Rộng mở thị trường vaccine thời đại dịch
Ở nhiều nơi trên thế giới, số ca mắc COVID-19 đang gia tăng, đặc biệt là các ca nhiễm biến thể Delta rất dễ lây lan.
Điều này càng cho thấy sự cần thiết phải thúc đẩy các chương trình tiêm chủng, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển, để có thể đẩy lùi dịch bệnh. Trong bối cảnh đó, doanh thu của các hãng sản xuất vaccine càng trên đà tăng trưởng mạnh.
Nhân viên y tế chuẩn bị mũi tiêm vaccine phòng COVID-19 của Hãng Pfizer- BioNTech tại Tel Aviv, Israel. Ảnh: AFP/TTXVN
Các hãng dược “hái ra t.iền”
Hãng dược phẩm Pfizer Inc (Mỹ) đã nâng dự báo doanh thu bán vaccine ngừa COVID-19 của hãng này phối hợp với BioNTech (Đức) phát triển trong năm 2021 lên 33,5 tỷ USD, tăng 28,8% so với dự báo trước đó. Thông báo được đưa ra trong bối cảnh nhiều quốc gia muốn đặt mua thêm vaccine ngừa COVID-19 của Pfizer/BioNTech.
Pfizer cho biết quyết định nâng dự báo doanh thu vaccine được đưa ra dựa trên những thỏa thuận đã được ký kết về việc bán khoảng 2,1 tỷ liều vaccine trong năm nay. Con số trên có thể sẽ tiếp tục tăng nếu công ty ký thêm các hợp đồng khác. Pfizer và BioNTech dự kiến sản xuất khoảng 3 tỷ liều vaccine ngừa COVID-19 trong năm nay.
Bên cạnh đó, doanh thu từ vaccine ngừa COVID-19 của Pfizer có thể sẽ tiếp tục tăng trong năm 2022 sau khi hãng công bố thông tin rằng những người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine của hãng có thể sẽ cần tiêm thêm một mũi vaccine thứ 3 trong tương lai.
Pfizer giành lợi thế lớn khi vaccine ngừa COVID-19 của hãng là loại vaccine đầu tiên được Mỹ cấp phép sử dụng khẩn cấp vào tháng 12/2020. Sau đó, các vấn đề trong khâu sản xuất cản bước các đối thủ cũng đã giúp Pfizer tiếp tục nới rộng khoảng cách dẫn trước trong cuộc đua sản xuất vaccine ngừa COVID-19.
Vaccine ngừa COVID-19 cũng làm nhiều người biết đến Moderna, một hãng công nghệ sinh học Mỹ mới ra đời năm 2010, trở nên có tiếng. Hãng đã có doanh thu 4,35 tỷ USD nhờ bán vaccine trong quý II/2021, tăng đáng kể so với một năm trước, khi đó vaccine của Moderna chưa được thương mại hóa.
Trong quý II/2021, Moderna bán được 199 triệu liều vaccine, nâng tổng số liều vaccine bán được trong năm nay lên tới 302 triệu liều. Hãng cho biết đã ký tổng cộng các hợp đồng giao vaccine tương lai trị giá 20 tỷ USD trong năm 2021 và hiện công ty đã ngừng nhận đơn hàng cho năm nay vì không đủ khả năng sản xuất nhiều hơn nữa. Đến nay, Moderna cũng đã ký các hợp đồng bán vaccine tổng trị giá 20 tỷ USD cho năm 2022.
Thành công thương mại của Pfizer và Moderna “tương phản” với con đường phi lợi nhuận của AstraZeneca (Anh) và Johnson & Johnson (Mỹ) – hai hãng dược phẩm đang bán vaccine với giá thấp hơn nhiều. Hai hãng dược phẩm này đã cam kết cung cấp vaccine trên cơ sở phi lợi nhuận cho đến khi đại dịch kết thúc. AstraZeneca tính phí từ 4,3 – 10 USD/2 liều vaccine, trong khi J&J đã tính phí 10 USD cho loại vaccine tiêm một mũi.
Dù vậy, vaccine ngừa COVID-19 mà AstraZeneca phát triển cùng Đại học Oxford vẫn mang lại cho hãng 572 triệu USD ở châu Âu và 455 triệu USD từ các thị trường mới nổi trong nửa đầu năm nay. Johnson & Johnson cũng công bố dự báo doanh thu vaccine ngừa COVID-19 trong năm 2021 là 2,5 tỷ USD.
Video đang HOT
Dịch bệnh tiếp tục bùng phát
Tại châu Âu, sự gia tăng các ca nhiễm hiện nay do biến thể Delta, hiện chiếm đa số ở một số quốc gia, đe dọa sự bùng phát của làn sóng dịch bệnh thứ tư.
Biến thể Delta chủ yếu ảnh hưởng đến các quốc gia du lịch như Pháp, Italy, Bồ Đào Nha, Hy Lạp… và Tây Âu nói chung như Đức, Hà Lan, Bỉ… Ở các quốc gia này, những người nhiễm phần lớn trong độ t.uổi 20-29 và chưa tiêm chủng.
Tuy nhiên, biến thể Delta cũng đang dần lan rộng khắp châu Âu, giờ đây thậm chí còn xuất hiện tại Slovenia, Slovakia, Ba Lan, Estonia và Latvia. Chính phủ các nước đang nỗ lực tăng tốc các chiến dịch tiêm chủng, đặc biệt là ở những người trẻ t.uổi.
Theo tờ The Wall Street Journal, ở Vương quốc Anh, quốc gia có 90% dân số được tiêm chủng và nơi có biến thể Delta chiếm đa số, số ca nhiễm COVID-19 đang gia tăng, nhưng số ca t.ử v.ong đang giảm.
Tại Mỹ, theo tờ The New York Times, dữ liệu sơ bộ thu thập được ở một số bang của nước này trong sáu tháng qua cho thấy 99,5% số người t.ử v.ong vì COVID-19 đã không được tiêm chủng. Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ cho biết số ca mắc COVID-19 đang gia tăng ở hầu khắp nước Mỹ, nhất là những nơi có tỷ lệ tiêm vaccine thấp.
Trong khi đó, sự gián đoạn kinh tế ở Đông Nam Á do đại dịch gây ra đã trở nên tồi tệ hơn do tốc độ tiêm chủng chậm ở khu vực có 600 triệu dân này.
Chính phủ các nước đã phải áp dụng các biện pháp giãn cách và đóng cửa nền kinh tế khiến nhiều nhà máy không thể hoạt động.
Những thách thức này đe dọa tăng trưởng của một trong những khối thị trường mới nổi có khả năng phục hồi tốt trên thế giới, vốn đã chống chọi với nhiều cuộc khủng hoảng toàn cầu trong những thập kỷ gần đây.
Thiếu hụt vaccine
Một vấn đề hiện nay là sự thiếu hụt trầm trọng và đáng báo động trong việc cung cấp cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình thấp, đặc biệt là trong thời gian còn lại của năm 2021.
Trong một tuyên bố chung, Tổng Giám đốc Quỹ T.iền tệ Quốc tế Kristalina Georgieva, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới David Malpass, Tổng giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới, Tiến sỹ Tedros Adhanom Ghebreyesus, và Tổng Giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới, Tiến sỹ Ngozi Okonjo-Iweala đã kêu gọi các quốc gia có chương trình tiêm chủng COVID-19 tiên tiến phát hành càng sớm càng tốt về liều lượng và lựa chọn vaccine theo hợp đồng của họ đến COVAX, Quỹ tín thác mua lại vaccine cho người dân châu Phi của Liên minh châu Phi (AVAT), và các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp.
Theo tuyên bố chung, mục tiêu là ít nhất 40% người dân ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp được tiêm chủng vào cuối năm 2021. Các tổ chức trên ước tính rằng chưa đến 20% số vaccine cần thiết hiện đang được lên kế hoạch giao cho các quốc gia này, cho dù thông qua COVAX, AVAT hoặc các thỏa thuận song phương và các thỏa thuận chia sẻ liều lượng.
Tuyên bố chung kêu gọi các nhà sản xuất vaccine gấp đôi nỗ lực để mở rộng quy mô sản xuất vaccine đặc biệt cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình thấp, đẩy nhanh việc giao hàng tới các nước đang phát triển và các nền kinh tế tiên tiến tăng quy mô vaccine được giao trong thời gian ngắn tới các nước đang phát triển.
Trong khi đó, một loại vaccine ngừa COVID-19 dạng uống đặc biệt hấp dẫn đối với các nước đang phát triển khi làm giảm gánh nặng hậu cần trong các chiến dịch tiêm chủng đại trà như không cần điều kiện bảo quản lạnh như vaccine dạng tiêm, nhờ đó việc vận chuyển sẽ dễ dàng hơn. Hãng dược Oramed của Israel đang hiện thực hóa ý tưởng này.
Đó cũng là giải pháp thu hút các nước giàu, nơi không ít người cảm thấy không thoải mái với kim tiêm nên còn do dự chưa tiêm chủng. Theo một cuộc thăm dò gần đây, 19 triệu người Mỹ chưa tiêm chủng cho biết sẽ tiếp nhận vaccine ngừa COVID-19 nếu có một loại vaccine dạng viên uống.
Hãng công nghệ sinh học Mỹ Vaxart đang theo đuổi dự án sản xuất vaccine dạng viên sau khi đạt kết quả thử nghiệm Giai đoạn 1 đầy hứa hẹn. Vaxart hy vọng có thể nộp đơn xin phê duyệt sử dụng khẩn cấp vaccine dạng viên trong vòng một năm tới, đồng thời hướng đến sản xuất hàng triệu, thậm chí hàng tỷ liều vaccine mỗi năm với giá cả hợp lý.
Lý do Mỹ chưa sẵn sàng chia sẻ vaccine ngừa COVID-19 với các nước khác
Mua nhiều và không sử dụng đến cũng rất nhiều, song tính đến thời điểm hiện tại, Mỹ vẫn chưa chia sẻ bất kỳ liều vaccine ngừa COVID-19 nào cho các nước còn lại của thế giới.
Một trung tâm tiêm chủng được dựng trong sân vận động tại California. Ảnh: Bloomberg
Dẫn dữ liệu được Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) Mỹ công bố, trang mạng Bloomberg cho biết hiện có trên 27 triệu liều vaccine của Moderna và 35 triệu liều vaccine của Pfizer/BioNTech vẫn chưa được sử dụng tại quốc gia này. Thực trạng đã khiến nhiều tổ chức, cơ quan y tế trên toàn cầu lên tiếng kêu gọi Mỹ hãy chia sẻ những liều vaccine dư thừa này tới các quốc gia còn đang bị COVID-19 hoành hành như Ấn Độ.
"Tại đây, cung đang vượt cầu và bạn biết có rất nhiều liều vaccine dư thừa", Monica Gandhi - một nhà vật lý kiêm giáo sư y học tại Đại học California (San Francisco) - đã viết thư cùng với hàng chục đồng nghiệp khác kêu gọi Mỹ chuyển vaccine Moderna sang cho Ấn Độ.
Trong bối cảnh tốc độ tiêm chủng tại Mỹ dần chậm lại và vaccine bị dư thừa, nước Mỹ tự đặt mình đứng giữa ngã ba đường khi phải cân nhắc về các vấn đề liên quan đến sức khỏe, đạo đức và ngoại giao. Trong khi đó, Trung Quốc lại đang xuất khẩu vaccine ngừa COVID-19 nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào, từ đó nâng cao thêm vị thế và mở rộng sức ảnh hưởng.
Câu hỏi được đặt ra ở đây là Mỹ có nên tiếp tục mua và phân phối hàng triệu liều vaccine mRNA nhắm tới những người không vội tiêm vaccine hoặc có nguy cơ thấp. Hay là nên hoãn các đơn đặt trước và tạo cơ hội cho các nhà sản xuất gửi thêm vaccine cho các quốc gia đang thực sự cần?
Vaccine ngừa COVID-19 của Pfizer/BioNTech. Ảnh: Getty Images
Trong khi đơn giản nhiều người nghĩ chỉ cần đóng gói vaccine dư thừa và gửi chúng đi, thực tế phức tạp hơn rất nhiều. Dữ liệu mà CDC Mỹ thống kê không đồng nghĩa với việc Mỹ đang có sẵn hàng chục triệu liều vaccine Moderna dự trữ trong một nhà kho, sẵn sàng xuất xưởng. Hầu hết các liều vaccine dư thừa được tính toán trài dài trên hàng chục nghìn địa điểm trên nước Mỹ, từ cơ sở tiêm chủng, nhà thuốc cho đến các kho lưu trữ của địa phương. Việc thu hồi các liều vaccine đó và gửi chúng đi sẽ rất khó quản lý cũng như làm suy yếu nỗ lực trong nước.
Bên cạnh đó, rõ ràng chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang muốn đẩy mạnh chiến dịch tiêm chủng khi còn nhiều người dân vẫn còn thờ ơ với vaccine. Mới đây, CDC Mỹ đã ban hành một hướng dẫn mới về khẩu trang, cho phép những người đã tiêm đủ hai liều vaccine ngừa COVID-19 không cần thiết phải đeo khẩu trang khi ra ngoài. Đây được đ.ánh giá là một chiến lược của chính quyền Tổng thống Biden muốn nhiều người hơn nữa xắn tay áo lên và tiêm vaccine. Mục tiêu của Mỹ là hoàn thành tiêm chủng cho 70% người trưởng thành trước 4/7.
"Khi bạn trên đà chiến thắng, bạn phải thúc đẩy mạnh hơn nữa", Andy Slavitt - cố vấn cấp cao của Đội Phản ứng COVID-19 Nhà Trắng - cho biết.
Hiện vaccine Pfizer đã được Mỹ cấp phép sử dụng cho t.rẻ e.m trong độ t.uổi 12-15. Nó cũng được cho là sốm được cấp phép cho t.rẻ e.m ở độ t.uổi nhỏ hơn. Điều này có thể làm giảm lượng vaccine có sẵn trong nước để vận chuyển ra nước ngoài.
"Nếu chúng ta thực sự quan tâm đến việc tiêm chủng, chúng ta sẽ tiêm vaccine cho những người có nguy cơ nhất ngay trong nước, chứ không phải vì lý do chính trị. Mỗi nước đều có mục tiêu bảo vệ người dân nước mình. Và đó là lý do chúng ta nên ưu tiên t.rẻ e.m Mỹ trước", Richard Besser - bác sĩ nhi khoa kiêm cựu giám đốc CDC - cho hay.
Để hiểu rõ Mỹ thực sự có bao nhiêu liều vaccine dư thừa, chúng ta cần phải hiểu chuỗi cung ứng vaccine của họ thực sự hoạt động như thế nào.
Chính phỉ liên bang được giao nhiệm vụ giám sát các lô hàng mà Moderna gửi tới. Khi hoàn thành quá trình sản xuất, Moderna sẽ trao quyền sở hữu cho nhà phân phối McKesson Corp. Công ty này chịu trách nhiệm lưu trữ vaccine và vận chuyển chúng tới các điểm tiêm chủng.
Tính đến ngày 12/4, Moderna đã hoàn thành giao 117 triệu liều. Mỗi tháng, công ty này có khả năng sản xuất từ 40 đến 50 triệu liều, có nghĩa là tính đến thời điểm hiện tại, Moderna đã phân phối khoảng 157 đến 167 triệu liều vaccine. Theo CDC, khoảng 140 triệu liều trong số đó được vận chuyển đến các điểm tiêm chủng.
Nếu như 10 triệu liều khác đang được vận chuyển vậy Moderna chỉ còn 7 đến 17 triệu liều dự trữ trong kho. Lượng vaccine này sẽ chỉ đủ cung cấp trong chưa đầy 2 tuần và có thể rơi vào tình cảnh thiếu hụt nếu sản xuất chậm trễ.
Bên cạnh đó, trong hợp đồng với Moderna, chính phủ Mỹ cũng cam kết "không sử dụng hoặc ủy quyền sử dụng đơn đặt hàng vaccine của mình trừ trường hợp việc sử dụng đó diễn ra ở Mỹ và được bảo vệ trước trách nhiệm pháp lý, theo tuyên bố ban hành trong đạo luật Sẵn sàng và Khẩn cấp cộng đồng". Chính vì vậy, muốn chia sẻ vaccine với các nước khác, Tổng thống Biden có lẽ sẽ phải đạt một thỏa thuận khác với Moderna.
Ngay cả khi những liều vaccine dư thừa của Mỹ được chia sẻ, số lượng đó cũng không thể làm thay đổi tình hình dịch bệnh COVID-19 tại một số nước. Thế giới cần hàng tỷ liều vaccine chứ không phải hàng triệu và những nơi đang gặp khủng hoảng hiện nay có thể bùng phát dịch bệnh trước khi kịp có sự trợ giúp.
Vài tuần tới sẽ là khoảng thời gian cho thấy rõ nhu cầu vaccine của Mỹ và những gì họ có sẵn để xuất khẩu. Nhiều tiểu bang đã đẩy mạnh các chiến dịch tiêm chủng bằng các hình thức khuyến khích như x.ổ s.ố hay cấp t.iền mặt cho những người chưa tiêm. Cơ quan y tế bang Colorado đã yêu cầu được cấp số liều vaccine tối đa mỗi tuần. Theo Bloomberg Vaccine Tracker, tốc độ tiêm chủng của bang này vẫn tương đối ổn định với khoảng 50.000 liều mỗi ngày.
Lý do Covid-19 Ấn Độ khiến thế giới lo ngại Cuộc khủng hoảng Covid-19 Ấn Độ, nhà sản xuất vaccine lớn nhất thế giới, có khả năng tác động toàn cầu. Mới vài tuần trước, giới chức Ấn Độ còn xem cuộc chiến với Covid-19 tại nước họ đã bước vào giai đoạn cuối và sắp được khống chế thành công. Giờ đây, quốc gia đông dân thứ hai thế giới lại trở...
