Phản biện độc lập luận án tiến sĩ: Còn nhiều băn khoăn
Theo quy định, luận án tiến sĩ phải được phản biện độc lập (phản biện kín) trước khi được đưa ra bảo vệ ở hội đồng đánh giá luận án cấp cơ sở đào tạo. Quy định này tiếp tục được đưa vào dự thảo Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ đang được Bộ GD&ĐT lấy ý kiến.
Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến dự thảo Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ
Nhằm chú trọng mở rộng quyền tự chủ và nâng cao trách nhiệm giải trình của cơ sở đào tạo cùng với việc sửa đổi bổ sung các quy chế đào tạo trình độ đại học và trình độ thạc sĩ, Bộ GD&ĐT đã rà soát Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ để đảm bảo tính thống nhất và sự phù hợp của các quy chế trong hệ thống văn bản liên quan giáo dục đại học.
Căn cứ quy chế này, các cơ sở đào tạo chi tiết hóa thành quy định riêng phù hợp điều kiện cụ thể của từng trường, nhưng không được thấp hơn những quy định trong quy chế.
Một trong những nội dung mà các chuyên gia băn khoăn trong dự thảo Quy chế là yêu cầu phản biện độc lập luận án trước khi được đưa ra bảo vệ tại Hội đồng cơ sở. Theo GS.TS Đặng Ứng Vận, nguyên Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Hóa, phản biện độc lập đối với luận án tiến sĩ của nghiên cứu sinh là quy định bắt buộc ở một số nước trên thế giới.
Tại Việt Nam, quy trình này trước đây được coi là kín thì giờ gần như “hở” toàn bộ. GS Vận cho rằng, hiện nay, với quy định nghiên cứu sinh phải có bài báo quốc tế, chúng ta đã tương đối yên tâm vì có phản biện của các tạp chí nước ngoài. Tuy nhiên, cũng cần phải tham chiếu, vì có những tạp chí có uy tín, nhưng cũng có những tạp chí không được công nhận. Vì vậy, Bộ GD&ĐT cần phải quy định rõ hơn công bố ở những khu vực tạp chí nào để không gây tranh cãi về sau.
“Tôi từng là người phản biện kín, chưa nói đến chuyện thông tin của mình có bị ‘lộ’ hay không, nhưng vì giới khoa học của Việt Nam chỉ nhỏ nhỏ, nên khi đọc luận án của nghiên cứu sinh là biết ngay học trò của ai”, GS Vận nói. Theo ông, cách tốt nhất để các luận án đạt chất lượng là nên có sự tham gia phản biện độc lập của chuyên gia nước ngoài. GS Vận từng được nước ngoài gửi luận án đến xin ý kiến phản biện kín.
“Tuy nhiên, đó là mong muốn, cần làm từng bước. Vấn đề chính vẫn từ phía cơ sở đào tạo. Nếu làm nghiêm túc, đầy đủ sẽ hạn chế được tiêu cực, đảm bảo tính khách quan. Ở Việt Nam, các quy định luôn chặt chẽ, nhưng khi thực hiện lại có sự vận dụng ‘linh hoạt’”, ông Vận nói.
Tránh tình trạng “ thầy bói xem voi”
Chia sẻ trên báo chí, PGS Ngô Tứ Thành cho biết, cách đây 20 năm, khi Bộ GD&ĐT còn đang quản lý nghiên cứu sinh, đã xảy ra trường hợp hi hữu. Có một phản biện kín, do không hiểu luận án nhưng lại yêu cầu nghiên cứu sinh chỉnh sửa luận án theo cách hiểu sai của phản biện.
Video đang HOT
Thời gian sửa gần 1 năm mà phản biện kín vẫn bảo thủ không đồng ý cho nghiên cứu sinh bảo vệ tiếp. Nghiên cứu sinh và giáo viên hướng dẫn phải gửi đơn kiện lên Bộ trưởng Bộ GD&ĐT yêu cầu công khai tên người phản biện để đối chất và đích thân Bộ trưởng đứng ra phân xử.
Do đó, theo PGS Ngô Tứ Thành, người phản biện cho dù có giỏi thế nào cũng không thể hiểu hết tất cả các hướng chuyên sâu khoa học của người khác. Luận án tiến sĩ là sáng tạo, đóng góp cái mới cho kho tàng khoa học của nhân loại của riêng tác giả mà người làm khoa học khác không có.
Người phản biện kín do “giấu mặt”, không được tiếp xúc, tương tác với nghiên cứu sinh và tập thể hướng dẫn nên rất khó để hiểu đúng luận án tiến sĩ. Không thể hiểu được ý tưởng khoa học của luận án nếu giáo sư, phó giáo sư phản biện chỉ đọc quyển luận án khô cứng in trên giấy.
Thậm chí có ngành khoa học, người phản biện sẽ không hiểu luận án nếu không trao đổi trực tiếp với tác giả luận án trong phòng thí nghiệm của cơ sở đào tạo. Trong trường hợp đó, giáo sư, phó giáo sư phản biện như “thầy bói xem voi”.
TS Phạm Hiệp, một người Việt làm nghiên cứu sinh tại Đài Loan (Trung Quốc) nói rằng, quy trình phản biện độc lập ở đây khác hoàn toàn với Việt Nam. Nghiên cứu sinh được biết ai là người chấm luận án của mình, nhưng chỉ được phép gửi luận án qua email, tuyệt đối không được gặp trực tiếp.
“Ở nước ngoài không phải không có ’sạn’, nhưng khi đã phát hiện ra, họ sẽ xử lý đến nơi đến chốn, thậm chí không còn ‘đất sống’ với nghề. Việt Nam có đầy đủ cơ chế, chặt chẽ, nhưng vấn đề là thực thi. Chúng ta luôn có quy định ‘ngầm’ mà mỗi đơn vị đào tạo lại thực hiện khác nhau. Trong khi đó, quy định ‘ngầm’ nhiều khi còn cao hơn quy định chính thức”, TS Hiệp nhận định.
Phản biện kín luận án Tiến sĩ "Thầy bói mù xem voi"
Người phản biện kín do "giấu mặt" không được tiếp xúc trao đổi tương tác với nghiên cứu sinh và tập thể hướng dẫn nên rất khó để hiểu đúng luận án Tiến sĩ vì người phản biện chỉ đọc luận án trên giấy.
Lễ trao bằng tiến sĩ tại trường ĐH Bách khoa Hà Nội (ảnh minh họa)
Đó là ý kiến góp ý và băn khoăn của PGS.TS Ngô Tứ Thành - trường Đại học Bách khoa Hà Nội về quy định: "Phản biện độc lập (kín) là quy trình bắt buộc trước khi luận án của nghiên cứu sinh được đưa ra bảo vệ ở Hội đồng đánh giá luận án cấp cơ sở đào tạo" trong Dự thảo Thông tư Quy định quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ mà Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến.
PGS.TS Ngô Tứ Thành đã phân tích và góp ý nên bỏ quy định này, cụ thể như sau:
Những ưu điểm ban đầu sử dụng "Phản biện KÍN luận án Tiến sĩ".
Cách đây 35 năm, tháng 10/1985, Vụ quản lý bồi dưỡng Sau đại học (vụ QLSĐH), thuộc Bộ Đại học và trung học chuyên nghiệp được thành lập, có nhiệm vụ quản lý tất cả các NCS của cả nước.
Khi đó bất cứ NCS ở cơ sở đào tạo nào khi làm thủ tục bảo vệ luận án tiến sĩ (TS) đều nộp hồ sơ luận án cho các chuyên viên của Vụ QLSĐH. Các chuyên viên này sẽ bí mật (không cho NCS biết) gửi luận án (đã xóa thông tin của NCS) cho các GS/PGS ở cơ sở đào tạo khác để đánh giá luận án. GS/PGS nhận được luận án từ Vụ QLSĐH sẽ không thể biết đang phản biện cho NCS ở cơ sở đào tạo nào.
Do cách đây 35 chưa có internet như bây giờ nên các GS/PGS phản biện sẽ không thể tra tìm thông tin của các NCS qua các tạp chí. Do vậy phản biện KÍN theo hình thức này tương đối KÍN, có nghĩa là không HỞ lắm trong thời kỳ chưa có internet.
Thực chất là phản biện HỞ "giấu đầu hở đuôi"
Từ năm 2010, Bộ giáo dục giao các cơ sở giáo dục đào tạo quản lý NCS. Khi cơ sở đào tạo gửi luận án cho các GS/PGS phản biện, đều ghi địa chỉ cơ sở đào tạo gửi nên người nhận được luận án biết ngay NCS thuộc cơ sở đào tạo nào. Nếu GS/PGS phản biện có cùng chuyên môn với NCS sẽ biết ngay NCS thuộc Viện hay Khoa nào trong cơ sở đào tạo đó.
Còn muốn biết tên NCS chỉ việc đưa tên bài báo của NCS vào google sẽ hiện tên tác giả. Do đó, nhiều người hài hước nói rằng, phản biện KÍN như một cô gái đẹp mặc quần áo "KÍN cổng cao tường" từ đầu đến chân nhưng lại để HỞ ra những điểm nhạy cảm nhất trên cơ thể.
Phản biện kín, "Thầy bói xem voi"
Người phản biện cho dù có giỏi thế nào cũng không thể hiểu hết tất cả các hướng chuyên sâu khoa học của người khác. Luận án Tiến sĩ là sáng tạo, đóng góp cái mới cho kho tàng khoa học của nhân loại, đó có thể là những công trình khoa học của riêng tác giả mà người làm khoa học khác không có.
Người phản biện KÍN do "giấu mặt" không được tiếp xúc trao đổi tương tác với NCS và tập thể hướng dẫn nên rất khó để hiểu đúng luận án Tiến sĩ. Không thể hiểu được ý tưởng khoa học của luận án nếu GS/PGS phản biện chỉ đọc quyển luận án khô cứng in trên giấy.
Thậm chí có ngành khoa học, người phản biện sẽ không hiểu luận án nếu không trao đổi trực tiếp với tác giả luận án trong phòng LAB của cơ sở đào tạo. Trong trường hợp đó, GS/PGS phản biện như "Thầy bói xem voi" và đã xảy ra bao chuyện "dở khóc dở cười".
Cách đây 20 năm, khi Bộ đang quản lý NCS, đã xảy ra trường hợp "hy hữu". Có một phản biện KÍN, do không hiểu luận án nhưng lại yêu cầu NCS chỉnh sửa luận án theo cái hiểu sai của phản biện.
Thời gian sửa gần 1 năm mà phản biện KÍN vẫn bảo thủ không đồng ý cho NCS bảo vệ tiếp. NCS và GV hướng dẫn gửi đơn kiện lên Bộ trưởng Bộ giáo dục yêu cầu công khai tên người phản biện để đối chấp và đích thân Bộ trưởng đứng ra phân xử.
Những cách làm vô hiệu hóa phản biện KÍN, tiền đề "Khoán 10 trong đào tạo Tiến sĩ"
Khi Bộ giáo dục giao cho cơ sở đào tạo quản lý NCS, trên tinh thần lấy người học làm trung tâm, lấy NCS làm trung tâm, nhiều cơ sở đào tạo đã có cách làm hay để vô hiệu hóa phản biện KÍN.
Đó là lãnh đạo cơ sở đào tạo Tiến sĩ yêu cầu cấp dưới (Viện, khoa hay trung tâm) lập danh sách gồm 7 đến 10 người là các GS/PGS ngoài cơ sở đào tạo am hiểu luận án Tiến sĩ của NCS. Lãnh đạo cơ sở đào tạo sẽ mời các GS/PGS đó đến tham dự buổi Xemina bộ môn luận án TS do NCS trình bày cùng với các Thầy Cô trong bộ môn.
Các GS/PGS ngoài cơ sở đào tạo sẽ đóng góp ý kiến cho luận án TS của NCS một cách chi tiết. Đây đươc xem là khâu then chốt quyết định xem luận án của NCS có đủ tầm của Luận án TS không, có được đưa ra bảo vệ ở các Hội đồng không. Nếu sau khi NCS chỉnh sửa Luận án, được tất cả các thành viên tham dự trong buổi Xemina bộ môn thông qua thì các buổi bảo vệ luận án TS chỉ là hình thức.
Bởi vì khi chọn phản biện KÍN, cơ sở đào tạo đó sẽ chỉ chọn các ủy viên đều là những người đã đọc luận án, đã góp ý cho NCS ở buổi Xemina bộ môn. Đến các buổi bảo vệ cấp cơ sở, bảo vệ cấp Trường... các ủy viên đến chỉ trình diễn đọc nhận xét, nhận phong bì, vỗ tay, ăn liên hoan, chụp ảnh, rồi ra về.
Trường hợp trong buổi Xemina bộ môn, nếu các GS/PGS ngoài cơ sở đào tạo nào có ý kiến trái chiều hoặc không đồng ý cho NCS bảo vệ luận án thì khi đưa phản biện KÍN, cơ sở đào tạo sẽ không đưa Luận án cho những vị GS/PGS đó.
Với cách làm trên, nhiều cơ sở đào tạo chỉ có 05 Tiến sĩ nhưng có năm tuyển được 5 NCS, trong khi có cơ sở đào tạo có gần 100 GS/PGS nhưng máy móc làm theo quy chế của Bộ, một năm chỉ tuyển được 3 NCS ?!.
Khoán 10 trong đào tạo Tiến sĩ ở Việt Nam đang được manh nha. Cho dù còn nhiều ý kiến bảo thủ, muốn duy trì phản biện KÍN để hành người học, nhưng trước xu thế của thời đại, khoán 10 trong đào tạo Tiến sĩ sẽ nhanh về đích.
Nếu Bộ GD&ĐT vẫn duy trì Phản biện kín trong bảo vệ luận án Tiến sĩ, thì sẽ đưa các nhà khoa học "Thầy bói mù xem voi" vào tranh luận trong bóng tối và kìm hãm bước phát triển khoa học.
"Độc đáo" cách tìm tên người phản biện kín luận án tiến sĩ và những hệ lụy Dưới đây là chia sẻ câu chuyện của một giáo sư nhiều lần tham gia phản biện kín luận án tiến sĩ và những hệ lụy của phản biện kín. Bài báo "Phản biện kín luận án Tiến sĩ, Thầy bói xem voi" đã chỉ ra cách tìm tên nghiên cứu sinh khi nhận được luận án Tiến sĩ bị xóa tên tác...











Tin đang nóng
Tin mới nhất

Còn nhiều băn khoăn về chứng nhận giỏi cấp tỉnh với học sinh điểm IELTS cao

Việc thực hiện chương trình, SGK mới còn nhiều khó khăn

Cấp phép tổ chức thi chứng chỉ HSK trở lại

Banner tìm hiểu ngày 22/12 của Trường ĐH Tôn Đức Thắng in hình lính Mỹ

Nhiều tỉnh cho học sinh nghỉ Tết hơn 10 ngày, Hà Nội lý giải nghỉ 8 ngày

Trường ĐH Kiên Giang dự kiến tuyển hơn 1.600 chỉ tiêu năm 2023

Trường Đại học Hồng Đức nâng cao chất lượng đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non

Học sinh Hà Giang nghỉ Tết Quý Mão 12 ngày, từ 27 tháng Chạp

Nhiều tiết dạy sáng tạo tại hội thi giáo viên dạy giỏi Hà Nội

Trường Đại học Kinh tế Quốc dân công bố Đề án tuyển sinh đại học năm 2023

Tuyển sinh 2023: Đại học Kinh tế Quốc dân công bố đề án tuyển sinh

Cần cẩn trọng lựa chọn nhân sự, ra đề thi
Có thể bạn quan tâm

Tổng thống Trump tuyên bố sẽ mua Tesla để ủng hộ tỷ phú Elon Musk
Uncat
19:17:56 11/03/2025
Tưởng niệm 14 năm thảm họa động đất, sóng thần ở Nhật Bản
Thế giới
19:01:41 11/03/2025
Clip: Tài xế "liều mạng" chạy ngược chiều, lạng lách tránh cảnh sát giao thông, cảnh tượng sau đó khiến ai cũng bất ngờ!
Netizen
18:22:50 11/03/2025
Kim Soo Hyun bị đào lại hình ảnh đi xem concert cùng 1 nữ idol, tiện thể xin số của gái lạ
Sao châu á
18:16:56 11/03/2025
'Bóc giá' nhẫn cưới của hot girl Việt đời đầu và chồng thiếu gia
Phong cách sao
18:14:28 11/03/2025
5 bộ trang phục thời thượng để có vòng eo nhỏ nhắn
Thời trang
18:09:42 11/03/2025
Điều gì xảy ra khi luôn uống một cốc cà phê mỗi sáng?
Sức khỏe
18:04:05 11/03/2025
Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 11.3.2025
Trắc nghiệm
17:55:19 11/03/2025
Sao nữ đẹp có tiếng tự hủy nhan sắc, diện mạo gây giật mình
Hậu trường phim
17:50:31 11/03/2025
Thời kỳ khủng hoảng nhất của Sulli có liên quan gì đến Kim Soo Hyun?
Nhạc quốc tế
17:44:42 11/03/2025