Ổ siêu lây nhiễm trong các ‘căn hộ quan tài’ Hong Kong

Những căn hộ “chiếc lồng” hay “quan tài” chật chội được cho là ổ siêu lây nhiễm nCoV, hơi bày tình trạng bất bình đẳng tại trung tâm tài chính hàng đầu châu Á.

Bà Shirley Leung, 60 tuổi, sống cùng con trai trong căn hộ nhỏ xíu chỉ chứa vừa một chiếc giường, những thùng carton và chậu nhựa đựng quần áo. Bà lo lắng về khu chung cư chật chội: “Chỉ cần một hộ nhiễm virus, những gia đình khác khó tránh được”.

Hong Kong là một trong những thành phố có khoảng cách giàu nghèo lớn nhất, với nhiều khu thương mại xa xỉ tiếp nối nhau, tương phản với các khu nhà ở cũ kỹ, đông đúc – nơi đôi khi phòng tắm cũng là nhà bếp. Trước kia, lằn ranh giàu nghèo này được che lấp nhờ vẻ ngoài hoa lệ, song khi dịch bệnh bùng phát, nó lộ ra rõ ràng hơn.

Khu vực đông dân Jordan (thuộc đảo Cửu Long) đã ghi nhận 160 ca nhiễm kể từ đầu tháng 1, trên tổng số 1.100 ca toàn đặc khu. Chính quyền áp dụng lệnh phong tỏa đối với 10.000 cư dân sống trong 16 tòa chung cư cũ. Hơn 3.000 người tại đây đã được xét nghiệm nCoV. Đặc khu trưởng Hong Kong, bà Carrie Lam, phát biểu ngày 26/1 rằng đợt phong tỏa thành công và có thể áp dụng thêm trong thời gian tới.

Giới chức cho rằng điều kiện sống nghèo khổ của cư dân tại Jordan là nguồn cơn của sự lây nhiễm. Số dân đông đúc, nhiều hàng quán, chợ đêm, Jordan là một trong những nơi có mật độ dân cư cao nhất. Các căn hộ ở đây bị chia thành phòng nhỏ, nhồi nhét hàng trăm nghìn người lao động. Diện tích sống trung bình của một người chỉ vẻn vẹn 4 m2, chưa bằng một chỗ đỗ xe tại New York. Có những căn hộ nhỏ tới nỗi chúng được gọi là “chiếc lồng” hoặc “quan tài”. Các quan chức thừa nhận không biết số dân chính xác sống trong khu nhà này – một trở ngại cho nỗ lực xét nghiệm nCoV.

Một số người chỉ trích chính quyền đã lơ là cảnh giác trước dịch bệnh, rồi siết chặt hạn chế với những cư dân có hoàn cảnh khó khăn nhất. Trong khi, một số người giàu ở Hong Kong đã làm dịch bệnh bùng phát và phá vỡ các quy tắc giãn cách xã hội lại không chịu hậu quả tương tự.

“Nếu họ đã làm điều gì sai, đó là vì cái nghèo, vì sống trong các khu nhà chật hẹp hoặc vì màu da”, Andy Yu, một quan chức tại khu vực bị phong tỏa, cho biết.

Chủ các quầy hàng trong chợ ở Jordan đã biểu tình ngày 25/1, kêu gọi chính phủ giúp đỡ. Ảnh: New York Times .

Tại căn hộ của bà Leung, trần nhà xuất hiện các vết nứt và nấm mốc do nước bẩn ngấm từ các căn lân cận. Hệ thống ống nước trong các căn hộ chia nhỏ thường được điều chỉnh để lắp đặt cho nhiều hộ hơn, nhưng việc này có rất nhiều bất cập. Trong đợt bùng phát dịch SARS vào năm 2002-2003, hơn 300 người trong một khu nhà đã bị nhiễm bệnh và 42 người tử vong do virus lây qua hệ thống ống nước không đảm bảo.

Chính quyền hứa sẽ nâng cấp hệ thống sau dịch SARS, thừa nhận tình trạng hiện vẫn còn nhiều rủi ro. “Nhiều tòa nhà đã cũ và xuống cấp. Nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng rất cao”, bà Sophia Chan, Bộ trưởng Thực phẩm và Sức khỏe trả lời ngày 23/1.

Sau khi có lệnh phong tỏa được 2 ngày, đến nửa đêm ngày 24/1, vào lúc chính quyền thông báo họ đã xét nghiệm cho hầu hết cư dân trong khu vực, đã có 13 người có kết quả dương tính. Nhiều chuyên gia cho rằng các nhà lãnh đạo đã thất bại trong việc giải quyết vấn đề cơ bản.

Giáo sư Wong Hung, phó giám đốc Viện Công bằng Y tế tại Đại học Trung Văn Hương Cảng, cho biết các quan chức đã không quản lý sát sao các căn hộ chia nhỏ. “Họ sợ rằng nếu làm bất cứ điều gì, những gia đình có thu nhập thấp có thể không tìm được chỗ ở”, giáo sư nói trong bối cảnh Hong Kong liên tục được xếp hạng là một trong những nơi có bất động sản đắt đỏ nhất.

Một khu nhà trong pham vi phong tỏa. Ảnh: New York Times .

Phân biệt đối xử với người gốc Nam Á cũng là một vấn đề . Họ chiếm 1% dân số Hong Kong và một phần ba số hộ gia đình trong cộng đồng này thuộc diện dưới mức nghèo khổ. Họ bị phân biệt đối xử, coi là tác nhân lây lan virus. Một bác sĩ đã gây tranh cãi khi cho rằng thói quen chia sẻ bữa ăn, hút thuốc, uống rượu và tụ tập của họ là nguyên nhân lây nhiễm. Tuy nhiên, chính quyền không đồng tình với quan điểm này.

Sushil Newa, chủ một nhà hàng trong khu vực phong tỏa, bức xúc trước những bình luận ác ý. “Chúng tôi làm việc chăm chỉ và đóng thuế, vậy tại sao lại cô lập chúng tôi”, ông nói. Theo giáo sư Wong, các nhà lãnh đạo đã sai sót khi trao đổi với cư dân gốc Nam Á, dẫn đến những hiểu lầm về lệnh phong tỏa. Một số người dân phản ánh chính quyền tiếp tế những thực phẩm không phù hợp như đưa thịt lợn cho người theo Đạo Hồi.

Dẫu vậy, ông Newa vẫn ủng hộ việc phong tỏa vì chống dịch vẫn quan trọng nhất, dù nhà hàng của ông thất thu 60%. Ông và nhiều cơ sở kinh doanh đã kêu gọi chính quyền đền bù thiệt hại. Tuy nhiên, giới chức trách đã né tránh câu hỏi về việc đền bù, thay vào đó, hi vọng các chủ doanh nghiệp sẽ không trừ lương của nhân viên.

Các nhà hoạt động đã chỉ trích chính quyền vì không có phụ cấp thất nghiệp. Ngoài ra, phần lớn gói cứu trợ của chính phủ nhắm vào giới chủ thay vì người lao động. Bất cập nảy sinh khi một số chủ doanh nghiệp không sử dụng trợ cấp cho mục đích chính đáng.

Nhiều người ở Hong Kong vẫn phải làm việc bất chấp những rủi ro. Cụ bà Ho Lai-ha, 71 tuổi, một nhân viên quét dọn đường phố, phải làm việc cả cuối tuần sau khi được liệt vào nhóm có nguy cơ là nguồn lây nhiễm.

“Tôi thấy lo sợ nhưng không còn lựa chọn nào khác. Khu này bị phong tỏa, nhưng công việc vẫn tiếp diễn’, bà nói.