Sao Iraq vẫn tan nát sau 14 năm Mỹ lật đổ Saddam?

Từ sự “hoang tưởng kép”, Washington đã xâm phạm chủ quyển quốc gia của Iraq, xem nhẹ lợi ích dân tộc của Iraq, đưa đất nước Iraq vào vòng xoáy vô định…

Theo Iraqi News ngày 30/3, người phát ngôn của Chính phủ khu vực Kurdistan (KRG) cho rằng đã tới lúc KRG và chính quyền Iraq phải xúc tiến các cuộc thảo luận nghiêm túc về cuộc “ly hôn thân thiện” giữa Erbil và Baghdad.

“Chúng ta có thể là hai người hàng xóm tốt và đây là cách duy nhất để giải quyết tình trạng bất ổn trong đời sống chính trị tại Iraq”.

Theo người phát ngôn của KRG, Safe Guard Dizayee: “Nguyên tắc đồng thuận là điều mà tất cả các phe phái tại Iraq đã đồng thuận vào năm 2003, nhưng bây giờ nguyên tắc đó không còn nữa. Bây giờ luôn là thiểu số phục tùng đa số, vì vậy ngay cả khi người Kurd có 65 ghế ở Baghdad, chúng tôi cũng luôn là những người thiểu số”.

Vòng xoáy vô định vẫn không ngừng cuộn trong đời sống chính trị tại Iraq thời hậu Saddam

Ông Dizayee nhận định, Erbil và Baghdad không thể làm việc cùng nhau được nữa. Người Kurd phải tìm kiếm một giải pháp cho sự ổn định của mình và cách duy nhất để có được điều đó là Kurdistan phải là một thực thể chính trị độc lập với Iraq.

Theo dự kiến KRG sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 16/4/2017 để người dân ở Kurdistan cho biết họ mong muốn gì.

Như vậy là bên cạnh việc phải căng mình trong cuộc chiến với IS, chính quyền Iraq còn phải đối mặt với cuộc chiến nội bộ vốn chưa một ngày ổn định kể từ khi được thành lập.

Khi Chính phủ khu vực Kurdistan muốn “ly hôn thân thiện” với chính quyền Baghdad thì tình trạng vô định của nhà nước Iraq thời hậu Saddam sẽ rơi vào vòng xoáy mới.

Cũng nên nhắc lại rằng, với một chứng cứ được ngụy tạo về việc chính quyền Saddam Hussein sở hữu vũ khí giết người hàng loạt, Tổng thống Bush (con) đã quyết định tấn công Iraq vào ngày 20/3/2003.

Sau 1 tháng 11 ngày thì quân đội Mỹ – có sự hỗ trợ của quân đội Anh – đã xóa sổ chế độ của Saddam Hussein, từ đó mở ra một thời kỳ mới đầy bất ổn cho đất nước Iraq.

Trên chính trường Iraq thời hậu Saddam, vai trò của người Hồi giáo dòng Sunni bị giảm sút rất nhiều, một phần vì người Hồi giáo dòng Sunni không chiếm số đông trong dân số của Iraq, một phần vì bị xem là tàn dư của chế độ Saddam Hussein.

Ngược lại, lực lượng Hồi giáo dòng Shiite đã đóng vai trò chính trong đời sống chính trị tại Iraq thời hậu Saddam.

Và lần đầu tiên trong lịch sử, bàn cờ chính trị Iraq có sự tham gia của lực lượng người Kurd.

Cơ cấu quyền lực được phân chia như sau: người Kurd nắm giữ vị trí Nguyên thủ quốc gia, người Hồi giáo dòng Shiite nắm giữ vai trò người đứng đầu Chính phủ và Quốc hội, người Hồi giáo dòng Sunni chỉ nắm giữ những vị trí thứ yếu trong các cơ quan quyền lực tại Iraq.

Nếu nhìn qua thì có vẻ đây là một cơ cấu hợp lý, đảm bảo cho nhà nước Iraq là đại diện cho toàn xã hội Iraq nên sẽ ổn định và có quyền lực. Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ thì đây là nguyên nhân chính gây ra mâu thuẫn trong đời sống chính trị, khiến cho xã hội bất ổn, đất nước Iraq không thể phát triển.

Bởi việc phân chia quyền lực, quyền lợi chủ yếu dựa trên lợi ích đảng phái, vì vậy luôn chứa đựng rất nhiều mâu thuẫn nội tại, bởi sự bất đồng về lợi ích luôn tồn tại và không thể hóa giải.

Mâu thuẫn nội bộ âm ỉ trong chính quyền Baghdad, rồi dần đã phát triển thành cuộc khủng hoảng quyền lực và đỉnh điểm là ngày 15/4/2016 khi “những nhà lập pháp Iraq đã đánh nhau trong bối cảnh Baghdad chìm sâu vào một cuộc khủng hoảng chính trị về việc làm thế nào để cai quản một đất nước bị chia rẽ”, theo VOA.

Trước tình hình chính trị hỗn loạn tại Iraq, ông Toby Dodge, chuyên viên tư vấn cao cấp của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở London, nhận định: cuối cùng thì người dân Iraq đã hoàn toàn bị phản bội và nỗi thất vọng về một đời sống chính trị vô định, một đời sống xã hội bất định là những gì họ có được sau khi Saddam bị lật đổ.

Tổng thống Bush mừng chiến thắng sau khi “xóa sổ chế độ của Saddam Hussein, đưa Iraq trở thành một quốc gia dân chủ”.

Giới phân tích cho rằng, khi Washington tuyên bố Saddam Hussein sở hữu vũ khí giết người hàng loạt để phát động cuộc chiến, dư luận nhận ra ngay đó là cái cớ được ngụy tạo, song ông Bush vẫn tin rằng sẽ đánh lừa được dư luận – đó là một sự hoang tưởng.

Và Washington càng hoang tưởng hơn khi tin rằng có thể tạo dựng chính quyền mới tại Iraq thời hậu Saddam có thể nằm trong sự quản lý và điều khiển theo ý muốn của Mỹ.

Từ sự “hoang tưởng kép” ấy, Washington đã xâm phạm chủ quyển quốc gia của Iraq, xem nhẹ lợi ích dân tộc của Iraq, chính vì vậy cho nên Mỹ không thể làm gì được trước sự vô định của bàn cờ chính trị tại Iraq. Và nay, khi đại diện người Kurd muốn Erbil “ly hôn thân thiện” với Baghdad sẽ làm gia tăng vòng xoáy vô định trong đời sống chính trị tại Iraq thời hậu Saddam.

Sau 14 năm diễn ra cuộc chiến vùng Vịnh lần thứ hai năm 2003, từ sự hoang tưởng của chính quyền Bush đã đưa cả dân tộc Iraq vào vòng xoáy bất ổn không ngừng. Có thể thấy rằng người dân Iraq đã phải trả cái giá quá đắt cho sai lầm của chính quyền Mỹ và chưa biết khi nào đất nước Iraq mới có thể được định hình sau khi Washington lật đổ Saddam.

Toàn quyền Paul Bremer – người đứng đầu chính quyền chuyển tiếp tại Iraq thời hậu Saddam trong 13 tháng – trước khi rời Iraq đã từng tự hào: “Nhìn lại chúng ta thấy rằng Mỹ đã làm được rất nhiều điều cho đất nước Iraq. Thực sự, chúng ta đang giúp cho Iraq trở thành một quốc gia dân chủ”.

Xin phép không bình luận về “thành quả” mà Mỹ đã mang lại cho Iraq như ông Bremer đã tự hào.

Theo Ngọc Việt

Đất Việt