Nơi giành lại mạng sống người bệnh tính từng giây

Trung tâm Đột quỵ thuộc BV Nhân dân 115 TP.HCM áp dụng kỹ thuật điều trị hiện đại và đã cứu sống gần 90% bệnh nhân đột quỵ.

Chiều 29-5, bước vào Trung tâm Đột quỵ của Bệnh viện (BV) Nhân dân 115 TP.HCM, PV Pháp Luật TP.HCM ghi nhận gần 40 bệnh nhân đột quỵ nằm trên giường gần như bất động, tay chân xụi lơ. Trong đó không ít người phải dùng máy thở.

Cứu sống cho dù tới bệnh viện trễ

Phòng bệnh lặng ngắt, chỉ có tiếng máy tít tít đều đặn vang lên khắp nơi. Nghe hỏi bệnh, bà NTTC (56 tuổi, ở tỉnh Long An) mấp máy đôi môi, không nói thành lời. “Tay chân người bị đột quỵ rất yếu, phát ngôn lại khó khăn. Bà C. cần điều trị thêm vài ngày mới dần cải thiện chức năng cầm nắm và nói” – chị Trần Thị Kim Giàu, điều dưỡng trưởng Khoa bệnh lý mạch máu não, cho biết.

Theo chị Giàu, bà C. bị đột quỵ do có bệnh lý tim mạch. Người thân cho biết cả nhà quây quần trò chuyện thì thấy hai tay bà C. rủ xuống, nói chữ này dính chữ kia, cười méo mó… nên tưởng trúng gió. Mọi người quýnh quáng xoa dầu, bóp tay, bóp chân.

“Thấy tình trạng trên không giảm, người nhà lật đật đưa bà C. tới BV. Mặc dù tới hơi trễ so với “khung giờ vàng” nhưng nhờ máy móc hiện đại và chuyên môn của bác sĩ (BS) cao nên bà C. qua cơn nguy kịch. Dự kiến vài ngày nữa bà C. có thể xuất viện và đi đứng bình thường nếu chịu khó tập vật lý trị liệu” – chị Giàu cho biết thêm.

Bên cạnh bà C. là ông NVT (58 tuổi, ở TP.HCM). Mặc dù nghe và hiểu những gì người khác nói nhưng ông T. không thể trả lời, cặp môi run run bật ra những tiếng vô nghĩa. Tôi đề nghị giơ hai tay qua đầu, ông T. cố nhưng không thể.

“Người nhà cho biết ông T. có tiền sử cao huyết áp khá lâu và đây cũng là nguyên nhân dẫn tới đột quỵ. Điều đáng nói cơn đột quỵ xảy ra ngay thời điểm ông T. ở nhà một mình. Người nhà phát hiện và đưa ông T. tới BV thì đã quá trễ” – chị Giàu giải thích.

“Trước đây, với tình trạng bệnh nặng và tới trễ sẽ khó chữa. Hiện giờ, nhờ máy móc tiên tiến cộng với tay nghề BS cao nên ông T. đã được cứu sống. Tuy nhiên, ông T. còn phải điều trị khá lâu và tập vật lý trị liệu thường xuyên mới có thể đi đứng tương đối bình thường” – chị Giàu cho biết thêm.

Nghe chị Giàu nói, ông T. khẽ gật đầu, cố nở nụ cười cho dù miệng méo xệch.

Nhân viên y tế Trung tâm Đột quỵ thuộc BV Nhân dân 115 TP.HCM đang chăm sóc một bệnh nhân đột quỵ. Ảnh: TRẦN NGỌC

Gần 90% bệnh nhân đột quỵ thoát “cửa tử”

PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não BV Nhân dân 115 kiêm Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM, cho biết đột quỵ là một trong những cấp cứu y khoa khẩn cấp bởi nguy cơ tàn phế và tử vong rất cao nếu không được điều trị kịp thời.

Các số liệu cho thấy bệnh nhân đột quỵ tại Việt Nam có chiều hướng tăng nhanh và ngày càng trẻ hóa. Do vậy, yêu cầu thành lập đơn vị điều trị đột quỵ được Sở Y tế TP.HCM và BV Nhân dân 115 đặt lên hàng đầu.

“Năm 2000, đơn vị điều trị đột quỵ nằm trong Khoa nội thần kinh BV Nhân dân 115 ra đời. Đến năm 2006, đơn vị này tách riêng và hình thành Khoa bệnh lý mạch máu não cho tới nay. Bệnh nhân đột quỵ nhập viện trong giai đoạn này khá nhiều nhưng việc điều trị còn nhiều hạn chế. Do vậy, nguy cơ tử vong và tàn phế khá cao” – ông Thắng chia sẻ.

Bệnh nhân đột quỵ qua đời quá nhanh hoặc chịu nhiều hậu quả nặng nề sau điều trị như rối loạn ngôn ngữ, mất cảm giác, mất trí nhớ, liệt người. BV Nhân dân 115 quyết định đầu tư cả về nhân lực chuyên sâu lẫn trang thiết bị hiện đại trong điều trị đột quỵ. Thời điểm này Trung tâm Đột quỵ ra đời từ sự kết hợp của các khoa bệnh lý mạch máu não, ngoại thần kinh và chẩn đoán hình ảnh.

Hiện giờ, nếu đến BV trong vòng 4, 5 giờ đầu, bệnh nhân được điều trị bằng các thuốc tiêu huyết khối đường tĩnh mạch. Với các trường hợp đột quỵ do tắc động mạch lớn trong cửa sổ 6 giờ, bệnh nhân được lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học. Điều đáng nói từ năm 2019, điều trị đột quỵ đã được mở rộng cửa sổ có thể lên tới 24 giờ ở một số trường hợp nhờ vào việc áp dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo RAPID.

“Do vậy, với các phương tiện hiện nay, khả năng bệnh nhân được cứu sống rất cao và giảm bớt những di chứng nặng nề. Thống kê cho thấy gần 90% bệnh nhân đột quỵ được cứu sống. Trong đó, khoảng 50%-60% bệnh nhân có thể tự đi lại sau quá trình tập vật lý trị liệu. Đặc biệt, khoảng 20%-30% bệnh nhân có thể đi lại chỉ sau 2-3 ngày điều trị” – ông Thắng nói.

Không những vậy, thời gian nằm viện trung bình của bệnh nhân đột quỵ cũng được rút ngắn từ 12 ngày vào năm 2006 xuống còn 4-5 ngày trong những năm gần đây. Việc rút ngắn thời gian nằm viện không chỉ làm giảm chi phí mà còn giảm thiểu tối đa các biến chứng có thể xảy ra trong thời gian bệnh nhân nằm viện.

“Đây là một minh chứng thuyết phục về tính hiệu quả của quy trình điều trị đột quỵ tại Trung tâm Đột quỵ của BV Nhân dân 115. Kết quả này tương đương các nước có hệ thống y tế phát triển” – ông Thắng nói thêm.

7 tiêu chí chứng nhận đạt chuẩn chất lượng điều trị vàng

Tới thời điểm hiện tại, Trung tâm Đột quỵ thuộc BV Nhân dân 115 TP.HCM đã chuyển giao quy trình điều trị đột quỵ kỹ thuật mới cho gần 90 cơ sở điều trị đột quỵ cả nước.

Tháng 4-2019, Trung tâm Đột quỵ được Hội Đột quỵ châu Âu trao “Chứng nhận đạt chuẩn chất lượng điều trị vàng”. Đến cuối tháng 5-2020, Trung tâm Đột quỵ được Tổ chức Kỷ lục châu Á trao giải “BV đầu tiên tại châu Á có trung tâm đột quỵ đạt chứng nhận đạt chuẩn chất lượng điều trị vàng do Hội Đột quỵ châu Âu xác nhận”.

Để đạt được “Chứng nhận đạt chuẩn chất lượng điều trị vàng”, trung tâm đột quỵ phải đạt bảy tiêu chí của Tổ chức Đột quỵ châu Âu. Bao gồm: (1) Thời gian nhập viện đến khi được điều trị tái thông trong vòng 60 phút. (2) Tỉ lệ điều trị tái thông từ 5% đến 15% trong tổng số bệnh nhân nhập viện. (3) Tỉ lệ bệnh nhân được chụp MRI/CT Scanner trên 85%. (4) Tỉ lệ bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não được sử dụng thuốc chống kết tập tiểu cầu khi xuất viện. (5) Tỉ lệ bệnh nhân rung nhĩ được điều trị kháng đông khi xuất viện. (6) Tỉ lệ bệnh nhân được tầm soát rối loạn chức năng nuốt tại đơn vị đột quỵ. (7) Tỉ lệ bệnh nhân đột quỵ được điều trị tại đơn vị đột quỵ hoặc phòng hồi sức tích cực.

TS-BS PHAN VĂN BÁU, Giám đốc BV Nhân dân 115 TP.HCM