Sốt xuất huyết đang vào mùa, cần chủ động phòng bệnh

Hiện đang bắt đầu vào thời điểm mùa dịch sốt xuất huyết , số mắc hàng năm có xu hướng tăng cao nhất từ tháng 5 đến tháng 11 nên công tác chủ động triển khai các biện pháp phòng chống trước mùa dịch rất quan trọng.

Theo số liệu từ Bộ Y tế, chỉ tính từ ngày 14/12/2024 đến 17/2/2025, Việt Nam đã có 16.607 ca mắc, bao gồm một ca tử vong do sốt xuất huyết Dengue . Tại Hà Nội, theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố Hà Nội (CDC Hà Nội) ghi nhận 235 trường hợp mắc sốt xuất huyết từ đầu năm đến nay. Còn tại TP.HCM, chỉ tính đến tuần 7/2025, tại thành phố Hồ Chí Minh đã có 3.431 ca mắc sốt xuất huyết Dengue được ghi nhận, tăng 125,3% so với cùng kỳ năm 2024.

Trên toàn cầu, năm 2024, sốt xuất huyết Dengue lập kỷ lục mới với số ca mắc cao gần gấp đôi năm 2023, trong đó, chỉ riêng Brazil đã ghi nhận hơn 10 triệu ca. Năm 2025, tính đến ngày 15/2, Philippines đã báo cáo hơn 43.000 ca, cao hơn 56% so với đỉnh dịch thông thường vào tháng 6, trong khi Lào cũng phát cảnh báo nguy cơ bùng phát sớm ngay từ đầu năm.

Sốt xuất huyết là căn bệnh diễn biến phức tạp

Theo BS Vũ Hoài Nam – Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Hữu Nghị, căn bệnh sốt xuất huyết tại Việt Nam ngày càng diễn biến phức tạp, thuộc top những nước có số ca mắc cao với phạm vi dịch lan rộng.

BS Nam cho biết, sốt xuất huyết Dengue là bệnh truyền nhiễm gây dịch do virus Dengue gây nên. Đặc điểm của sốt xuất huyết Dengue là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng, nếu không được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời dễ dẫn đến tử vong.

BS Vũ Hoài Nam – Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Hữu Nghị

“Virus Dengue có 4 tuýp là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Virus truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Muỗi Aedes aegypti là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu. Bệnh gặp ở cả trẻ em và người lớn, xảy ra quanh năm, thường gia tăng vào mùa mưa”, BS Nam thông tin.

Theo BS Nam khi người bệnh có những dấu hiệu sốt cao đột ngột, liên tục không giảm, đau đầu, đau mỏi người, người bệnh cần đến các cơ sở y tế để bác sĩ để thăm khám, xét nghiệm và đánh giá các dấu hiệu và triệu chứng. Sốt xuất huyết cần được chẩn đoán và có pháp đồ điều trị sớm, tránh tự ý uống thuốc và truyền dịch tại nhà.

“Do đó biện pháp phòng chống hiệu quả là diệt muỗi, bọ gậy. Đặc điểm của muỗi truyền virus gây bệnh sốt xuất huyết thường sống ở đô thị, gần người, trong nhà hoặc quanh nhà. Chúng hoạt động mạnh vào sáng sớm và buổi chiều tối. Nếu trong nhà có người bị sốt xuất huyết, người dân cần thực hiện ngay các biện pháp tránh bị muỗi đốt (như nằm màn, bôi kem chống muỗi, dùng nhang hoặc phun hóa chất diệt muỗi…), đồng thời vệ sinh môi trường, không để các vật dụng chứa nước đọng là nơi muỗi đẻ trứng”, bác sĩ Nam cho biết thêm.

3 giai đoạn của sốt xuất huyết Dengue

Theo PGS. TS. Đỗ Duy Cường – Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn: giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm và giai đoạn hồi phục. Phát hiện sớm bệnh và hiểu rõ những vấn đề lâm sàng trong từng giai đoạn của bệnh giúp chẩn đoán sớm, điều trị đúng và kịp thời, nhằm cứu sống người bệnh.

Giai đoạn sốt: Lâm sàng sẽ có các triệu chứng: Sốt cao đột ngột, liên tục. Nhức đầu , chán ăn , buồn nôn . Da xung huyết. Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt. Thường có chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu mũi. Cận lâm sàng Hematocrit (Hct) chỉ số các tế bào hồng cầu trong máu bình thường. Số lượng tiểu cầu bình thường hoặc giảm dần (nhưng còn trên 100.000/mm3). Số lượng bạch cầu thường giảm.

Bệnh nhân mắc sốt xuất huyết đang được điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM

Giai đoạn nguy hiểm: thường vào ngày thứ 3 – 7 của bệnh. Người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt. Có thể có các biểu hiện đau bụng nhiều và liên tục hoặc tăng cảm giác đau nhất là ở vùng gan. Nôn ói.

Một số trường hợp nặng có thể có biểu hiện suy tạng như tổn thương gan nặng/suy gan, thận, tim, phổi, não, rối loạn tri giác, suy chức năng các cơ quan khác. Những biểu hiện nặng này có thể xảy ra ở người bệnh có hoặc không có sốc do thoát huyết tương.

Giai đoạn hồi phục, thường từ ngày thứ 7 đến ngày thứ 10. Khi đó sốt giảm, tiểu cầu tăng dần trở lại, tiểu nhiều, cảm giác ăn ngon miệng trở lại. Thời kỳ lại sức kéo dài có thể hàng tháng sau.

Theo bác sĩ Cường, sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện ban đầu giống hệt các triệu chứng sốt virus khác nên nhiều người chủ quan tự điều trị tại nhà. Thậm chí nhiều người tự ý truyền dịch và dùng kháng sinh, điều này có thể nguy hiểm đến tính mạng.

“Dù sốt xuất huyết Dengue là bệnh tự khỏi trong vòng 7 ngày, nhưng khoảng 5% bệnh nhân sẽ có biểu hiện nặng như chảy máu hoặc thoát huyết tương gây sốc do giảm thể tích, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ có nguy cơ gây tử vong.

Ngoài ra, khi nghi ngờ hoặc bị sốt xuất huyết, người bệnh cần tìm kiếm sự trợ giúp y tế, nghỉ ngơi và uống thật nhiều nước. Có thể uống Paracetamol để hạ sốt và làm dịu cơn đau. Tuyệt đối không uống Aspirin hoặc Ibuprofen vì hai thuốc này có thể tăng nguy cơ xuất huyết”, bác sĩ Cường nhấn mạnh.

Tăng cường phòng, chống sốt xuất huyết

Trước những diễn biến khó lường của bệnh sốt xuất huyết, Bộ Y tế đã có văn bản về việc tăng cường, phòng, chống sốt xuất huyết gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.

Theo Bộ Y tế, trong thời gian qua, với sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, các ban ngành từ Trung ương đến địa phương, công tác phòng chống sốt xuất huyết đã thu được những thành quả đáng khích lệ.

Tuy vậy, trong giai đoạn gần đây tình hình sốt xuất huyết trên thế giới tiếp tục gia tăng và diễn biến phức tạp do điều kiện môi trường thuận lợi cho véc tơ truyền bệnh, tốc độ đô thị hóa gia tăng, di biến động dân cư nên khó kiểm soát nguồn truyền bệnh.

Hiện đang bắt đầu vào thời điểm mùa dịch, số mắc hàng năm có xu hướng tăng cao nhất từ tháng 5 đến tháng 11 nên công tác chủ động triển khai các biện pháp phòng chống trước mùa dịch rất quan trọng.

Trong đó, để triển khai sớm các biện pháp phòng chống, không để dịch bùng phát, hạn chế tối đa số mắc và tử vong. Bộ Y tế đề nghị UBND tỉnh, thành phố quan tâm chỉ đạo một số nội dung công tác, cụ thể:

Ban hành kế hoạch và tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết lần thứ 15 (15/6/2025). Chủ động công tác truyền thông phòng chống sốt xuất huyết trước mùa dịch và triển khai các hoạt động thiết thực, phát huy vai trò của chính quyền, ban, ngành, đoàn thể và người dân tích cực tham gia vào công tác phòng, chống sốt xuất huyết.

Giao trách nhiệm cụ thể cho các cấp chính quyền có nhiệm vụ chỉ đạo và huy động các ban, ngành, tổ chức chính trị xã hội phối hợp với ngành y tế triển khai chiến dịch diệt lăng quăng/bọ gậy đảm bảo tất cả các hộ gia đình tại vùng có dịch và có nguy cơ phải được kiểm tra, giám sát các bể, dụng cụ chứa nước, các vật dụng, đồ phế thải, nơi sinh sản của muỗi để tiến hành các hình thức tiêu diệt bọ gậy.

Cùng đó, chỉ đạo Sở Y tế triển khai giám sát chặt chẽ việc xử lý triệt để ổ dịch sốt xuất huyết tại địa phương. Tổ chức phun hóa chất 100% các hộ gia đình thuộc khu vực ổ dịch. Đảm bảo phun hóa chất đúng kỹ thuật, đánh giá chỉ số véc tơ trước và sau phun để có chỉ định phun cụ thể; Đồng thời phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức phát động học sinh tham gia dọn dẹp vệ sinh, loại bỏ ổ chứa lăng quăng khu nhà ở và trường học; đánh giá tình hình dịch bệnh để đề xuất các biện pháp phòng bệnh chủ động.

Hạn chế tối đa các trường hợp tử vong do sốt xuất huyết, đặc biệt tại các cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân.