Rối loạn lưỡng cực là bệnh gì?

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực hiện chưa có phương pháp điều trị khỏi, nhưng có thể kiểm soát khi được điều trị đúng chuyên khoa.

Bệnh rối loạn lưỡng cực có tính chất chu kỳ, xen kẽ giữa trầm cảm và hưng phấn – SHUTTERSTOCK

“Rối loạn cảm xúc lưỡng cực (rối loạn lưỡng cực) là chứng bệnh rối loạn tâm thần, hay còn gọi là rối loạn hưng – trầm cảm, tình trạng tâm thần thay đổi thất thường khiến tâm trạng có thể đột ngột hưng phấn như phấn khích quá độ, nhưng nhiều lúc lại rơi vào trạng thái trầm cảm”, Th.S- BS Trần Quyết Thắng, Phó giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, cho biết.

Phân biệt 3 loại rối loạn lưỡng cực

Theo Th.S-BS Trần Quyết Thắng, trong các tháng đầu năm nay, đã có 367 lượt bệnh nhân mắc rối loạn lưỡng cực đến khám, 41 bệnh nhân phải nhập viện điều trị.

TS Nguyễn Văn Thắng, công tác tại Khoa điều trị A – Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, cho biết các triệu chứng rối loạn lưỡng cực có thể bao gồm các trạng thái cảm xúc hưng phấn quá mức (hưng cảm) nhưng cũng có thể bao gồm các giai đoạn trầm cảm. Rối loạn lưỡng cực còn được gọi là bệnh lưỡng cực hoặc trầm cảm hưng cảm. Không có phương pháp điều trị khỏi hoàn toàn, nhưng có rất nhiều lựa chọn điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng.

Theo đó, có 3 loại rối loạn cảm xúc lưỡng cực chính: rối loạn lưỡng cực 1, rối loạn lưỡng cực 2, và rối loạn cảm xúc chu kỳ.

Trong đó, rối loạn lưỡng cực 1 là sự xuất hiện của ít nhất một cơn hưng cảm điển hình. Cùng với đó, bệnh nhân có thể trải nghiệm các giai đoạn trầm cảm trước và sau giai đoạn hưng cảm. Đây là loại rối loạn lưỡng cực ảnh hưởng đến cả nam và nữ.

Với những người bị loại rối loạn lưỡng cực 2, bệnh nhân trải qua một giai đoạn trầm cảm kéo dài ít nhất 2 tuần. Họ cũng có ít nhất một giai đoạn hưng cảm nhẹ kéo dài khoảng 3 – 4 ngày nhưng không có giai đoạn nào là hưng cảm điển hình. Loại rối loạn lưỡng cực này được cho là phổ biến hơn ở phụ nữ.

Cần phân biệt trầm cảm của rối loạn lưỡng cực và trầm cảm, vì 2 bệnh này khác nhau về căn nguyên gốc và phương pháp điều trị

Th.S-BS Trần Quyết Thắng (Phó giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Nội)

Những người bị rối loạn cảm xúc chu kỳ có các giai đoạn hưng cảm nhẹ và trầm cảm. Những triệu chứng này ngắn hơn và ít nghiêm trọng hơn so với chứng hưng và trầm cảm do rối loạn lưỡng cực 1 hoặc lưỡng cực 2. Hầu hết những người có tình trạng cảm xúc này chỉ trải qua trong 1 hoặc 2 tháng, sau một thời điểm mà cảm xúc của họ ổn định.

Cần được chẩn đoán chính xác

Theo Bệnh viện Tâm thần Hà Nội, một trong nguyên nhân có thể gây rối loạn lưỡng cực là yếu tố di truyền. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là tất cả mọi người có người thân bị rối loạn lưỡng cực sẽ phát triển thành bệnh, và không phải ai bị bệnh cũng có tiền sử gia đình bị bệnh lý rối loạn lưỡng cực.

Các yếu tố bên ngoài như căng thẳng quá mức, bệnh lý cơ thể… cũng có thể là yếu tố phát triển bệnh.

Bệnh rối loạn lưỡng cực có tính chất chu kỳ, xen kẽ giữa trầm cảm và hưng phấn. Sự thất thường của trạng thái tâm lý người bệnh thường xuất hiện vài lần trong năm, hoặc có thể nhiều lần trong tuần.

Để chẩn đoán, cần dựa vào các yếu tố cảm xúc và hành vi. Trong đó, về cảm xúc, khi ở trạng thái hưng cảm, bệnh nhân cảm thấy phấn khích tột độ, vui vẻ, lạc quan một cách quá độ. Luôn cảm thấy tràn đầy năng lượng, hạnh phúc, suy nghĩ tích cực… Nhưng ngay sau đó, người bệnh lại rơi vào trạng thái trầm cảm, cảm thấy buồn chán, mệt mỏi, thường khóc không rõ lý do, tinh thần trì trệ.

Về hành vi, khi rối loạn lưỡng cực hưng cảm, bệnh nhân ăn uống nhiều hơn, hoạt động nhiều hơn, nhưng khả năng quyết định suy giảm; người bệnh có thể nghe thấy giọng nói lạ hoặc nhìn thấy ảo giác; có thể tăng ham muốn tình dục.

Ở trạng thái trầm cảm, người bệnh ăn ít đi, lười vận động, không thích giao tiếp với cộng đồng, suy nghĩ nhiều về cái chết hoặc muốn tự tử.

Th.S-BS Trần Quyết Thắng lưu ý: Khi có bất cứ dấu hiệu nào của bệnh, cần đến các cơ sở y tế có chuyên khoa sức khỏe tâm thần để được điều trị đúng. Bệnh nhân cần được chẩn đoán chính xác. Đặc biệt, cần phân biệt trầm cảm của rối loạn lưỡng cực và trầm cảm, vì 2 bệnh này khác nhau về căn nguyên gốc và phương pháp điều trị.

Chiếm khoảng 2 – 5% dân số

Rối loạn lưỡng cực rất thường gặp trong tâm thần học. Tỷ lệ rối loạn lưỡng cực chiếm khoảng từ 2 – 5% dân số.

Các thống kê cho thấy, khoảng 1/3 bệnh nhân rối loạn lưỡng cực từ khi có triệu chứng ban đầu đến khi được chẩn đoán và điều trị thỏa đáng phải mất hơn 10 năm.

Trung bình, một bệnh nhân đi khám 4 bác sĩ và từng có 3,5 lần bị chẩn đoán sai, cho tới khi được chẩn đoán và điều trị đúng.

Rối loạn lưỡng cực có thể bắt đầu ở trẻ em 5 – 6 tuổi cho tới 50 tuổi, trung bình 30 tuổi, hiếm gặp ở tuổi lớn hơn.

Bệnh viện Tâm thần Hà Nội duy trì đường dây nóng, email hỗ trợ bệnh nhân và người nhà: 0967301616; [e-mail]

(Nguồn: Bệnh viện Tâm thần Hà Nội)