Israel cho biết rằng họ muốn việc gia hạn tạm dừng bắn thêm hai ngày hiện nay là lần cuối cùng. Các tướng nói với giới lãnh đạo chính trị rằng quân đội tin rằng giao tranh sẽ tiếp tục vào sáng 30/11.

Ngay từ khi bắt đầu can thiệp vũ trang, quân đội Israel đã lo lắng khi phải tham chiến mà không xác định rõ mục tiêu chiến lược. Thủ tướng Benjamin Netanyahu nhiều lần nhắc lại rằng mục tiêu của ông là giành chiến thắng trong cuộc chiến bằng cách tiêu diệt Hamas, nhưng rõ ràng ông chưa bao giờ chuyển điều đó thành những mệnh lệnh và nhiệm vụ rõ ràng và có thể đo lường được.

Sau cuộc tấn công ngày 7/10, quân đội Israel đã huy động 360.000 quân dự bị, triển khai họ cùng với đội quân thường trực gồm 150.000 binh sĩ. Trong khi cuộc chiến tiếp diễn, mỗi người dự bị và mỗi đơn vị, dù ở Gaza hay dọc theo mặt trận phía Bắc đối diện với Hezbollah, đều biết chính xác nhiệm vụ và mục đích của mình là gì. Họ tập trung và không bị ảnh hưởng quá mức bởi bầu không khí của cuộc sống dân thường.

Nhưng khi binh sĩ đã dừng lại bốn ngày, rồi hai ngày nữa, nhiều người về nhà để nghỉ ngơi một thời gian ngắn và phải đối mặt với những nghi ngờ, bất an, sợ hãi và hy vọng của gia đình và người thân.

Trong một vài ngày, họ sống gần như thường dân, nhưng vì thời gian tạm dừng ban đầu sẽ hết hạn vào ngày 27/11, họ sẽ phải trở về đơn vị vào chiều 28/11 – thời điểm gia hạn ngừng bắn được công bố. Quân đội Israel sau đó phải quyết định cho họ thêm một hoặc hai ngày ở nhà hay luân phiên binh sĩ.

Nếu kéo dài tình trạng này sẽ làm phức tạp thêm công tác hậu cần nghỉ phép và luân chuyển, nhưng cuộc sống bán dân sự kéo dài cũng có thể làm tổn hại đến quyết tâm chiến đấu.

Sau ngày 7/10, tinh thần của Israel tăng cao và mọi người đã sẵn sàng chiến đấu. Tình hình bây giờ đã khác.

Nhận thức được những vấn đề tiềm ẩn về tinh thần và quyết tâm, các tướng lĩnh Israel rõ ràng muốn kết thúc cuộc chiến hơn là phải theo nhiều mệnh lệnh thay đổi liên tục mà trong tất cả các cuộc chiến, những điều này đều gây bất lợi cho khả năng chiến đấu của quân đội.