Sơ khảo đánh giá giải thưởng khoa học và công nghệ dành cho sinh viên
Sáng 24/11, tại Hà Nội diễn ra khai mạc vòng sơ khảo và họp các Hội đồng đánh giá và xét giải vòng sơ khảo Giải thưởng khoa học và công nghệ dành cho sinh viên trong cơ sở giáo dục đại học năm 2021.
GS.TS Tạ Ngọc Đôn – Vụ trưởng Vụ KH&CN đã chp biết mộ số điểm mới và tính ưu việt của TT 45/2020
Phiên họp được tổ chức trực tuyến và trực tiếp với sự tham gia của Trường ĐH Nha Trang và Trường ĐH Bách khoa Hà Nội, cùng các thành viên hội đồng thực hiện chấm giải. Giải thưởng khoa học và công nghệ (KH&CN) dành cho sinh viên trong cơ sở giáo dục đại học (GDĐH) do Bộ GD&ĐT phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức
Đề tài được triển khai dự thi từ cấp nhà trường, tham gia xét Giải thưởng ở vòng sơ khảo là những đề tài có tính mới, tính sáng tạo, có giá trị khoa học và thực tiễn tốt. Những đề tài đã được triển khai ứng dụng trong thực tiễn hoặc kết quả nghiên cứu của đề tài đã được công bố trên các tạp chí khoa học trong và ngoài nước sẽ được ưu tiên chọn lựa. Nội dung đề tài đảm bảo liêm chính trong KHCN và chưa được trao giải thưởng cấp Bộ hoặc tương đương cấp Bộ trở lên tại thời điểm nộp hồ sơ.
Năm 2021, Giải thưởng Giải thưởng KH&CN dành cho sinh viên có tổng số 160 đề tài đáp ứng tính hợp lệ của hồ sơ Giải thưởng được chia theo 6 lĩnh vực tại Điều 3 Thông tư 45 và chia thành 9 Hội đồng như sau: Khoa học tự nhiên có 10 đề tài, chia thành 1 Hội đồng; Khoa học kỹ thuật và công nghệ có 32 đề tài chia thành 2 Hội đồng; Khoa học y, dược có 14 đề tài chia thành 1 Hội đồng; Khoa học nông nghiệp 9 đề tài chia thành 1 Hội đồng; Khoa học xã hội có 91 đề tài chia thành 3 Hội đồng; Khoa học nhân văn có 4 đề tài chia thành 1 Hội đồng.
Đại diện Trường ĐH Nha Trang khẳng định quyết tâm tổ chức thành công Vòng chung khảo
Năm 2021 là năm đầu tiên thực hiện Thông tư 45/2020/TT-BGDĐT với các điểm mới nâng cao chất lượng giải thưởng. Thành viên Hội đồng khoa học gồm 63 nhà khoa học do Bộ GD&ĐT Quyết định thành lập sẽ tiến hành họp, xét chọn trong 2 ngày 24-25/11/2021 và kết quả vòng sơ khảo sẽ được công bố trên cổng thông tin điện tử Bộ GD&ĐT và Công thông tin điện tử Trường ĐH Nha Trang.
Vòng chung khảo và Lễ tổng kết, trao Giải thưởng KH&CN dành cho sinh viên trong cơ sở GDĐH năm 2021 dự kiến sẽ được tổ chức vào tháng 12/2021 tại Trường ĐH Nha Trang.
Video đang HOT
Phát biểu tai buổi khai mạc, GS.TS Tạ Ngọc Đôn, Vụ trưởng Vụ KH&CN cho biết một số điểm mới và tính ưu việt của TT 45/2020/TT-BGDĐT mà năm nay là lần đầu tiên áp dụng so với TT 18/2016/TT-BGDĐT. Đó là: Giảm thiểu hiện tượng SV năm cuối nộp hồ sơ giải thưởng có liên quan đến nội dung đồ án/khóa luận tốt nghiệp đại học (ĐT dự giải không được trùng ĐA/Khóa luận tốt nghiệp). Phân định rõ người hướng dẫn chính/phụ; quyền lợi của người hướng dẫn SV đoạt giải (được tính giờ, ưu tiên xét thi đua khen thưởng trong năm đoạt giải).
Tạo động lực để SV sớm tham gia NCKH (có thể từ năm thứ 2 trở đi); Nâng chất lượng đề tài tham dự giải: sản phẩm phải được công bố hoặc được ứng dụng ít nhất 1 năm tính đến thời điểm hết hạn nộp hồ sơ (TT 18/2016 không quy định. Năm 2021 do dịch bệnh phải giãn cách, hạn nộp 30/6, lùi đến 30/9 – và năm nay lần đầu áp dụng TT 45, nên cho phép sản phẩm được công bố/chấp nhận đăng hoặc được ứng dụng trước 28/12/2020 là thời điểm có hiệu lực của TT45 là được).
Giải thưởng KH&CN dành cho sinh viên trong cơ sở GDĐH nhằm thúc đẩy hoạt động NCKH, giúp phát huy năng lực tư duy sáng tạo, hình thành năng lực tự học, tự nghiên cứu và vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra, biến các ý tưởng sáng tạo thành hiện thực, góp phần phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ cho đất nước.
Giải thưởng cũng đồng thời góp phần nâng cao khả năng NCKH độc lập và làm việc theo nhóm cho sinh viên; khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học, các tổ chức và cá nhân hỗ trợ hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu tại các cơ sở GDĐH. – GS.TS Tạ Ngọc Đôn – Vụ trưởng Vụ KH&CN
Khoa học đòi hỏi sự say mê
Cả cuộc đời gắn bó với ngành khoa học cơ bản, GS. TSKH Đặng Ứng Vận cho rằng, đứng về mặt giáo dục, các trường phổ thông, trường đại học (ĐH) cần khuyến khích, tạo cơ hội cho thế hệ trẻ tìm hiểu, tạo ra hứng thú say mê đối với các ngành khoa học cơ bản.
Từ đó mới mong thu hút được người giỏi vào lĩnh vực này và kiên trì bám trụ sau khi tốt nghiệp.
GS. TSKH Đặng Ứng Vận đã có những trao đổi với phóng viên Báo Đại Đoàn Kết xung quanh vấn đề này.
Ông Đặng Ứng Vận.
PV: Kết quả tuyển sinh ĐH năm 2020 và 2021 đều cho thấy sự phân hóa mạnh giữa các ngành nghề được thí sinh lựa chọn. Theo ông vì sao nhóm ngành khoa học cơ bản lại không thu hút được sinh viên theo học?
GS. TSKH Đặng Ứng Vận: Có thể chỉ ra 2 nguyên nhân lớn để nhóm ngành này ít được người học lựa chọn: Học khó và lương không cao.
Cụ thể, ngay trong quá trình học ĐH, các ngành khoa học cơ bản ngoài học lý thuyết đều yêu cầu thực hành, nghiên cứu với mức độ khó dần tăng lên.
Thứ hai, triển vọng việc làm sau khi ra trường cũng không mở rộng như nhiều ngành nghề khác. Một số ít sinh viên giỏi có thể được giữ lại trường, đầu quân vào các viện nghiên cứu nhưng để có được chỗ đứng trong nghề, cần tiếp tục học lên cao hơn, có các công trình nghiên cứu được công nhận...
Chặng đường gian nan nhưng bản thân các viện nghiên cứu cũng khó có thể trả cho nghiên cứu viên lương cao so với nhiều doanh nghiệp khác. Nên thực tế, nhiều sinh viên học các ngành này sau khi tốt nghiệp cũng tham gia vào các doanh nghiệp thay vì chọn hướng chuyên sâu nghiên cứu nhiều thử thách và rủi ro cao.
Đây là những ngành học rất cần cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước nhưng lại không mấy sức hút đối với sinh viên. Ngay cả khi ra trường rồi các em cũng chật vật xin việc đúng chuyên ngành như giáo sư vừa nhắc đến?
- Đúng vậy. Ngành nào cũng có giai đoạn khởi đầu khó khăn. Nhưng với khoa học cơ bản, ngay cả khi đã thành giáo sư rồi thì lương cũng không cao.
Theo tôi, ngành nào cũng đòi hỏi kết quả. Riêng nghiên cứu khoa học cơ bản, kết quả này phải là sáng tạo, không thể bắt chước nên trong quá trình nghiên cứu, có thể có rủi ro, thậm chí trong thời gian dài nghiên cứu không có tiến triển gì là chuyện bình thường. Vì vậy, yếu tố tiên quyết là phải đam mê.
Ảnh minh họa. Nguồn: GD&TĐ.
Vậy theo giáo sư, cần có những hỗ trợ như thế nào để các ngành khoa học cơ bản không "khát" sinh viên, nhất là những sinh viên chất lượng?
- Rõ ràng là phải phối hợp nhiều chính sách mới có thể phát huy tác dụng chứ không thể chỉ 1 vài hành động đơn lẻ của cá nhân nhà khoa học hay nhà trường... có thể giải quyết được câu chuyện này. Ví dụ, từ phía các trường phải chủ động đột phá vào nguồn lực.
Thiếu nguồn lực bên trong thì huy động từ bên ngoài. Nguồn lực không chỉ là đầu tư tiền của mà còn là chất lượng đội ngũ, những người có khả năng mang lại tiền của cho nhà trường theo các loại hình khác nhau từ việc tạo sức hút đối với người học đến việc chuyển giao công nghệ.
Vừa qua chúng ta có những trường được quốc tế xếp hạng và theo khảo sát của chúng tôi, các trường này đều có đầu tư tốt cho cơ sở vật chất, đều có chính sách thỏa đáng về đội ngũ hoặc huy động tốt nguồn lực bên ngoài. ĐH Phenikaa trong một thời gian ngắn nhờ chính sách thu hút nhân tài tốt (khoảng 2 năm sau tái cơ cấu cổ đông) nhà trường có bước đột phá về nghiên cứu khoa học và công bố quốc tế. Ưu thế của giải pháp đột phá này còn là khai thác được Quỹ Naforsted của Bộ Khoa học và Công nghệ và đề tài các cấp.
Bài học huy động nguồn lực bên ngoài thông qua mở rộng hợp tác trong và ngoài nước của Trường ĐH Tôn Đức Thắng và Trường ĐH Duy Tân cũng nên học tập.
Trước đây có chương trình khoa học cơ bản quốc gia, nhà nước cung cấp kinh phí cho các đề tài nghiên cứu, chúng tôi vẫn nói đùa là "cứu đói" cho các ngành nghiên cứu khoa học cơ bản nhưng hướng tập trung chủ yếu vào các nhà khoa học trong nước.
Hiện nay Quỹ Naforsted của Bộ Khoa học và Công nghệ về cơ bản đã thúc đẩy chất lượng các nghiên cứu cơ bản của nước ta nhưng theo tôi có một vấn đề cần lưu ý. Đó là hiện tượng đầu tư gián tiếp cho các nhà khoa học nước ngoài thông qua các hợp tác giữa chủ trì nhiệm vụ với các nhà khoa học quốc tế nhằm khai thác nhân lực và phương tiện nghiên cứu từ cácTrung tâmKHCN tiên tiến để nhanh chóng đáp ứng điều kiện công bố quốc tế của Quỹ. Ở nước ta, một số trường huy động nguồn lực từ bên ngoài rất giỏi để dành được kinh phí hỗ trợ từ quỹ này cũng như những nguồn kinh phí khác.
Đứng về mặt quản lý vĩ mô, nên lưu ý chuyện này. Chỉ số "tự lực tự cường" nên được đưa vào quá trình xét duyệt đề tài.
Như vậy về phía các trường ĐH cũng cần chủ động thay đổi chương trình đào tạo đáp ứng yêu cầu xã hội, hợp tác mạnh mẽ với các doanh nghiệp để tạo ra nguồn lực vững vàng.
Cần thiết tập trung vào việc làm của sinh viên tốt nghiệp. Bởi phần lớn giảng viên ở các trường ĐH được kiểm định đều cho rằng chỉ cần có đầu ra tốt, sinh viên sẽ đam mê học tập. Bài học đào tạo cho doanh nghiệp như ĐH FPT là một hướng cần học tập. Hoặc xây dựng mô hình liên kết với hơn 100 doanh nghiệp như Trường ĐH Nguyễn Tất Thành.
Phải dùng nhiều hình thức huy động nguồn xã hội hóa từ doanh nghiệp thay vì chỉ trông chờ đầu tư của nhà nước. Tuy nhiên, từ khoa học cơ bản đến cái doanh nghiệp có thể thừa nhận và thu lợi nhuận được là một khoảng cách. Vì vậy, nếu không có cầu nối, không có những quỹ đầu tư mạo hiểm thì các nhà khoa học cơ bản không thể mang các sáng kiến của mình vào sản xuất được. Khi đó, các doanh nghiệp vẫn chần chừ không muốn đầu tư vào. Nên tôi cho rằng nhà nước nên có một quỹ như vậy để khuyến khích đầu tư nghiên cứu ở các nhà trường, viện nghiên cứu.
Cuối cùng, thay cho việc cố gắng cung cấp cho sinh viên một chỗ làm ổn định khi ra trường, chúng ta còn có một cách đi khác là tạo cho các em năng lực tồn tại, lập nghiệp và phát triển trong sự đa dạng của thị trường lao động.
Trân trọng cảm ơn ông!
2 trường đại học Việt Nam vào Bảng xếp hạng đại học thế giới (ARWU) 2021 Hệ thống xếp hạng đại học thế giới Academic Ranking of World Universities (ARWU) vừa công bố kết quả xếp hạng các đại học thế giới năm 2021. Việt Nam có 2 cơ sở giáo dục đại học có tên trong xếp hạng này là Đại học Tôn Đức Thắng và Đại học Duy Tân (cùng ở thứ hạng nhóm 601- 700).