Rối loạn tâm thần học đường, học sinh tự hủy hoại bản thân tại nhà

Che giấu hành vi tự dày vò, nhiều em bứt tóc, đánh đấm bản thân tại nơi họ cho là kín đáo và an toàn nhất.

Hiện tượng tự hủy hoại bản thân của học sinh THCS và biện pháp phòng ngừa là đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ – được Hội đồng nghiệm thu hôm 12/11 xếp loại xuất sắc.

Chủ nhiệm đề tài, PGS Huỳnh Văn Sơn (Phó hiệu trưởng Đại học Sư phạm TP HCM) cho biết, trên thế giới có khá nhiều nghiên cứu về tự hủy hoại bản thân ở các lứa tuổi. Song song việc tìm hiểu nguyên nhân, thực trạng, đặc điểm hành vi, nhiều tác giả đã nghiên cứu về giải pháp hạn chế hành vi này ở độ tuổi THCS. Đây là tình trạng rối loạn tâm thần học đường.

Tuy nhiên, ở trong nước, những nghiên cứu về tự hủy hoại bản thân mới được bắt đầu quan tâm, việc phân loại và đề xuất giải pháp chưa thống nhất. Do đó, nhóm có những điểm mới cụ thể để khai thác và tiến hành nghiên cứu.

“Nghiên cứu này nếu được áp dụng sẽ hữu ích trong công tác tham vấn học đường, phát hiện và ngăn chặn những hành vi bất thường của trẻ và ngăn ngừa những hậu quả đáng tiếc”, ông Sơn cho hay.

Học sinh THCS tại TP HCM căng thẳng trước kỳ thi tuyển sinh lớp 10. Ảnh minh họa: Quỳnh Trần.

Nhà – nơi an toàn nhất để tự dày vò

Trong hai năm (2016-2018), từ 1.000 học sinh ngẫu nhiên tại 7 trường THCS ở TP HCM và Bình Dương, nhóm nghiên cứu đã sàng lọc được 280 em có biểu hiện tự hủy hoại bản thân ở nhiều cấp độ. Các em đã thực hiện hành vi: tự cắt xén, bứt tóc; tự khắc lên da thịt, cắn, cào, làm phỏng mình; tự đánh, đấm mình; đập đầu vào tường, bàn ghế và nghiêm trọng nhất là lên kế hoạch tự tử và tự tử.

Liên quan tới yếu tố địa điểm thực hiện hành vi tự hủy hoại bản thân, nhóm đưa ra con số 214 em (76%) làm việc này tại nhà.

“Em bị bạn bắt nạt vào đầu lớp 6, em không biết làm sao chỉ cảm thấy rất buồn bã, tuyệt vọng và có lúc em đã tự đâm đầu mình vào tường. Hành vi đó vẫn tiếp tục đến khi cha mẹ phát hiện em bị bạo lực và nhờ trường can thiệp”, Thư – nữ sinh tại TP HCM cho biết.

“Em thường bứt tóc. Em cảm thấy buồn và cô đơn ngay chính ngôi nhà của mình”, nam sinh tên Đăng cho biết.

“Nơi nguy hiểm nhất lại là nơi an toàn nhất, em không muốn bạn bè nhìn em bằng con mắt kỳ dị vì biết hành vi của mình là bệnh hoạn. Em cũng sợ một vài bạn sẽ nói với thầy cô thì chuyện lại càng lớn, nên em thực hiện tại nhà mình cho an toàn”, một học sinh khác chia sẻ với nhóm nghiên cứu.

Tương tự, khá nhiều em kể từng thực hiện những hành vi trên khi bố mẹ vắng nhà hoặc trong phòng riêng bởi nhà là nơi yên tĩnh nhất để suy nghĩ về những điều bản thân đang trải qua.

Một số ít học sinh khác sẽ chọn những nơi công cộng như khu vui chơi, trung tâm thương mại, rạp phim, công viên để thực hiện hành vi bứt tóc, đập đầu vào tường, tự đánh đấm mình…

Giấu cha mẹ, nói với bạn bè

Nghiên cứu sâu về thực trạng tiết lộ và che giấu hành vi trên của học sinh, đề tài cho ra kết quả 208 khách thể (hơn 74%) chỉ chia sẻ với bạn bè.

Vũ (nam sinh được nhóm nghiên cứu phỏng vấn) cho biết, những chuyện buồn thường chia sẻ với bạn vì bố mẹ không hiểu. “Tụi em thường ngồi với nhau để tâm sự những chuyện buồn, những bức xúc với bố mẹ, thầy cô”.

Suy nghĩ của Vũ cũng tương đồng với 3/4 trong tổng số 280 học sinh có biểu hiện tự hủy hoại bản thân, về xu hướng tiết lộ hành vi này với những người xung quanh. Với họ, việc trò chuyện cùng bạn bè dễ dàng hơn những nhóm người còn lại.

Theo nhóm nghiên cứu, điều này phù hợp với hoạt động chủ đạo của học sinh THCS, đó là giao lưu với bạn bè – vốn giữ một vị trí quan trọng trong giao tiếp của họ độ tuổi này.

Nhiều học sinh còn cho biết, họ bị ảnh hưởng rất nhiều từ bầu không khí chung của nhóm. Khi thường xuyên tâm sự những bức xúc, nỗi buồn, các thành viên trong nhóm sẽ có xu hướng mang trạng thái tiêu cực, thể hiện thái độ với những khó khăn, áp lực tâm lý chung mà các em gặp phải.

Kết quả khảo sát cho thấy, có 54 (hơn 19%) học sinh thừa nhận tiết lộ hành vi hủy hoại bản thân với cha mẹ, song cũng có 176 (gần 63%) em khẳng định che giấu với phụ huynh.

“Mỗi lần em tâm sự với bố mẹ về áp lực học tập, thầy cô, chuyện ở trường thì bố lại mắng em viện cớ đó cho việc lười học. Sau những lần như vậy thì em không muốn tâm sự gì với bố cả”, nữ sinh tên Ngọc cho biết.

“Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái tuổi thiếu niên thường nảy sinh ra nhiều xung đột tâm lý nhất”, nghiên cứu khẳng định. Bởi chủ yếu xuất phát từ nhu cầu độc lập của trẻ, khẳng định mình mâu thuẫn với suy nghĩ bảo bọc, che chở, giám sát của cha mẹ. Nó vô tình tạo bức tường ngăn cách con cái thoải mái tâm tình với phụ huynh.

Điều này không chỉ dẫn đến nguy cơ nặng nề và hệ lụy cho chính các em ở tuổi mới lớn, mà còn làm cho làn ranh mối quan hệ giữa họ và cha mẹ hằn sâu hơn.

Trách nhiệm của cha mẹ

Từ khảo sát thực tế, nhóm nghiên cứu cho rằng nếu được can thiệp sớm, có thể giúp học sinh giảm thiểu sự tổn thương về mặt thế chất, giảm sự gia tăng ở mức độ nghiêm trọng hơn.

Gia đình có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát hiện và hỗ trợ học sinh có hành vi tự hủy hoại bản thân. Họ được khuyên cần phối hợp chặt chẽ với nhà trường, đặc biệt là giáo viên trong vấn đề chăm sóc tinh thần và giáo dục con cái tuổi vị thành niên hiệu quả.

Cha mẹ được khuyên phải quan tâm và chú ý các biểu hiện bất thường của con nhiều hơn như bỏ bữa, ít giao tiếp, thu mình…để có những tác động hay ứng xử phù hợp. Ngoài ra, họ nên tránh tạo áp lực, tổn thương đến đời sống tâm lý của con, biết động viên, khen ngợi từng việc làm và sự tiến bộ của trẻ trong học tập và cuộc sống.

Mạnh Tùng

Theo VNE