Châu Âu đối mặt chi phí khổng lồ để bảo vệ Ukraine

Người châu Âu sẽ cần phải tăng chi tiêu quân sự nhanh chóng – ý tưởng này đã gây ra một đợt tăng giá mạnh trên thị trường, dẫn đầu là cổ phiếu quốc phòng.

Thủ tướng Anh Keir Starmer (trái) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại cuộc gặp ở Kiev ngày 16/1/2025. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Theo tờ New York Times, cổ phiếu quốc phòng châu Âu đã tăng vọt vào ngày 3/3 sau khi các nhà lãnh đạo khu vực này tuyên bố sẽ “gánh vác trọng trách” bảo vệ Ukraine. Diễn biến này xảy ra khi cuộc xung đột kéo dài 3 năm giữa Ukraine và Nga dường như sắp bước sang một giai đoạn mới sau vụ căng thẳng trong Phòng Bầu dục hôm 28/2.

Cổ phiếu các công ty quốc phòng lớn của châu Âu – bao gồm nhà thầu quốc phòng Anh BAE Systems , nhà sản xuất vũ khí Đức Rheinmetall và công ty chuyên về hàng không vũ trụ và quốc phòng Leonardo của Italy – đã đạt mức cao kỷ lục ngày 3/3. Sự tăng vọt của ngành này đã giúp đưa Stoxx Europe 600, một chỉ số vốn bị chi phối bởi các cổ phiếu xa xỉ, lên một tầm cao mới.

Nhưng đằng sau sự nhiệt tình của các nhà đầu tư là câu hỏi: Liệu châu Âu – vốn đang phải đối mặt với gánh nặng nợ nần cao, tăng trưởng thấp liên tục, cộng với thuế quan mới từ Mỹ – có đủ khả năng chi tiêu nhiều hơn cho quân sự không?

Việc chấm dứt cuộc xung đột Nga-Ukraine sẽ đòi hỏi những chi phí lớn. Thủ tướng Anh Keir Starmer đã đưa ra một kế hoạch 4 điểm vào cuối tuần qua tại một cuộc họp của các nhà lãnh đạo châu Âu với Tổng thống Zelensky.

Đề xuất của ông Starmer bao gồm một “liên minh tự nguyện”, nòng cốt là Anh-Pháp, để bảo vệ bất kỳ thỏa thuận nào có thể được đưa ra đối với Ukraine, điều này có thể có nghĩa là sẽ phải tăng cường “lực lượng trên bộ và trên không”. Anh cũng đã cho Ukraine vay 2,26 tỷ bảng Anh (2,86 tỷ USD) để giúp củng cố lực lượng quân sự của nước này.

Tuy nhiên, ngay từ trước hội nghị thượng đỉnh châu Âu, các cơ quan tín dụng đã cảnh báo về tình hình tài chính của châu Âu. Chẳng hạn, Fitch Ratings cảnh báo việc tăng chi tiêu quân sự của các thành viên NATO lên 3% GDP – dù vẫn thấp hơn mức 5% mà ông Trump mong muốn – có thể buộc các chính phủ châu Âu phải cắt giảm chi tiêu, gây mất lòng dân, làm suy yếu mạng lưới an toàn xã hội .

Các lựa chọn chính trị khác bao gồm nới lỏng các quy tắc tài khóa để cho phép chi tiêu quốc phòng nhiều hơn, chuyển hướng các quỹ phục hồi sau đại dịch chưa chi sang tăng cường quân sự, và tăng thuế.

Việc vay nợ cũng sẽ phải trả một cái giá rất đắt. Lợi suất trái phiếu châu Âu tăng nhẹ vào ngày 3/3, một dấu hiệu cho thấy các nhà đầu tư đang lo ngại về khả năng tăng trưởng chi tiêu công tại thời điểm nền kinh tế của khu vực đang chậm lại và sức cạnh tranh suy yếu. Các nhà phân tích chia rẽ về việc liệu những cam kết như vậy có thể làm rối tung kế hoạch cắt giảm lãi suất của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) hay không. ECB sẽ họp vào cuối tuần này.

Rủi ro cũng là rất lớn. Việc không giúp được Ukraine cuối cùng có thể khiến các quốc gia châu Âu phải chấp nhận một thỏa thuận bất lợi cho Kiev và châu Âu. Các nhà phân tích cho biết điều đó có thể thử thách sự gắn kết của khối này.