Phát hiện gây ‘choáng’ từ báu vật thiên văn 1.000 tuổi
Thước trắc tinh Verona không chỉ là một báu vật đối với giới thiên văn mà còn là bằng chứng của điều tưởng chừng chỉ có trong thời hiện đại
Theo nghiên cứu mới, đẫn dầu bởi nhà sử học Federica Gigante từ Đại học Cambridge (Anh) và Bảo tàng Ý tại Verona, một dụng cụ thiên văn có nguồn gốc từ Tây Ban Nha là bằng chứng mạnh mẽ của sự hợp tác quốc tế trong khoa học xuyên biên giới, xuyên văn hóa từ 1.000 năm trước.
Thước trắc tinh Verona, một dụng cụ thiên văn 1.000 năm tuổi – Ảnh: BẢO TÀNG Ý TẠI VERONA
Có niên đại từ thế kỷ XI, dụng cụ bằng đồng hình tròn là một chiếc thước trắc tinh có lẽ đã du hành qua nhiều miền đất và qua tay nhiều chủ nhân khác nhau – theo Science Alert.
Thước trắc tinh là dụng cụ dùng để lập biểu đồ bầu trời, được nhân loại sử dụng trong nhiều thế kỷ. Chúng bao gồm một bản đồ bầu trời và một hệ thống các bộ phận quay, cho phép người dùng tính toán vị trí trong không gian và thời gian nhất định.
Thước trắc tinh cổ xưa nhất được tìm thấy ở Hy Lạp, nhưng người Hồi giáo mới là những người đã cải tiến và làm cho dụng cụ này trở nên tối ưu.
Nó là bằng chứng của sự trao đổi khoa học giữa người Ả Rập, người Do Thái và người theo đạo Cơ Đốc giáo.
Video đang HOT
Nội dung trên chiếc thước trắc tinh cũng cho thấy ít nhất 3 người dùng riêng biệt đã cảm thấy cần thêm bản dịch và chỉnh sửa vật thể này để phù hợp hơn với sự hiểu biết mới. Hai trong số họ sử dụng tiếng Do Thái và một người sử dụng ngôn ngữ phương Tây.
Trong khi đó, phong cách chế tác ban đầu của nó phù hợp với các thước trắc tinh khác đã được biết đến là có nguồn gốc từ Al-Andalus, một vùng sinh sống của người Hồi giáo ở Tây Ban Nha vào thế kỷ XI. Chữ viết ban đầu trên nó cũng là chữ Ả Rập.
Tọa độ sao ban đầu trên thước trắc tinh này cũng phù hợp với tọa độ sao của các dụng cụ thiên văn khác cùng thời kỳ.
Đối với các hình khắc trên đồ vật, chúng nói lên một lịch sử văn hóa phong phú. Một số dòng chữ Ả Rập là những dòng cầu nguyện. Một số dòng khác nêu tên chủ nhân là Isãnq và người chế tác là Ỹunus.
Những dòng chữ Do Thái được thêm vào sau gồm các bản dịch cho các chòm sao và vài kiến thức chiêm tinh khác. Sau đó, một người khác điều chỉnh vĩ độ trên cả 2 mặt thước đo bằng chữ số Ả Rập của phương Tây, chính là chữ số Latin chúng ta dùng ngày nay.
Phát hiện cặp "quái vật bóng tối" nặng gấp 28 tỉ lần Mặt Trời
Nhiều "trái tim quái vật" của các thiên hà cổ đại đã hợp nhất thành cặp vật thể khủng khiếp nhất mà giới thiên văn từng quan sát được.
Cặp "quái vật bóng tối" nằm cách chúng ta khoảng 750 triệu năm ánh sáng, được nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà vật lý thiên văn Tirth Surti từ Đại học Stanford (Mỹ) xác định từ dữ liệu của Đài thiên văn Gemini North (đặt tại Hawaii - Mỹ).
Chúng là cặp lỗ đen siêu khối to lớn nhất, nặng nhất mà giới thiên văn từng ghi nhận, với lịch sử hình thành cực kỳ hoang dã, theo Science Alert.
"Trái tim đôi" của thiên hà khổng lồ B2 0402 379 - Ảnh: SCITECH DAILY
Lỗ đen siêu khối, hay được biết đến với biệt danh "lỗ đen quái vật", là dạng lỗ đen khổng lồ ở trung tâm của các thiên hà.
Sagittarius A* nằm giữa thiên hà Milky Way (Ngân Hà) của chúng ta là một ví dụ. Nó cũng là một "quái vật của các quái vật" với khối lượng khoảng 4,3 triệu lần Mặt Trời. Nhưng nó vẫn quá nhỏ bé so với những gì Gemini North vừa ghi nhận.
Cặp lỗ đen mà nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí khoa học The Astrophysical Journal đề cập là "trái tim" của thiên hà B2 0402 379 già cỗi, to lớn.
Dù mỗi cái đơn lẻ không phải là các lỗ đen siêu khối nặng nhất từng được biết đến, nhưng cách chúng xuất hiện "có đôi" là một điều hiếm gặp và thú vị.
Với tổng khối lượng gấp 28 tỉ lần Mặt Trời, nó là "trái tim đôi" vĩ đại nhất từng được ghi nhận trong một thiên hà.
"Trái tim đôi" có một ý nghĩa quan trọng trong vũ trụ học: Nó là bằng chứng về một vụ hợp nhất vừa mới xảy ra. Bởi lẽ, hợp nhất lỗ đen thường là giai đoạn cuối cùng trong cuộc hợp nhất hai thiên hà.
Thú vị hơn, các dữ liệu về B2 0402 379 cho thấy nó là tàn tích của cả một cụm thiên hà.
Điều này có nghĩa B2 0402 379 từng là một khu vực nơi nhiều thiên hà già cỗi tụ tập lại với nhau, dần nuốt nhau, cho đến khi chỉ còn lại một cơ thể duy nhất, là thiên hà chúng ta đang quan sát được.
Như vậy, lỗ đen quái vật đôi mà các nhà khoa học ghi nhận là sản phẩm của vô số lỗ đen quái vật cổ xưa, đang trên đà sáp nhập thành một siêu quái vật duy nhất.
Hiện hai lỗ đen siêu khối này đang nằm rất gần nhau - chỉ 24 năm ánh sáng - là khoảng cách ngắn so với các vật thể vũ trụ khổng lồ này.
Nhưng có lẽ sự sáp nhập cuối cùng này đã bị "mắc kẹt" khoảng 3 triệu năm qua, khi các tín hiệu cho thấy sự phân rã quỹ đạo của 2 lỗ đen đã dừng lại từ lâu.
Có thể quá trình phân rã quỹ đạo của 2 quái vật này trước đó quá mạnh mẽ tới mức đã đẩy hết các ngôi sao ra khỏi vùng lân cận của chúng, đến nỗi giờ đây không còn ngôi sao nào để chúng truyền động lượng quỹ đạo của mình lên đó.
Như vậy, có thể cặp đôi này sẽ không bao giờ có thể sáp nhập hoàn toàn như phần còn lại của thiên hà.
Nhưng cũng có thể tương lai sẽ xuất hiện một yếu tố nào đó thúc đẩy hai quái vật này sáp nhập, ví dụ một thiên hà nào khác lao về phía B2 0402 379, sáp nhập và gửi lỗ đen thứ 3 đến cả nhóm.
Xuất hiện trứng sinh vật lạ ở độ sâu 6.200 m dưới Thái Bình Dương Một chùm trứng đen bí ẩn đã được thiết bị thăm dò biển sâu đưa lên, bên trong là phôi của sinh vật lạ chưa từng được khoa học ghi nhận. Theo Science Alert, chùm trứng sinh vật lạ được phát hiện bởi một chiếc ROV - thiết bị thăm dò điều khiển từ xa - đang hoạt động bên dưới vực thẳm...